به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ روابط اقتصادی و تجاری بین اسرائیل و هند طی دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است. این همکاری‌ها که در ابتدا بر حوزه‌های تجاری و فناوری متمرکز بود، به‌ تدریج به عرصه نظامی نیز کشیده شده و تاثیرات عمیقی بر روابط استراتژیک دو کشور گذاشته است. با توجه به تحولات ژئوپلیتیک جهانی و اولویت‌های راهبردی موجود در منطقه خاورمیانه، پیش‌بینی می‌شود حجم روابط اقتصادی هند با اسرائیل تا سال ۲۰۲۵ همچنان رشد پیدا کند.

این روابط که از دهه ۱۹۹۰ آغاز شده‌ است، در سال ۲۰۲۳ به میزان ۱۲ میلیارد دلار رسید و بر اساس اظهارات کارشناسان حوزه تجارت خارجی، اگر با همین شیب رشد ادامه پیدا کند، رکورد ۱۵ میلیارد دلاری این مبادلات بازرگانی تا پایان سال ۲۰۲۵ زده خواهد شد. 

صادرات رژیم صهیونیستی به هند عمدتا شامل الماس (۴۲ درصد از کل صادرات)، تجهیزات پزشکی پیشرفته (۱۸ درصد)، فناوری‌های کشاورزی، به‌ ویژه سیستم‌های آبیاری قطره‌ای (۱۵ درصد) و سیستم‌های امنیت سایبری (۱۲ درصد) است. از سوی دیگر، صادرات هند به این رژیم شامل محصولات دارویی (۳۵ درصد)، نساجی (۲۲ درصد)، قطعات الکترونیکی (۲۰ درصد) و خدمات فناوری اطلاعات (۱۵ درصد) است. 

در حوزه فناوری‌های پیشرفته، همکاری‌های گسترده‌ای بین این دو وجود دارد. بر اساس گزارش وزارت اقتصاد اسرائیل، تا پایان سال ۲۰۲۴ بیش از ۵۰۰ شرکت مشترک هندی-اسرائیلی در حوزه‌های امنیت سایبری، هوش مصنوعی و کشاورزی هوشمند فعالیت می‌کردند. یکی از مهم‌ترین پروژه‌های مشترک‌ بین هند و اسرائیل، تاسیس پارک فناوری مشترک در بمبئی است که با سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیون دلاری و با مشارکت شرکت‌های بزرگی مانند «ویپرو» و «چک‌پوینت» در حال اجراست و پیش‌بینی می‌شود تا نیمه اول ۲۰۲۵ به بهره‌برداری کامل برسد. 

رشد روزافزون روابط اقتصادی دو کشور، به‌ ویژه در حوزه فناوری‌های پیشرفته، تاثیر مستقیمی بر گسترش همکاری‌های نظامی داشته است. آمارهای دفتر همکاری‌های دفاعی هند نشان می‌دهد رژیم صهیونیستی، پس از روسیه (۴۵ درصد) و آمریکا (۳۰ درصد)، با سهم ۱۵ درصد از بازار تسلیحات هند، به سومین تامین‌کننده نظامی این کشور تبدیل شده است. در سال ۲۰۲۳، ارزش قراردادهای نظامی به ۳.۵ میلیارد دلار رسید که شامل سیستم‌های موشکی پیشرفته باراک ۸ (۱.۲ میلیارد دلار)، پهپادهای جنگی هرمس (۸۵۰ میلیون دلار) و سامانه‌های راداری پیشرفته (۱.۱ میلیارد دلار) بوده است.

پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا پایان سال ۲۰۲۵ با انعقاد قراردادهای جدید به ۴.۵ میلیارد دلار افزایش یابد. یکی از مهم‌ترین تحولات در این حوزه، تغییر رویکرد از خریدهای نظامی صرف به تولید مشترک است. پروژه مشترک توسعه سیستم پدافند هوایی MR-SAM با سرمایه‌گذاری ۱.۷ میلیارد دلاری ـکه ۴۰ درصد آن در خاک هند تولید می‌شودـ نمونه بارز این همکاری است. این پروژه از سال ۲۰۲۱ آغاز شده و تا پایان ۲۰۲۵ به بهره‌برداری کامل خواهد رسید. 

از مهم‌ترین پارامترهای توسعه روابط هند و اسرائیل، اجرای پروژه‌های مشترک بزرگ در حوزه روابط اقتصادی در نظر گرفته می‌شود. این پروژه‌های راهبردی در حوزه‌های مختلفی چون کشاورزی، فناوری‌های پیشرفته، انرژی‌های تجدیدپذیر، پزشکی و... صورت گرفته است. بدون شک این همکاری‌ها که با سرمایه‌گذاری‌های کلانی همراه بوده، تاثیرات قابل‌ توجهی بر اقتصاد هر دو کشور به‌ همراه دارد. جزئیات شاخص‌ترین آن‌ها به شرح ذیل است:

۱. بخش کشاورزی و آبیاری: دو کشور پروژه‌های مهمی را در این حوزه با سرمایه‌گذاری بیش از ۲ میلیارد دلار به اجرا گذاشته‌اند. طرح ملی آبیاری قطره‌ای هند که با مشارکت شرکت‌های Netafim اسرائیل و Tata Group هند اجرا می‌شود، سیستم‌های آبیاری پیشرفته را در ۱.۲ میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی هند نصب کرده است. این پروژه منجر به افزایش ۳۰ درصدی در بهره‌وری محصولات استراتژیک مانند پنبه و گندم خواهد شد. همچنین پروژه گلخانه‌های هوشمند در راجستان هند با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری، از فناوری‌های AgriTech اسرائیلی برای کشت محصولات در مناطق خشک استفاده می‌کند. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۵، این پروژه گلخانه‌های هوشمند به تولید سالانه ۱۵۰ هزار تن سبزیجات صادراتی دست یابد.

۲. انرژی تجدیدپذیر: در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، این دو کشور با سرمایه‌گذاری ۱.۷ میلیارد دلاری، پروژه‌های مهمی را در حال اجرا و راه‌اندازی دارند. پارک خورشیدی ۹۶۰ مگاواتی در گجرات که با مشارکت شرکت Mint Energy اسرائیلی و Adani Green Energy هندی اجرا می‌شود، بزرگ‌ترین پروژه انرژی تجدیدپذیر مشترک دو کشور محسوب می‌شود که از سال ۲۰۲۴ برق ۴۰۰ هزار خانوار را تامین می‌کند. همچنین توسعه فناوری ذخیره‌سازی باتری‌های لیتیومی با سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیون دلاری شرکت StoreDot اسرائیل در بنگلور در حال انجام است که منجر به تولید باتری‌های فوق‌سریع با قابلیت شارژ ۵ دقیقه‌ای خواهد شد. 

۳. زیرساخت‌ها و حمل‌ونقل: در حوزه‌های مرتبط با ترانزیت، زیرساخت‌ها و حمل‌ونقل، اجرای پروژه‌هایی با سرمایه‌گذاری ۱.۲ میلیارد دلار اتفاق افتاده‌ است. خط ۳ متروی هوشمند بمبئی به‌ واسطه مشارکت شرکت Solel Boneh رژیم صهیونیستی و L&T هند، از سیستم‌های مدیریت هوشمند ترافیک اسرائیلی استفاده می‌کند و درنتیجه موجب کاهش ۴۰ درصدی زمان سفر در شلوغ‌ترین خط متروی آسیا شده است. در پروژه شهر هوشمند «چندیگار» نیز با سرمایه‌گذاری ۴۵۰ میلیون دلاری، سیستم‌های مدیریت پسماند اسرائیلی پیاده‌سازی گردیده است. 

۴. فناوری اطلاعات و دیجیتال: پروژه‌هایی با ارزش ۹۰۰ میلیون دلار هم در این بخش اجرا شده است. مرکز نوآوری سایبری در حیدرآباد با مشارکت شرکت CyberArk اسرائیل و Wipro هند، سالانه ۵۰۰۰ متخصص امنیت سایبری تربیت می‌کند. همچنین پلتفرم پرداخت دیجیتال مشترک با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیون دلاری شرکت PayU اسرائیل در هند، فناوری‌های FinTech دو کشور را به‌ منظور گسترش همکاری‌های بانکی و مالی در یکدیگر ادغام کرده است. 

با توجه به توضیحات مطروحه می‌توان اظهار داشت روابط هند و اسرائیل تا سال ۲۰۲۵ هم تهدیدها و هم فرصت‌هایی برای ایران ایجاد کرده است. در صورت مدیریت هوشمندانه، ایران می‌تواند از طریق دیپلماسی فعال و تقویت مشارکت‌های جایگزین، اثرات منفی این همکاری‌ها را خنثی کند. قطعا کلید موفقیت ایران، مشتمل بر استفاده بهینه از اهرم‌های اقتصادی (مانند انرژی) و همکاری‌های امنیتی گسترده (با چین و روسیه) خواهد بود.