به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در جهان پر آشوب سیاسی کنونی، ایلان ماسک به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های جهان به دنبال ترکیب فناوری و سیاست به روش‌های غیر متعارف است. ماسک به عنوان ثروتمندترین مرد جهان و صاحب بزرگترین شرکت‌های فناوری، به یک نیروی غیردولتی تبدیل شده که به دنبال شکل دادن به چشم‌انداز سیاسی در سطح جهانی است. به گزارش سی ان ان اما تاثیر وی بر سیاست خارجی، به ویژه با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، سوالات زیادی را در مورد نقش این شخص در شکل دادن به آینده روابط بین‌الملل ایجاد می‌کند.
ظهور ایلان ماسک و پیامدهای خارجی
ایلان ماسک فقط یک چهره جنجالی در شبکه‌های اجتماعی نیست. وی فردی است که قدرت تاثیرگذاری بر سیاست جهانی را دارد. ماسک از طریق نرم‌افزار «X»، توسط ۲۱۱ میلیون نفر دنبال می‌شود که این امر به وی نفوذ زیادی برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی و سیاست می‌دهد؛ به طوری که دیدگاه‌ها و جهت‌گیری‌های سیاسی وی در کانون توجه بسیاری از رهبران در سراسر جهان به ویژه با توجه به نزدیکی مورد انتظار بین ماسک و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا قرار گرفته است.
ایلان ماسک فقط یک سرمایه‌گذار فناوری نیست. وی اکنون یک بازیگر اصلی در سیاست خارجی محسوب می‌شود و از احزاب راست افراطی در اروپا حمایت و رهبران اروپایی را نگران می‌کند. انتقاد شدید وی از دولت‌ها و سیاستمداران خارج از کشور، ماسک را به یکی از تفرقه‌انگیزترین چهره‌های کشور تبدیل کرد. انتظار می‌رود با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، ماسک نقش موثرتری در تنظیم دستور کار سیاسی جهانی ایفا و پرسش‌هایی را در مورد میزان تاثیر وی بر سیاست‌های آینده ایالات متحده ایجاد کند.
سیاست خارجی ایلان ماسک می‌تواند یک چالش واقعی برای مقامات سایر کشورها باشد؛ از یک‌سو، ماسک آشکارا با سیاست‌های آن‌ها به ویژه در مورد مسائل مربوط به راست افراطی و مهاجرت مخالف است و از سوی دیگر، مخالفت با ماسک می‌تواند به معنای رویارویی با یک اتحاد قدرتمند باشد. از همین‌رو، تعادل بین انتقاد علنی مواضع ماسک و حفظ روابط با دولت آمریکا در آینده بسیار دشوار خواهد بود.
روابط ترامپ با ماسک ممکن است پیچیده‌تر از یک اجماع صرف باشد، زیرا هر دو در ترویج دیدگاه‌های سیاسی مشابه، به ویژه در مورد حمایت از نیروهای پوپولیست و راست افراطی با یکدیگر همسو هستند. ترامپ که ماسک را یکی از برجسته‌ترین حامیان خود می‌داند، احتمالا به دنبال سوءاستفاده از نفوذ ماسک، به عنوان بخشی از یک استراتژی سیاسی برای تغییر شکل روابط بین‌المللی باشد اما با تهدیدات سیاسی که رهبران اروپایی را می‌کند، اگر ترامپ تلاش کند در امور این کشورها مداخله کند، احتمالا در موقعیت نامناسبی قرار گیرد؛ به طوری که اخیرا رهبران اروپایی شروع به اظهاراتی علیه سیاست‌های ماسک کرده‌اند که نشان‌دهنده تیرگی روابط بین آمریکا و متحدان سنتی آن است.
کایر استارمر، نخست وزیر بریتانیا اقدامات ماسک را «عبور از خط قرمز» توصیف و همچنین امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، ماسک را به تلاش برای بی‌ثبات کردن دموکراسی در اروپا متهم کرد. نخست وزیر نروژ نیز درباره تاثیر نفوذ ماسک بر امور دیگر کشورها هشدار داد. این انتقادات نشان می‌دهد که ماسک فقط یک چهره بحث برانگیز در حوزه فناوری نیست، بلکه اکنون بخشی از یک نبرد بزرگ مربوط به ثبات سیاسی در جهان است.
ماسک و ترامپ دیدگاه مشابه «اول آمریکا» در سیاست خارجی دارند. این چشم‌انداز خواستار ارتقا منافع ایالات متحده به قیمت از دست دادن روابط بین‌المللی سنتی است و وعده تضعیف نظم بین‌المللی مبتنی بر همکاری بین دولت‌ها را می‌دهد. در این چشم‌انداز، کشورهای کوچک‌تر، به ویژه در اروپا مورد آسیب‌های سیاسی قرار می‌گیرند، زیرا اعتقاد بر این است که قدرت اقتصادی و سیاسی آن‌ها به آن‌ها اجازه نمی‌دهد تا در برابر فشار ایالات متحده مقاومت کنند. اگرچه این سیاست‌ها احتمالا در آمریکا حمایت داخلی پیدا کند اما نگرانی‌های جدی در خارج از کشور ایجاد خواهد کرد.
کارت واشنگتن در برابر پکن
انتظار می‌رفت که دونالد ترامپ دومین دوره ریاست جمهوری خود را در کاخ سفید در محاصره شاهین‌های ضد چین آغاز کند، مانند مارکو روبیو، وزیر امور خارجه که مخالف نفوذ چین است و قبلا خواستار اقدامات سخت‌گیرانه علیه گروه‌های فناوری مانند هواوی شده است. مایکل والتز، مشاور امنیت ملی آینده نیز چین را یک «تهدید وجودی» توصیف کرد. در این میان، ایلان ماسک از نزدیک‌ترین مشاوران رئیس جمهور، روابط پیچیده‌تری با چین دارد.
باید توجه داشت که ماسک روابط عمیقی با رهبران ارشد حزب کمونیست چین دارد و به دنبال تحت فشار قرار دادن پکن برای اتخاذ تصمیمات مهم در مورد تجارت با شرکت «تسلا» به ارزش یک تریلیون دلار است. در این راستا «تسلا» میلیاردها دلار وام کم‌هزینه، یارانه و معافیت از دولت چین دریافت کرده است. علاوه بر این، تسلا شدیدا به کارخانه شانگهای به عنوان بزرگترین کارخانه در شبکه جهانی خود، نه فقط برای تامین نیاز بازار ۱.۴ میلیاردی چین، بلکه برای صادرات خودروهای تولید شده در چین به سایر نقاط جهان متکی است. تامین‌کنندگان چینی، به ویژه در زمینه باتری، نقش حیاتی در عملیات تولید جهانی این شرکت از جمله در ایالات متحده دارند.
به نظر می‌رسد، ماسک آماده است تا تهدیدات ترامپ مبنی بر افزایش شدید تعرفه‌ها بر تمام کالاهای وارداتی چین به ایالات متحده را دنبال کند که می‌تواند به طور قابل توجهی بر تجارت تسلا تاثیر بگذارد. با این وجود ماسک ممکن است تا نقش «پلی حیاتی» بین چین و دولت ترامپ را بازی کند، به طوری که براساس شواهد مورد اشاره، نفوذ ماسک به روابط خارجی آمریکا نیز کشیده شده است.
با توجه به شرایط پیچیده‌ای که ایلان ماسک در رابطه با چین و مشارکت آینده وی در دولت دوم ترامپ با آن مواجه است، بدون تردید نقش ماسک چالش‌ها و فرصت‌های بزرگی را به همراه خواهد داشت. این پل ارتباطی احتمالا بین واشنگتن و پکن از موقعیت منحصر به فردی برخوردار است اما به دلیل منافع متضاد و تنش‌های ژئوپلیتیکی مملو از تهدیداتی نیز است.
در مجموع، ماسک می‌تواند دیدگاه معتدل‌تری را به دولت ایالات متحده با توجه به ارتباط نزدیک وی با رهبری چین و تجربه ماسک در برخورد با سیاست‌های اقتصادی و نظارتی چین ارائه دهد. از سوی دیگر، ماسک می‌تواند به دستیابی به نوعی تعادل بین رقابت تکنولوژیکی و همکاری در زمینه‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر و هوش مصنوعی کمک کند.
نقش ماسک به عنوان یک مشاور موثر در دولت ترامپ به توانایی وی در ایجاد توازن بین منافع متضاد بستگی دارد. اگر ماسک نتواند این کار را انجام دهد، ممکن است با فشارهای داخلی و خارجی مواجه شود. این امر امپراتوری تجاری و حتی آینده سیاسی وی را تهدید می‌کند.
در واقع، طبق گزارش فایننشال تایمز، ماسک می‌تواند به نقطه شروعی برای مدل جدیدی از «دیپلماسی تجاری» تبدیل شود که در آن بخش خصوصی نقش بیشتری در شکل‌دهی روابط بین قدرت‌های بزرگ بازی می‌کند اما اگر این مدل به این شکل تلقی شود، احتمالا به دلیل دادن نفوذ بیش از حد به افراد تجاری در سیاست مورد انتقاد قرار گیرد.