به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر، اطلاعات به دست آمده از وضعیت بدهی‌های دولت به بانک مرکزی گویای رشد بالای این متغیر در نیمه اول سال جاری است.
براساس این اطلاعات، دولت براساس بند الف تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴ که به دولت اجازه می‌دهد برای مصارف هدفمندی یارانه‌ها معادل ۳ درصد از جمع مصارف را به صورت تنخواه از بانک مرکزی دریافت کند، تاکنون ۱۳۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی دریافت کرده است. بند الف تبصره ۱۳ قانون بودجه می‌گوید این تنخواه سه ماه پس از دریافت باید تسویه شود، اما تاکنون تسویه نشده است. البته مشخص نیست دولت در چه تاریخی این مبلغ را دریافت کرده و آیا سه ماه از تاریخ آن گذشته است یا خیر.
از طرف دیگر، با استناد به قانون تنطیم بخشی از مقررات مالی دولت، دولت ۱۶۰ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی تنخواه بودجه دریافت خواهد کرد که تاکنون بانک مرکزی ۱۴۰ هزار میلیارد تومان آن را به حساب خزانه داری کل کشور واریز کرده است. براساس قانون مذکور، دولت می‌تواند معادل سه درصد از بودجه عمومی کشور از بانک مرکزی تنخواه دریافت و تا پایان سال تسویه کند، اما براساس قانون بانک مرکزی که از خرداد ماه سال گذشته لازم الاجرا شده است، از سال ۱۴۰۳ به بعد سالانه باید نیم درصد از این سقف ۳ درصد کاسته شود و در نهایت به یک درصد بودجه عمومی برسد.
طبق قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت، علاوه بر این در شرایط بروز حوادث غیرمترقبه، دولت می‌تواند علاوه بر ۳ درصد قبلی، معادل یک درصد بودجه عمومی به عنوان تنخواه دریافت و تا پایان سال تسویه شود؛ بنابراین تاکنون ۵.۵ درصد از بودجه عمومی که معادل ۲۷۵ هزار میلیارد تومان است، به عنوان تنخواه بودجه دریافت کرده و این احتمالا تا ۲۹۵ هزار تومان هم خواهد رسید.
همانطور که یپیش تر مطرح شد، دریافت حدود ۵.۵ تا ۶ درصدی تنخواه بودجه از بانک مرکزی در شرایطی است که براساس بند ب ماده ۵۰ قانون بانک مرکزی «مجموع مانده تنخواه دریافت شده دولت یا اوراق دولتی کوتاه‌مدت خریداری شده در عرضه اولیه (موضوع بند «الف» این ماده) در سال اول اجرای این قانون نباید از سه‌درصد (۳%) بودجه عمومی مصوب دولت در همان سال تجاوز کند. سقف مزبور از سال دوم به بعد سالانه نیم‌واحد درصد (۰.۵%) کاهش می‌یابد تا حداکثر به یک درصد (۱%) برسد.»
اگر سال ۱۴۰۳ را سال اول اجرای قانون بانک مرکزی و سال ۱۴۰۴ را سال دوم در نظر بگیریم، براساس این بند قانونی، مجموع مانده تنخواه دریافت شده دولت از بانک مرکزی امسال باید معادل ۲.۵ درصد قانون بودجه باشد. اما در عمل بانک مرکزی تاکنون معادل ۵.۵ درصد بودجه عمومی را به دولت پرداخت کرده است. اگر باتوجه به وقوع جنگ ۱۲ روزه فرض حوادث غیرمترقبه را هم در نظر بگیریم، میزان تنخواه بودجه امسال حداکثر باید به ۳.۵ درصد بودجه عمومی می‌رسید؛ بنابراین دولت تاکنون ۲ درصد بیشتر از سقف قانونی از تنخواه بودجه استفاده کرده است.
افزایش قابل توجه بدهی دولت به بانک مرکزی موجب شد بانک مرکزی میزان بازخرید موقت اوراق دولت از بانک‌ها در قالب عملیات بازار باز را از ۴۰۱ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان در ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ به ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در ۱۷ شهریور کاهش دهد.