به گزارش اقتصاد معاصر؛ فرهنگستان زبان و ادب فارسی اخیراً تصویب واژه کروچنده به جای کرانچی را تصویب کرده است. این واژه به‌عنوان جایگزینی برای واژه‌ی انگلیسی «crunchy» یعنی «کرانچی» ارائه شده است و با واکنش‌های جامعه‌ی زبانی روبه‌رو شده است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی یادآور شده است که «کروچنده» (کرانچی) به ماده غذایی گفته می‌شود که هنگام جویدن به دلیل شکنندگی، در دهان صدا ایجاد می‌کند و «کروچندگی» (کرانچینس) هم به خاصیت بافت این نوع ماده غذایی اشاره دارد.

در توضیح فرهنگستان همچنین آمده که واژه «کروچ کروچ» در لغت‌نامه به معنای «آواز چیزهای ترد و شکننده زیر دندان چون قند و نان خشک و خیار و مانند آن» است.

این مصوبه در قالب عکس‌نوشته در فرسته‌ای در گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی منعکس شد که ایسنا روز دوشنبه (دهم شهریورماه) آن را در قالب خبر منتشر کرد و رسانه‌های زیادی در داخل و خارج از کشور به بازنشر آن پرداختند. 

اما علی یاری مدیر روابط عمومی فرهنگستان گفت: واژه «کروچنده» در مقابل واژه انگلیسی «کرانچی» (و همینطور فعل کروچیدن) که به تازگی از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده، مربوط به کانال داخلی کارشناسان گروه واژه گزینی بوده، هرچند واژه‌ای مصوب اعضای این گروه است، اما هنوز به صورت رسمی از طریق نسرین پرویزی معاون گروه واژه گزینی یا روابط عمومی فرهنگستان اعلام نشده است.

بر اساس این گزارش، طبق قاعده واژه‌های جدید تصویب شده در فرهنگستان زبان و ادب فارسی یا از طریق روابط عمومی یا از طریق خود گروه واژه گزینی و خانم پرویزی معاون این گروه اعلام می‌شوند.

تصویب واژه کروچنده به جای کرانچی

فرهنگستان زبان و ادب فارسی، از طریق گروه علوم و فناوری غذا ـ که زیرمجموعه‌ای از گروه واژه‌گزینی است ـ واژه‌های «کروچنده» و «کروچندگی» را به‌جای «کرانچی» و «کرانچینس» تصویب کرده است .

کروچنده به معنای حالتی از ماده‌ی غذایی است که هنگام جویدن در دهان به دلیل ساختار شکننده‌اش، صدا ایجاد می‌کند.
کروچندگی نیز به خاصیت بافت آن ماده اشاره دارد که باعث ایجاد صدا در دهان می‌شود .

فرهنگستان همچنین به واژه‌ی «کروچ کروچ» در لغت‌نامه اشاره کرده که به معنای آواز چیزهای ترد و شکننده زیر دندان مانند نان خشک، قند، خیار و غیره است .

واکنش‌ها به تصویب واژه کروچنده

تصویب واژه‌ی کروچنده بازتاب‌های متعدد و متنوعی در رسانه‌ها و فضای مجازی داشته است:

• برخی رسانه‌ها این انتخاب را «مضحک» توصیف کرده‌اند و تاکید کرده‌اند که فرهنگستان گاهی واژه‌هایی ارائه می‌دهد که در گفتگوهای روزمره قابل استفاده نیستند  .

• برخی گزارش داده‌اند که این مصوبه بازخورد زیادی را شامل شده است، از جمله پیشنهادهایی برای کوتاه‌تر کردن واژه به شکل «کروچی» برای تسهیل در تلفظ و کاربرد  .

• برخی کاربران نیز ریشه واژه را به گویش‌ها و لهجه‌های مختلف نسبت داده‌اند؛ برای مثال، در زبان‌ها یا گویش‌های بومی واژگانی مانند «کروچاندن»، «کروچ»، «خرچ خرچ»، «خِرْت و خورْت» یا حتی اصطلاح «کیرچ‌کیرچ» به‌عنوان بازتاب صوتی جویدن اقلام خشک ذکر شده‌اند  .

• کاربری نوشته است ترک‌ها یا توجه به صدای «کیرچ_کیرچ» تولیدشده حین جویدن و خرد شدن نان خشک و یا هرگونه خوراکی خشکی میان دندان‌ها «کیرچ_کیرچ» می‌گفتند و می‌گویند. یا یکی نوشته در بلوچی و بختیاری نیز «کروچاندن، کروچ» به کار می‌رود. کاربر دیگری به «خِرْت و خورْت» اشاره کرده و دیگری به «خرچ خرچ». در این بین حمله به فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم دیده می‌شود.

• از سوی دیگر، شاعر و مترجم علیرضا آبیز نیز در واکنش به این واژه نوشته است:

«در خراسان ما، ‘کروچاندن’ به‌عنوان فعل به کار می‌رود… این قدر نکروچون!... بادوم‌ها هنوز کروچیدنی/کروچوندنی نشده» .

اهمیت و پیامدهای تصویب رسمی واژه‌های جدید

• تصویب واژه‌هایی مانند کروچنده تلاش فرهنگستان است برای جایگزینی واژگان بیگانه با معادل‌های فارسی، در راستای پاسداشت زبان و تقویت استقلال زبانی.

• با این‌حال، غیررسمی بودن اعلام این واژه (از سوی گروه واژه‌گزینی و کانال داخلی) و عدم اعلام رسمی از طریق روابط عمومی یا معاون واژه‌گزینی فرهنگستان، باعث ایجاد ابهام در زمینه کاربرد و پذیرش عمومی آن شده است.

• استقبال یا مخالفت عمومی نسبت به این واژه‌ها می‌تواند تعیین‌کننده‌ی روند استفاده از آن‌ها در زبان روزمره، رسانه‌ها و آموزش رسمی باشد.

جمع‌بندی

طرح تصویب واژه کروچنده به جای کرانچی نشان‌دهنده‌ی تلاش فرهنگستان برای جایگزینی واژه‌های خارجی با معادل‌های فارسی است؛ واژه‌هایی که معنایی دقیق انتقال می‌دهند اما در نحوه‌ی پذیرش و کاربرد عمومی با چالش روبه‌رو هستند. واکنش‌های متنوع مردم و کارشناسان به این تصمیم، نمایانگر پیچیدگی فرآیند واژه‌گزینی در زبان فارسی است.