به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ با شروع تنش‌های نظامی اخیر، برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از بروز اختلال جدی در توزیع و عرضه کالاهای اساسی به ویژه محصولات کشاورزی و غذایی بود. اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود، فعال ماندن نسبی زنجیره تامین از مزرعه تا فروشگاه است.
بنا بر اعلام رسمی دولت، همه مبادی ورودی کالا در گمرکات کشور فعال مانده‌اند و جریان واردات و صادرات متوقف نشده است؛ اتفاقی مهم که از وارد شدن شوک شدید به بازار جلوگیری کرده است. این پایداری نه فقط در سطح ملی، بلکه در مناطق حساس گردشگری و زیارتی نیز برقرار مانده است. برنامه‌ریزی برای اختصاص سهمیه ویژه به استان‌های مسافرپذیر، نشان می‌دهد که دولت برای پیشگیری از کمبود کالا در مناطق پرتقاضا، تدابیر خاصی اندیشیده است.
مدیریت آرد و نان در اولویت
در شرایطی که تجربه جهانی نشان داده نان و غلات در زمان بحران به اولین دغدغه‌های مردم تبدیل می‌شوند، حذف سهمیه‌بندی آرد برای نانوایی‌ها تصمیمی راهبردی بود. این اقدام موجب شد تا نانوایی‌ها بتوانند بدون محدودیت، بر اساس ظرفیت پخت خود آرد دریافت کرده و نان تولید کنند. گرچه در برخی مناطق، به ویژه در حوالی تهران و شهرهای توریستی، صف‌های طولانی تشکیل شد اما عرضه نان در بیشتر مناطق پایدار ماند و خبر کمبود گسترده‌ای مخابره نشد.
افزایش شیفت کاری برخی نانوایی‌ها نیز در جهت پاسخ به تقاضای بالا، به پایداری وضعیت کمک کرده است. در همین حال، بازدیدهای میدانی مسوولان نظارتی نیز افزایش یافت و در همین راستا نیز با ۱۳۰ نانوایی متخلف برخورد جدی شد.
آرامش بازار در سایه ذخایر استراتژیک
در همین راستا فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت اعلام کرده که حتی هنوز از ذخایر راهبردی کشور استفاده نشده است. این مساله نشان می‌دهد که تدابیر پیشگیرانه برای انبار و ذخیره‌سازی کالاهای اساسی پیش از بحران، کارآمد بوده‌اند.
همچنین انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی کشور از تداوم فعالیت زنجیره تولید و توزیع گوشت، مرغ و فرآورده‌های گوشتی خبر داده و اعلام کرده است که روزانه توسط ۲۶۰۰ کامیون یخچال‌دار به بیش از ۷ هزار فروشگاه در سراسر کشور بار رسانی می‌شود.
این در حالی است که افشین دادرس، مدیرعامل اتحادیه دام سبک در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد معاصر؛ با بیان اینکه وضعیت تامین گوشت در کشور کاملا باثبات است، اظهار کرد: «هیچ مشکلی در زمینه تامین گوشت مورد نیاز مردم وجود ندارد. دام به وفور در کشور موجود است، کشتارگاه‌ها فعال هستند و گوشت، چه از دام سبک و چه از دام سنگین، آماده تحویل به مراکز عرضه و توزیع است.»
دادرس با استناد به آمار‌های رسمی افزود: «بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۴ حدود ۷۰ میلیون راس گوسفند و بز در کشور داریم که تقریبا ۳۰ درصد از این جمعیت قابلیت کشتار است. این میزان به تدریج در طول سال وارد چرخه کشتار و بازار مصرف می‌شود.»
وی با تاکید بر اینکه در حوزه دام سنگین نیز مشکلی وجود ندارد، گفت: «همکاران ما در بخش دام سنگین نیز گزارش داده‌اند که روند کشتار به روال عادی در حال انجام است و دام زنده در کشور به میزان کافی وجود دارد.»
حفظ این سطح از فعالیت، آن هم در شرایط جنگی، امری غیرقابل چشم‌پوشی است که نشان می‌دهد زیرساخت‌های تولید و توزیع مواد پروتئینی با برنامه‌ریزی دقیق در حال اداره هستند.
هشدار درباره خریدهای احساسی
یکی از چالش‌های مهم در مدیریت بحران، رفتارهای روانی جامعه است. دولت و وزارت جهاد کشاورزی بارها تاکید کرده‌اند که هیچ کمبودی در اقلام اساسی وجود ندارد و مردم نیازی به ذخیره‌سازی بیش از حد ندارند.
آرامش این روزهای بازار کالاهای اساسی، نتیجه اعتماد عمومی، مدیریت به موقع و عملکرد هماهنگ نهادهای مسوول است. با این حال، نباید فراموش کرد که حفظ این وضعیت نیازمند استمرار نظارت، تزریق هوشمندانه اطلاعات به جامعه و تقویت بیشتر ذخایر راهبردی است.
تفویض مدیریت به استان‌ها؛ تصمیمی کلیدی
یکی از اقدامات هوشمندانه در این روزها، واگذاری اختیارات تنظیم بازار به استانداران بود. این تصمیم باعث شد تا استان‌ها بر اساس شرایط خاص خود، نسبت به مدیریت توزیع، نظارت بر قیمت‌ها و پاسخ‌گویی به نیازهای روزانه اقدام کنند. با توجه به تفاوت الگوهای مصرف در مناطق مختلف، چنین سیاستی انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت بحران فراهم آورده و از تمرکز بیش از حد در پایتخت جلوگیری کرده است.
تهران نیمه‌تعطیل اما زنده
اگرچه در روزهای گذشته بسیاری از مراکز تجاری غیراساسی مانند طلافروشی‌ها، آموزشگاه‌ها و مراکز فرهنگی تعطیل بودند اما فروشگاه‌های مرتبط با عرضه مواد غذایی و بهداشتی باز ماندند. همین باز بودن فروشگاه‌ها به حفظ جریان مصرف کمک کرده و از بروز هراس عمومی جلوگیری کرده است.
تاب‌آوری کشاورزی در آزمون جنگ
در مجموع، با وجود همه چالش‌ها، زنجیره کشاورزی و بازار کالاهای اساسی تا این لحظه از آزمون جنگ سربلند بیرون آمده‌اند. اقداماتی مانند حذف سهمیه‌بندی آرد، فعال بودن گمرکات، حمل و نقل شبانه‌روزی محصولات پروتئینی، تفویض اختیارات به استان‌ها و اطلاع‌رسانی دولت درباره ذخایر استراتژیک، همگی در جهت حفظ ثبات بازار و آرامش روانی جامعه موثر بوده‌اند.
در چنین شرایطی، نه فقط ظرفیت تولید و توزیع، بلکه انسجام نهادهای مدیریتی، عاملی کلیدی در حفظ امنیت غذایی است. مردم اگر همراهی کنند و از خریدهای احساسی پرهیز کنند، می‌توان امیدوار بود که کشور با کمترین آسیب از این بحران عبور خواهد کرد.