به گزارش خبرنگار اقتصادمعاصر؛ ایران با برخورداری از دومین ذخایر گازی متعارف جهان و رتبه سوم در تولید گاز، یکی از قدرت‌های بزرگ در این حوزه محسوب می‌شود. با این حال، سهم ایران در تجارت جهانی گاز کمتر از ۲ درصد است و این در حالی است که کشورهای رقیب مانند روسیه، قطر و ترکمنستان با توجه به منابع غنی خود، سهم چشمگیری در بازار جهانی گاز دارند. یکی از دلایل اصلی این وضعیت، رشد سریع مصرف داخلی گاز در ایران است که مانع از دستیابی به اهداف صادراتی گاز شده است.
سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و برنامه هفتم توسعه کشور، بر افزایش صادرات گاز و تبدیل ایران به هاب انرژی منطقه تأکید دارند. هدف‌گذاری شده است که سهم ایران از صادرات گاز از ۱۸ میلیارد متر مکعب کنونی به ۴۰ میلیارد متر مکعب در سال برسد. در این راستا، تبدیل ایران به هاب انرژی با محوریت تجارت گاز، می‌تواند نه‌تنها موجب ارتقاء جایگاه اقتصادی کشور شود، بلکه به عنوان ابزاری برای افزایش قدرت سیاسی ایران در منطقه عمل کند.
یکی از مسائل مهم در تجارت گاز ایران، رقابت با قدرت‌های جهانی مانند آمریکا و روسیه است. در این زمینه، ایران باید سهم خود را در بازار گاز منطقه‌ای افزایش دهد. با آغاز جنگ اوکراین، روسیه با مازاد ۱۰۰ میلیارد متر مکعب گاز روبرو است و نیاز به مسیرهای جدید برای صادرات گاز پیدا کرده است. یکی از این مسیرها، استفاده از ایران به عنوان ترانزیت گاز از روسیه به دیگر نقاط جهان است. اخیرا نیز ایران با روسیه درباره تجارت گاز تا سقف ۱۱۰ میلیارد متر مکعب در سال انجام داده‌اند که می‌تواند سالانه ۱۰ میلیارد دلار مبادلات مالی داشته باشد.
اما در انتخاب مسیر انتقال گاز، دو گزینه اصلی مطرح است: مسیر آذربایجان و مسیر گرجستان-ارمنستان. مسیر آذربایجان با چالش‌هایی همچون رقابت در تولید انرژی و مشکلات سیاسی روبرو است. آذربایجان خود یک تولیدکننده انرژی است و همکاری نزدیک با این کشور می‌تواند به وابستگی ایران به یک رقیب مستقیم منجر شود. از سوی دیگر، تنش‌های اخیر میان ایران و آذربایجان، به‌ویژه حمایت این کشور از نیروهای پان‌ترک و حضور نظامیان اسرائیلی در آذربایجان، نگرانی‌هایی را در زمینه امنیت انرژی ایران ایجاد کرده است.
به عقیده کارشناسان مسیر گرجستان و ارمنستان، به عنوان گزینه‌ای امن‌تر و کم‌هزینه‌تر، می‌تواند مزایای بیشتری برای ایران به همراه داشته باشد. این مسیر از نظر امنیتی پایدارتر است و هیچ‌گونه رقابت در تولید انرژی میان کشورهای مسیر وجود ندارد. علاوه بر این، انتقال گاز از گرجستان و ارمنستان به ایران، از لحاظ هزینه و فاصله کوتاه‌تر است و زیرساخت‌های موجود می‌تواند به‌راحتی برای انتقال گاز از روسیه به ایران مورد استفاده قرار گیرد.
در نهایت، ایران باید با دیپلماسی فعال، روسیه را به استفاده از مسیر گرجستان-ارمنستان تشویق کند و در عین حال، مسیرهای دیگر را نیز برای حفظ امنیت و استقلال انرژی کشور بررسی کند. توجه به امنیت منطقه‌ای و حفظ منافع ملی، به ویژه در شرایط حساس ژئوپلیتیکی کنونی، ضروری است.