به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ سامانه‌های پدافند هوایی ایران اخیرا موفق به انهدام یک فروند پهپاد پیشرفته جاسوسی در آسمان قم شدند. این عملیات نه فقط توان دفاعی ایران را در برابر تهدیدات هوایی به نمایش گذاشت، بلکه پرده از بهره‌گیری دشمن از فناوری‌های نوین ارتباطی، به ویژه اینترنت ماهواره‌ای نظامی برداشت که چالش‌های جدیدی را در حوزه امنیت سایبری و دفاع هوایی ایجاد می‌کند.
مودم ماهواره‌ای Iridium و چالش‌های پنهان
با تایید عیسی چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، پهپاد ساقط شده حامل یک مودم ماهواره‌ای A۳LA-R-MOD، ساخت شرکت آمریکایی NAL بود. این مودم، مجهز به فرستنده-گیرنده Iridium ۹۵۲۳، امکان اتصال بدون وقفه به شبکه جهانی ماهواره‌ای Iridium را فراهم می‌کرد.
شبکه Iridium چیست؟
ایریدیوم با ۶۶ ماهواره در مدار پایین زمین (LEO)، یک شبکه ارتباطی جهانی را ایجاد کرده که قابلیت ارائه خدمات صوتی و داده‌ای را در هر نقطه از کره زمین از جمله مناطق دورافتاده و بدون زیرساخت‌های زمینی دارد. ویژگی‌های کلیدی این شبکه شامل پوشش جهانی بدون نیاز به ایستگاه‌های زمینی محلی، ارتباطات را در هر زمان و مکان تضمین می‌کند.
همچنین رمزنگاری پیشرفته و امنیت بالای ارتباطات آن را برای مقاصد نظامی و اطلاعاتی ایده‌آل می‌سازد. از آنجایی که به زیرساخت‌های ارتباطی محلی وابسته نیست، فیلترینگ اینترنت یا اختلال در شبکه‌های زمینی تاثیری بر عملکرد آن ندارد.
این فناوری به پهپاد امکان می‌داد تا بدون وابستگی به شبکه‌های مخابراتی ایران، اطلاعات حساس جمع‌آوری شده توسط حسگرهای خود را مستقیما و به صورت رمزنگاری شده به مراکز کنترل خارجی (احتمالا در اسرائیل یا آمریکا) منتقل کند.
کشف این تجهیزات، نشان‌دهنده تلاش برای جاسوسی مداوم و مستقل از زیرساخت‌های ارتباطی داخلی ایران است.
جزئیات دقیق نوع پهپاد ساقط شده هنوز به طور کامل اعلام نشده اما با توجه به حمل مودم ماهواره‌ای پیشرفته، می‌توان حدس زد که این پهپاد از نوع پیشرفته با قابلیت پرواز در ارتفاع بالا و مداومت پروازی طولانی بوده است.
پهپادها با قابلیت‌های خودکار پروازی و ناوبری مبتنی بر GPS (و احتمالا GNSSهای دیگر)، می‌توانند مسیرهای پیچیده‌ای را طی کرده و با حسگرهای مختلف (مانند دوربین‌های اپتیکی، فروسرخ، رادارهای SAR و شنود الکترونیکی) به جمع‌آوری اطلاعات بپردازند. اتصال ماهواره‌ای این اطلاعات را در لحظه به اپراتورها می‌رساند.
چالش‌های دفاعی در برابر پهپادهای ماهواره‌ای
کارشناسان دفاعی تاکید می‌کنند که مقابله با پهپادهای مجهز به ارتباطات ماهواره‌ای، چالش‌های جدیدی را برای سیستم‌های پدافند هوایی ایجاد می‌کند. این پهپادها خارج از دسترس ابزارهای متعارف کنترل و رصد شبکه هستند.
همچنین به دلیل رمزنگاری بالا، رهگیری و رمزگشایی اطلاعات منتقل شده از طریق Iridium بسیار دشوار است. با وجود ناوبری مستقل، حتی در صورت اختلال در ارتباطات، پهپاد می‌تواند بر اساس مسیرهای از پیش برنامه‌ریزی شده یا ناوبری داخلی به فعالیت ادامه دهد.
راهکارهای مقابله تهاجم الکترونیک و سیستم‌های نوین پدافندی
انهدام موفقیت‌آمیز این پهپاد، نشان‌دهنده توانمندی‌های ایران در خنثی‌سازی این تهدیدات پیشرفته است. کارشناسان برای مقابله با چنین پهپادهایی، راهکارهای چندوجهی مانند اخلال در فرکانس‌های ماهواره‌ای با ایجاد پارازیت و اختلال در فرکانس‌های خاص Iridium (و سایر سیستم‌های ارتباطی ماهواره‌ای) برای قطع ارتباط پهپاد با مرکز کنترل، جعل سیگنال GPS/GNSS با ارسال سیگنال‌های GPS جعلی (Spoofing) برای گمراه کردن پهپاد و هدایت آن به سمت مناطق کنترل شده یا خارج از مسیر و اختلال در لینک‌های کنترل رادیویی که هرچند ارتباط اصلی ماهواره‌ای است (اما لینک‌های کنترل ثانویه یا نزدیک نیز باید هدف قرار گیرند)، را پیشنهاد می‌دهند.
بهره‌گیری از رادارهای پیشرفته و سیستم‌های شناسایی اپتیکی مانند رادارهای با قابلیت تفکیک بالا برای شناسایی پهپادهای کوچک در ارتفاعات مختلف، حسگرهای اپتیکی و فروسرخ (EO/IR) برای رهگیری بصری پهپادها، به ویژه در شب یا شرایط آب و هوایی نامساعد، سیستم‌های یکپارچه اطلاعاتی و اتصال همه حسگرها به یک مرکز فرماندهی و کنترل برای واکنش سریع، تقویت امنیت سایبری و جمع‌آوری اطلاعات مانند نظارت اطلاعاتی بر شبکه‌های ماهواره‌ای برای شناسایی الگوهای ارتباطی مشکوک که ممکن است نشان‌دهنده فعالیت‌های جاسوسی باشند.
هشداری فناورانه در مرزهای هوایی ایران
انهدام این پهپاد با فناوری پیشرفته آمریکایی، نه فقط توانمندی ایران در مقابله با تجاوزات هوایی را تایید کرد، بلکه زنگ خطری را در مورد استفاده روزافزون دشمنان از فناوری‌های ماهواره‌ای برای اهداف جاسوسی به صدا درآورد. ایران با تکیه بر دانش بومی در حوزه جنگ الکترونیک و توسعه سامانه‌های پدافندی مدرن، نشان داده که آماده مقابله با پیچیده‌ترین تهدیدات در فضای سایبری و هوایی است. این رویداد، هشداری قاطع به متجاوزان است که حریم هوایی ایران، با استفاده از پیشرفته‌ترین ابزارهای دفاعی، تحت نظارت و حفاظت کامل قرار دارد.