به گزارش اقتصاد معاصر؛ در بستر تحول دیجیتال خدمات عمومی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی سامانه‌ای با نام «راهبر» راه‌اندازی کرده است تا خدمات ساخت‌وساز روستایی را به صورت آنلاین ارائه دهد. این سامانه امکان ثبت درخواست در زمینه صدور پروانه، تغییر کاربری، دریافت تسهیلات و پیگیری وضعیت را فراهم می‌کند. با راه‌اندازی سراسری این بستر در استان‌ها، اطلاع دقیق از نحوه ثبت‌نام، ورود و چالش‌های احتمالی آن برای متقاضیان اهمیت دارد. در ادامه، گزارش جامعی از سازوکار، مزایا و نقد‌ها ارائه می‌شود.
چشم‌انداز و فلسفه ایجاد سامانه راهبر
سامانه راهبر با هدف کاهش تردد‌های روستاییان به شهرها، شفاف‌سازی فرآیندها و سرعت‌بخشی به پاسخگویی طراحی شده است. در نسخه‌های آزمایشی و پس از آن در سطح استانی در فارس اجرا شده و اکنون به تدریج در استان‌های بیشتر فعال می‌شود.
این سامانه بیش از نه خدمت مرتبط با ساخت‌وساز روستایی ارائه می‌دهد؛ از تعیین حدود و وضعیت زمین گرفته تا تغییر کاربری، خدمات فنی، پایان‌کار و تسهیلات بهسازی.
با اتکای بیشتر به این سامانه، بنیاد مسکن قصد دارد برخی فرآیندها را صرفاً الکترونیکی کند، به طوری که علاقه‌مندان در روستاها بتوانند امور خود را بدون مراجعه حضوری پیش ببرند.
اصلی‌ترین خدمات قابل ارائه
سامانه راهبر در خدمات زیر فعال است:
• صدور پروانه فنی برای ساخت‌وساز روستایی
• تغییر کاربری زمین
• اصلاح ضوابط و مغایرت‌ها
• تعیین حدود وضعیت زمین
• صدور پایان‌کار یا استعلام عدم خلافی
• ارائه تسهیلات بهسازی و نوسازی
متقاضیان در پنل «ثبت درخواست متقاضیان» یکی از گزینه‌ها را انتخاب و مدارک لازم را بارگذاری می‌کنند.
همچنین در مناطقی، دهیاری‌ها به عنوان نماینده اولیه درخواست‌ها را بررسی کرده و به بنیاد شهرستان ارسال می‌کنند.
مراحل ثبت نام و ورود
ابتدا باید به آدرس svs.bonyadmaskan.ir مراجعه کرد.
در صفحه اصلی گزینه‌ای مانند «سامانه فنی و مهندسی ساخت‌وساز روستایی» یا «ثبت درخواست متقاضیان» انتخاب می‌شود.
کاربر کد ملی خود را وارد می‌کند؛ اگر حساب کاربری نداشت، اقدام به ثبت‌نام می‌کند.
پس از ثبت نام، باید فرم اطلاعات فردی و ملکی را تکمیل کرده و مدارک موردنیاز را بارگذاری نماید.
در پایان، کد رهگیری صادر خواهد شد که برای پیگیری وضعیت درخواست استفاده می‌شود.
در برخی مناطق امکان ورود از طریق سامانه «دولت من» فراهم شده است؛ کاربر با احراز هویت در آن سامانه می‌تواند به راهبر نیز دسترسی یابد.
پیگیری وضعیت درخواست
پس از ثبت، بخش «پیگیری درخواست متقاضیان» امکان مشاهده وضعیت را فراهم می‌کند.
برای پیگیری کافی است کد رهگیری و کد ملی را وارد کرد.
در طول مراحل بررسی، پیامک‌هایی درباره وضعیت تقاضا به شماره همراه متقاضی ارسال می‌شود.
ادارات بنیاد شهرستان به‌صورت سیستمی درخواست‌ها را بررسی و پاسخ می‌دهند، که نتیجه به دهیاری بازگردانده یا مستقیماً به متقاضی ابلاغ می‌شود.
نکات ضروری برای متقاضیان
متقاضیان تسهیلات بهسازی باید اسناد مالکیت معتبر را ارائه دهند.
در صورت درخواست تغییر کاربری، دلایل متقن و مستندات مربوطه باید ضمیمه شوند.
انتخاب درست نوع خدمت بسیار حیاتی است؛ اشتباه در انتخاب ممکن است موجب تأخیر یا رد درخواست شود.
در مناطقی که سامانه هنوز فعال نشده، ممکن است امکان ثبت برخی خدمت‌ها فراهم نباشد.
ضعف زیرساخت اینترنت در روستاها یکی از مشکلات عمده است که مانع استفاده آسان می‌شود.
وضعیت سامانه در استان‌ها و بازخورد‌ها
در استان فارس، راه‌اندازی سامانه به عنوان فاز آزمایشی در جهرم آغاز شد و بعد‌ها به سایر مناطق تعمیم یافت.
در تهران نیز بیش از ۴۰۰ دهیاری تحت پوشش این سامانه قرار گرفته‌اند تا دسترسی غیرحضوری به خدمات تسهیل شود.
مسئولان گزارش داده‌اند که در فارس، بیش از ۶۰ درصد دهیاری‌ها به سامانه متصل شده‌اند و خدمات پایه در آن استان برقرار شده است.
با راه‌اندازی سامانه در استان فارس، کاهش تردد و مراجعات حضوری برای روستاییان به عنوان یکی از نتایج ملموس اعلام شده است.
مدیر فناوری اطلاعات بنیاد مسکن کشور نیز تأکید کرده است که این سامانه برای خدماتی که قابلیت ارائه غیرحضوری دارند طراحی شده است، تا دسترسی آسان و شفاف در کل کشور برقرار شود.
جدول تحولات و آمار مرتبط
| تاریخ | رویداد مهم | حوزه جغرافیایی | نتیجه یا تأثیر |
|---|---|---|---|
| ۲۷ مرداد ۱۴۰۴ | رونمایی سامانه راهبر در فارس | استان فارس | کاهش هزینه رفت‌وآمد و تسهیل خدمات |
| تابستان ۱۴۰۴ | پوشش بیش از ۶۰٪ دهیاری‌ها به سامانه در فارس | استان فارس | افزایش مشارکت محلی و پوشش خدمات |
| شهریور ۱۴۰۴ | فعال شدن سامانه در بیش از ۴۰۰ دهیاری تهران | استان تهران | تسهیل صدور مجوز در روستاهای تهران |
| اوایل راه‌اندازی | سامانه در وضعیت پایلوت در برخی شهرستان‌ها | مناطق منتخب | آزمایش فرآیندها و رفع مشکلات اولیه |
چالش‌ها و موانع تحقق کامل
نبود پوشش اینترنت پایدار در برخی روستاها یکی از موانع جدی است.
آگاهی ناکافی کاربران نسبت به نحوه کار سامانه باعث سردرگمی و خطا در ثبت درخواست می‌شود.
احتمال افزایش بار کاری بنیاد شهرستان‌ها و نیاز به پشتیبانی فنی بیشتر در مراحل اولیه وجود دارد.
ضرورت یکپارچگی داده از جمله اتصال سامانه راهبر به سامانه‌های ثبت اسناد و میراث فرهنگی برای خدمات پیچیده اهمیت دارد.
در برخی موارد، ارائه برخی خدمت‌ها هنوز در همه استان‌ها فعال نشده است که محدودیت دسترسی ایجاد می‌کند.
چشم‌انداز پیش رو
به نظر می‌رسد سامانه راهبر در آینده نه چندان دور به یکی از ستون‌های اصلی مدیریت ساخت‌وساز روستایی بدل شود.
اگر زیرساخت‌های ارتباطی تقویت شوند و آموزش کاربران و مسئولان محلی گسترش یابد، پوشش این سامانه با سرعت بیشتری افزایش خواهد یافت.
کارشناسان معتقدند که ادغام راهبر با سامانه‌های مرتبط دیگر مانند پنجره واحد مدیریت زمین می‌تواند کارایی آن را به‌طور چشمگیر ارتقا دهد.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که با حمایت مستمر، بهبود امکانات و رفع موانع زیرساختی، سامانه راهبر ظرفیت تبدیل شدن به گزینه اصلی
روستاییان برای امور ساخت‌وساز و خدمات بنیاد مسکن را دارد و می‌تواند سهم مهمی در عدالت‌بخشیدن به دسترسی خدمات برای مناطق دوردست ایفا کند.