به گزارش اقتصاد معاصر؛ بازار خودروهای هیبریدی در جهان طی یک دهه اخیر نه صرفا به‌خاطر علاقه شخصی مصرف‌کنندگان، بلکه عمدتاً به‌واسطه مشوق‌های مالی، تسهیلات دولتی و سیاست‌های الزام‌آور زیست‌محیطی رشد کرده است. تجربه نشان داده که حتی در کشورهایی با قدرت خرید بالا، دولت‌ها با ارائه یارانهٔ مستقیم و غیرمستقیم ، سطح تقاضای خودروهای هیبریدی را به شدت افزایش داده اند. در ایران نیز که توان مالی خانوارها محدودتر است و قیمت خودرو حساسیت بالایی ایجاد می‌کند، ورود گستردهٔ خودروهای هیبریدی بدون حمایت مالی و مشوق‌های قوی برای مصرف‌کننده عملاً ممکن نیست.
چالش اصلی: اختلاف قیمت اولیه
خودروی هیبریدی به دلیل استفاده از موتور الکتریکی، باتری و سیستم‌های مدیریت انرژی، به‌طور طبیعی قیمتی بالاتر از خودروهای بنزینی مشابه دارد. هرچند در طول زمان این هزینه از طریق صرفه‌جویی در سوخت جبران می‌شود، اما برای مشتری ایرانی که با تورم، هزینه‌های جاری بالا و قدرت خرید محدود مواجه است، قیمت اولیه تعیین‌کننده‌ترین عامل در تصمیم‌گیری است. بنابراین اگر دولت به‌عنوان سیاست‌گذار مداخله نکند، بازار به سمت خودروهای پرمصرف ادامه مسیر خواهد داد.
الگوی جهانی حمایت از خریدار
ایالات متحده: تخفیف مالیاتی تا ۷۵۰۰ دلار برای خریداران خودروهای هیبریدی و برقی.
چین: یارانه نقدی خرید و معافیت از محدودیت‌های پلاک‌گذاری در شهرهای بزرگ.
اروپا: ترکیب یارانه مستقیم، کاهش مالیات مالکیت خودرو و حتی معافیت از عوارض شهری.
این سیاست‌ها موجب شد که هزینه اولیه برای خریدار کاهش یابد و خودروهای هیبریدی در بازهٔ کوتاه به انتخاب اقتصادی بدل شوند.
ایران و فرصت ویژه استفاده از خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل
اگر تولید خودروی هیبریدی با بومی‌سازی بالا در ایران شکل بگیرد، دو مزیت راهبردی ایجاد می‌شود:
1. صرفه‌جویی ارزی: کاهش واردات بنزین و کاهش وابستگی به قطعات خارجی.
2. ایجاد ارزش افزوده داخلی: رشد صنایع الکترونیک، موتورهای برقی و باتری‌سازی.
در چنین شرایطی، حمایت مالی دولت از مصرف‌کننده نه‌تنها یک هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری ملی است؛ زیرا به‌جای خروج ارز برای واردات سوخت و قطعات، منابع مالی به سمت تقویت صنایع داخلی هدایت می‌شود.
چه نوع مشوق‌هایی می‌تواند مؤثر باشد؟
تخفیف مالیاتی و معافیت عوارض شماره‌گذاری برای خودروهای هیبریدی با ساخت داخل بالا.
تسهیلات اعتباری خرید با نرخ ترجیحی برای مصرف‌کنندگان.
کاهش هزینه بیمه و عوارض سالانه به عنوان امتیاز برای دارندگان خودروهای هیبریدی.
برنامه‌های تعویض خودروهای فرسوده با اولویت دادن به خودروهای هیبریدی ایرانی.
حمایت مالی از خریداران خودروهای هیبریدی ایرانی، نه‌تنها یک سیاست اجتماعی برای افزایش قدرت خرید مردم است، بلکه یک استراتژی کلان اقتصادی و صنعتی محسوب می‌شود. چنین حمایتی موجب می‌شود شکاف میان قیمت اولیه و منافع بلندمدت پر شود، تقاضا تحریک گردد و تولید در مقیاس اقتصادی شکل بگیرد. نتیجهٔ نهایی این رویکرد، کاهش مصرف سوخت، صرفه‌جویی ارزی، کاهش آلودگی هوا و جهش فناوری در صنعت خودرو ایران خواهد بود.
به بیان دیگر، هر ریالی که امروز دولت به‌عنوان مشوق خرید خودروی هیبریدی ایرانی اختصاص دهد، فردا چند برابر آن در قالب کاهش یارانه سوخت، کاهش هزینه درمان آلودگی و افزایش ارزش افزوده صنعتی به کشور باز خواهد گشت.