اصلاح بازارگردانی؛ فرصتی برای بازنگری نقدشوندگی در بورس

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ انتشار پیش‌نویس اصلاح دستورالعمل بازارگردانی از سوی سازمان بورس، آن هم با دعوت از فعالان بازار سرمایه برای ارائه نظر تا ۱۴ مهرماه، اقدامی مهم و درخور توجه است، چراکه بازارگردانی در ذات خود ابزاری حیاتی برای حفظ نقدشوندگی و کاهش صف‌های خرید و فروش در بازار سرمایه محسوب می‌شود و تجربه یک دهه گذشته نشان داده که بدون این ابزار، بورس ایران نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای سرمایه‌گذاران باشد. 

بر این اساس باید گفت بازارگردانی پدیده‌ای تازه در بازار سرمایه ما نیست. در بورس‌های بزرگ دنیا همچون نیویورک و نزدک، بازارگردان‌ها سال‌ها است با خرید و فروش مستمر و اعلام مظنه‌های دوطرفه، جریان نقدینگی را زنده نگه داشته‌اند و مانع از قفل شدن معاملات در شرایط بحرانی می‌شوند. 

در ایران نیز از ابتدای دهه ۱۳۹۰ تلاش شد تا این الگو پیاده‌سازی شود اما محدودیت منابع مالی، تعهدات سنگین و نبود مشوق‌های لازم، کارایی آن را با چالش روبه‌رو کرده است. 

اگرچه نقاط قوت بازارگردانی مانند افزایش نقدشوندگی، کاهش نوسانات غیرمنطقی و ایجاد اعتماد برای سرمایه‌گذاران غیرقابل انکار است اما نقاط ضعف جدی همچنان باقی است؛ وابستگی شدید به منابع مالی محدود، الزام به ایفای تعهدات یک‌طرفه حتی در شرایط خاص بازار و نبود سامانه شفاف برای نظارت بر عملکرد بازارگردان‌ها از جمله آنها است. همین عوامل موجب شده‌اند در بسیاری از نمادها، بازارگردانی بیش از آنکه نقش واقعی ایفا کند، صرفا جنبه صوری داشته باشد. 

اکنون که سازمان بورس به سراغ اصلاح دستورالعمل آمده، باید چند نکته جدی «طراحی مشوق‌های واقعی مانند معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات اعتباری برای بازارگردان‌ها»، «انعطاف‌پذیری در تعهدات، به‌ ویژه متناسب‌سازی آن‌ها با شرایط هر سهم»، «ایجاد سامانه شفاف گزارش عملکرد و انتشار دوره‌ای آن برای عموم»، «امکان فعالیت چند بازارگردان روی یک نماد برای ایجاد رقابت» و «توسعه ابزارهای مکمل همچون اختیار معامله و فروش تعهدی» مدنظر قرار گیرد. 

در مجموع باید گفت بازارگردانی قلب تپنده نقدشوندگی بازار سرمایه است. بدون بازنگری جدی در این حوزه، بورس همچنان درگیر صف‌های خرید و فروش و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران خواهد بود. امروز فرصتی فراهم شده تا با اصلاح دقیق دستورالعمل، فاصله بورس ایران با استانداردهای جهانی کاهش یابد.