به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر به نقل از رویترز؛ در پی ناکامی مذاکرات تجاری با دو شریک کلیدی اقتصادی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز شنبه اعلام کرد که از تاریخ اول اوت، تعرفه‌ای ۳۰ درصدی بر واردات کالا از مکزیک و اتحادیه اروپا اعمال خواهد کرد. این تصمیم از طریق نامه‌هایی رسمی خطاب به اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، و کلودیا شینبائوم، رئیس‌جمهور مکزیک، و در پلتفرم Truth Social منتشر شد و واکنش‌های انتقادی این دو شریک تجاری را به‌دنبال داشت.

اتحادیه اروپا و مکزیک با ابراز مخالفت صریح با این اقدام، آن را ناعادلانه و مخرب توصیف کردند و اعلام داشتند که با وجود فضای پرتنش، همچنان در تلاش برای دستیابی به توافقی جامع با واشنگتن پیش از فرارسیدن ضرب‌الاجل اول اوت خواهند بود. این دو بازیگر اقتصادی از جمله مهم‌ترین شرکای تجاری ایالات متحده محسوب می‌شوند.

ترامپ همچنین طی هفته گذشته، نامه‌هایی مشابه به ۲۳ کشور شریک تجاری دیگر از جمله کانادا، ژاپن و برزیل ارسال کرده است. در این نامه‌ها، نرخ تعرفه‌ای بین ۲۰ تا ۵۰ درصد پیشنهاد شده که شامل تعرفه ۵۰ درصدی بر واردات مس نیز می‌شود.

رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرده که تعرفه ۳۰ درصدی اعلام‌شده، جدا از تعرفه‌های موجود است؛ به‌عبارت دیگر، تعرفه‌های ۵۰ درصدی بر فولاد و آلومینیوم و تعرفه ۲۵ درصدی بر خودروها همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند.

ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای اول اوت، به کشورهای هدف این تصمیم فرصت می‌دهد تا با ایالات متحده وارد مذاکره شده و توافقاتی را برای کاهش یا تعلیق تعرفه‌ها منعقد کنند. موج اخیر نامه‌ها حاکی از بازگشت رویکرد تجاری تهاجمی ترامپ است؛ رویکردی که نخستین‌بار در آوریل سال جاری با اعلام یک‌جانبه مجموعه‌ای از تعرفه‌های متقابل آغاز شد، هرچند اجرای آن‌ها به تعویق افتاد.

با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان درباره تأثیرات منفی این اقدامات بر اقتصاد جهانی، ترامپ با اتکا به عملکرد قوی بازار سرمایه و رشد اقتصادی داخلی، همچنان بر ادامه سیاست‌های سخت‌گیرانه تجاری تأکید دارد. وی در ماه آوریل وعده داده بود که در مهلت ۹۰ روزه تعیین‌شده، ده‌ها توافق تجاری جدید با شرکای ایالات متحده به امضا خواهد رساند. با این حال، تاکنون تنها موفق به حصول توافقات چارچوبی با بریتانیا، چین و ویتنام شده است.

اتحادیه اروپا که در ابتدا دستیابی به یک توافق جامع تجاری با آمریکا را دنبال می‌کرد، در ماه‌های اخیر به‌دلیل پیچیدگی روند مذاکرات، هدف خود را به دستیابی به توافقی چارچوبی مشابه توافق لندن و واشنگتن تقلیل داده است؛ توافقی که جزئیات آن در آینده قابل‌مذاکره باقی می‌ماند.

در نامه ترامپ به کمیسیون اروپا، شرط حذف کامل تعرفه‌های وارداتی اتحادیه بر کالاهای آمریکایی، به‌عنوان پیش‌نیاز هرگونه توافق تجاری مطرح شده است. او نوشته است:
«اتحادیه اروپا باید دسترسی کامل و آزاد به بازار خود را برای کالاهای ایالات متحده فراهم کند، بدون آن‌که تعرفه‌ای بر آن‌ها وضع شود؛ تلاشی برای کاهش کسری تجاری عظیم با آمریکا.»

در واکنش، اورزولا فن در لاین هشدار داد که اعمال تعرفه‌های ۳۰ درصدی می‌تواند زنجیره‌های تأمین حیاتی میان اروپا و آمریکا را به‌شدت مختل کرده و به منافع اقتصادی، صنعتی و بهداشتی دو سوی آتلانتیک آسیب وارد کند. وی تأکید کرد:
«اتحادیه اروپا ضمن پایبندی به تلاش برای حصول توافق، در صورت لزوم اقدامات متقابل و متناسب برای حفاظت از منافع خود اتخاذ خواهد کرد.»

از سوی دیگر، وزارت اقتصاد مکزیک نیز اعلام کرد که در جریان نشست دوجانبه اخیر با مقامات آمریکایی، از ارسال قریب‌الوقوع این نامه مطلع شده است. در بیانیه رسمی این وزارتخانه آمده است:
«در میزگرد مشترک تصریح کردیم که این تصمیم غیرمنصفانه بوده و با آن موافق نیستیم.»

نرخ تعرفه مکزیک کمتر از کاناداست

نکته قابل‌تأمل آن است که نرخ تعرفه پیشنهادی برای مکزیک (۳۰ درصد) پایین‌تر از نرخ ۳۵ درصدی تعیین‌شده برای کاناداست؛ این در حالی است که هر دو کشور، در نامه‌های ترامپ، به دلیل نقش‌شان در جریان قاچاق فنتانیل مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. این در حالی است که داده‌های رسمی نشان می‌دهد حجم کشفیات این ماده مخدر در مرز مکزیک به‌مراتب بیشتر از مرز کاناداست.

ترامپ در بخشی از نامه خود نوشته است:
«مکزیک در همکاری با ما برای تأمین امنیت مرزی تلاش کرده، اما این اقدامات کافی نبوده‌اند. کارتل‌های مواد مخدر هنوز هم در تلاش‌اند آمریکای شمالی را به صحنه‌ای برای تجارت مواد مخدر تبدیل کنند.»

مکزیک که بیش از ۸۰ درصد صادرات خود را روانه بازار آمریکا می‌کند، در سال ۲۰۲۳ جایگاه چین را به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایالات متحده تصاحب کرد.در داخل اتحادیه اروپا نیز اجماع کاملی در قبال سیاست تجاری آمریکا وجود ندارد. آلمان به‌عنوان قدرت صنعتی اصلی اتحادیه خواستار توافقی سریع برای حمایت از صنایع خود شده، اما کشورهایی مانند فرانسه تأکید دارند که مذاکره‌کنندگان اروپایی نباید تحت فشار به پذیرش توافقی یک‌جانبه بر اساس شروط آمریکا تن دهند.

افزایش تعرفه‌های گمرکی که از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید اعمال شده‌اند، موجب افزایش چشمگیر درآمدهای دولت ایالات متحده شده است. بنا بر داده‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا، درآمد ناشی از عوارض گمرکی تا پایان ماه ژوئن، در سال مالی جاری، از مرز ۱۰۰ میلیارد دلار عبور کرده است.

در عین حال، تشدید جنگ تجاری پیامدهای ژئوپلیتیکی قابل‌توجهی نیز داشته است. نخست‌وزیر ژاپن، شینزو ایشیبا، هفته گذشته اعلام کرد که کشورش باید به‌تدریج وابستگی خود را به ایالات متحده در حوزه‌های راهبردی کاهش دهد. همچنین، کانادا و برخی کشورهای اروپایی نیز در حال بازنگری در وابستگی امنیتی خود به آمریکا هستند و برخی از آن‌ها به‌دنبال خرید سامانه‌های تسلیحاتی غیرآمریکایی‌اند.