به گزارش اقتصاد معاصر؛ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، با امضای سه دستور اجرایی تاریخی، گامی بلند برای بازپس‌گیری جایگاه این کشور به عنوان پیشتاز در فناوری هسته‌ای برداشت. این دستورات که با حضور مقامات ارشد دولتی و صنعتی در کاخ سفید رونمایی شدند، نه‌تنها به دنبال افزایش چشمگیر ظرفیت تولید انرژی هسته‌ای هستند، بلکه راه را برای کاهش وابستگی به رقبای خارجی و تقویت امنیت ملی هموار می‌کنند.
این اقدامات می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ انرژی آمریکا باشد، به‌ویژه زمانی که چالش‌هایی مانند تغییرات اقلیمی، رقابت فناوری با چین و نیاز به منابع پایدار انرژی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
چرا انرژی هسته‌ای؟ ضرورتی استراتژیک برای آمریکا
در دهه‌های اخیر، سهم ایالات متحده آمریکا در بازار جهانی انرژی هسته‌ای کاهش یافته است. بر اساس داده‌های رسمی، از سال ۲۰۱۷ حدود ۸۷ درصد از راکتورهای نصب‌شده در جهان مبتنی بر طراحی دو کشور خارجی (عمدتاً روسیه و چین) بوده‌اند. این در حالی است که زیرساخت‌های داخلی آمریکا در حوزه چرخه سوخت هسته‌ای به شدت ضعیف شده و این کشور را به واردات اورانیوم و خدمات غنی‌سازی وابسته کرده است.
دستور اجرایی «تجدید حیات پایگاه صنعتی هسته‌ای» با اشاره به این چالش‌ها، بر لزوم خودکفایی در تولید سوخت هسته‌ای، توسعه فناوری‌های پیشرفته و تربیت نیروی کار متخصص تأکید دارد. یکی از اهداف کلیدی این سند، افزایش ظرفیت انرژی هسته‌ای از ۱۰۰ گیگاوات فعلی به ۴۰۰ گیگاوات تا سال ۲۰۵۰ است. برای تحقق این هدف، وزارت انرژی موظف شده تا با همکاری بخش خصوصی، ۵ گیگاوات به ظرفیت راکتورهای موجود اضافه کند و ساخت ۱۰ راکتور جدید را تا سال ۲۰۳۰ آغاز نماید.
تسریع در صدور مجوزها به عنوان تجدید ساختار نظارتی بر تولید برق هسته‌ای
یکی از موانع اصلی توسعه انرژی هسته‌ای در آمریکا، فرآیند طولانی و پیچیده صدور مجوزها توسط کمیسیون تنظیم مقررات هسته‌ای (NRC) بوده است. بر اساس گزارش‌ها، از سال ۱۹۷۸ تنها تعداد انگشت‌شماری از راکتورهای جدید مجوز گرفته‌اند و تنها دو مورد از آنها به بهره‌برداری رسیده‌اند.
دستور اجرایی اصلاح NRC مستقیماً به این چالش می‌پردازد و مقرر می‌کند که فرآیند صدور مجوز برای راکتورهای جدید نباید بیش از ۱۸ ماه و برای تمدید مجوز راکتورهای موجود بیش از ۱۲ ماه طول بکشد. این اصلاحات می‌تواند تحول عظیمی در صنعت هسته‌ای ایجاد کند؛ چرا که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های انرژی مدت‌ها از بوروکراسی سنگین این کمیسیون گلایه داشته‌اند.
انقلابی در تولید انرژی پاک با رآکتورهای پیشرفته نسل جدید
دستور دوم ترامپ با عنوان «اصلاح آزمایش راکتورهای هسته‌ای در وزارت انرژی»، بر توسعه فناوری‌های نوین هسته‌ای مانند راکتورهای مدولار کوچک (SMRs) و راکتورهای نسل چهارم تمرکز دارد. این فناوری‌ها نه‌تنها ایمن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، بلکه می‌توانند در صنایع مختلف از جمله تولید هیدروژن، نمک‌زدایی آب و حتی مراکز داده مورد استفاده قرار گیرند.
برنامه آزمایشی این دستور، عملیاتی‌کردن سه راکتور جدید تا چهارم ژوئیه ۲۰۲۶ (روز استقلال آمریکا) را هدف گرفته است. این طرح هم‌چنین به دنبال تسهیل فرآیندهای محیط‌زیستی و اداری برای جذب سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش هسته‌ای است.
آیا آمریکا با چالش محیط‌زیستی دست و پنجه نرم خواهد کرد؟
اگرچه این دستورات می‌تواند آمریکا را به مسیر رهبری جهانی در انرژی هسته‌ای بازگرداند، اما چالش‌های مهمی نیز وجود دارد. از جمله نگرانی‌های محیط‌زیستی درباره ایمنی و مدیریت پسماندهای هسته‌ای که همچنان از سوی برخی گروه‌ها مطرح می‌شود. هم‌چنین وابستگی فعلی آمریکا به واردات اورانیوم از کشورهایی مانند قزاقستان و روسیه یک نقطه ضعف استراتژیک محسوب می‌شود که باید برطرف گردد.
از سوی دیگر، رقابت فشرده با کشورهایی مانند چین و روسیه که سال‌های زیادی است که در حال سرمایه‌گذاری کلان در این حوزه هستند، نیازمند سرعت عمل بیشتری از سوی آمریکا است. با این حال، فرصت‌های بی‌نظیری نیز پیش رو قرار دارد، از جمله امکان ایجاد اتحادهای استراتژیک با متحدانی مانند کانادا و انگلیس، و هم‌چنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی راکتورها.
تثبیت جایگاه آمریکا در زمینه انرژی هسته‌ای با اجرایی سازی برنامه جامع
دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا بدون شک نقطه عطفی در سیاست انرژی آمریکا محسوب می‌شود. برای تضمین موفقیت این طرح، افزایش بودجه تحقیقاتی و حمایت مالی از آزمایشگاه‌های ملی و مراکز دانشگاهی ضروری به نظر می‌رسد. این امر می‌تواند به توسعه سریع‌تر فناوری‌های نوین هسته‌ای منجر شود.
همکاری‌های بین‌المللی نیز می‌تواند نقش کلیدی در کاهش وابستگی به رقبا ایفا کند. ایجاد اتحادهای استراتژیک با کشورهای متحد در حوزه انرژی هسته‌ای می‌تواند دسترسی به منابع و فناوری‌های مورد نیاز را تسهیل نماید. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در برنامه‌های آموزشی و کارآموزی برای تربیت نیروی انسانی متخصص باید در اولویت قرار گیرد تا چالش کمبود نیروی کار ماهر در این صنعت مرتفع شود.
شفاف‌سازی عمومی و اطلاع‌رسانی دقیق درباره مزایا و ایمنی انرژی هسته‌ای نیز می‌تواند به کاهش مقاومت‌های اجتماعی کمک کند. اگر این برنامه‌ها با دقت اجرایی شوند، آمریکا نه‌تنها می‌تواند به اهداف انرژی پاک خود دست یابد، بلکه جایگاه خود را به عنوان قدرت برتر فناوری هسته‌ای در جهان تثبیت خواهد کرد. به نظر می‌رسد عصر جدیدی در انرژی هسته‌ای در حال آغاز است و ایالات متحده آمریکا قصد دارد پیشتاز این تحول باشد./مهر