به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر به نقل از رویترز؛ چین روز یکشنبه تعرفه‌های تازه رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، بر کالاهای چینی را ریاکارانه خواند و از محدودیت‌های خود بر صادرات عناصر کمیاب و تجهیزات حساس دفاعی دفاع کرد، اما همچنان از اعمال تعرفه‌های متقابل بر محصولات آمریکایی خودداری نمود.
ترامپ جمعه گذشته، در واکنش به محدودیت‌های جدید صادراتی پکن، تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی بر صادرات چین به آمریکا وضع کرد و همچنین کنترل‌های جدیدی بر صادرات نرم‌افزارهای حیاتی تا اول نوامبر اعلام کرد.
این تشدید تنش‌های تجاری، وال‌استریت را متزلزل ساخت و سهام شرکت‌های بزرگ فناوری را کاهش داد. شرکت‌های خارجی که به تولید عناصر کمیاب و آهنرباهای کمیاب چین وابسته‌اند، با نگرانی مواجه شدند و این وضعیت می‌تواند بر اجلاس پیش‌بینی‌شده میان ترامپ و رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، که قرار است اواخر این ماه برگزار شود، سایه افکند.
واکنش چین به ترامپ
بیانیه وزارت بازرگانی چین، نخستین پاسخ مستقیم پکن به پست طولانی ترامپ در شبکه Truth Social بود؛ جایی که او پکن را متهم کرده بود که ناگهان و پس از یک آتش‌بس شش‌ماهه، تنش‌های تجاری را افزایش داده است. این آتش‌بس به دو اقتصاد بزرگ جهان امکان داده بود تا کالاها را بدون تعرفه‌های سرسام‌آور مبادله کنند.ترامپ در این پست نوشته بود: «روابط ما با چین در شش ماه گذشته بسیار خوب بوده است و این اقدام تجاری، حتی شگفت‌آورتر است.»
وزارت بازرگانی چین نیز در بیانیه‌ای طولانی اعلام کرد که محدودیت‌های صادراتی بر عناصر کمیاب، پاسخی به مجموعه‌ای از اقدامات آمریکا پس از مذاکرات مادرید در ماه گذشته است. پکن افزود که اضافه شدن شرکت‌های چینی به فهرست تحریم‌های آمریکا و اعمال هزینه‌های بندری بر کشتی‌های مرتبط با چین، نمونه‌هایی از اقدامات زیان‌آور آمریکا است.وزارت بازرگانی چین تأکید کرد: «اقدامات آمریکا به‌طور جدی منافع چین را آسیب زده و فضای مذاکرات اقتصادی و تجاری را تخریب کرده است؛ چین با این اقدامات به‌شدت مخالف است.»
با این حال، چین به‌طور مستقیم این اقدامات آمریکا را به محدودیت‌های صادراتی خود مرتبط ندانست و اعلام کرد که هدف از این محدودیت‌ها، نگرانی از کاربردهای نظامی این مواد در شرایط «درگیری‌های نظامی مکرر» است.
چین همچنین برخلاف دوره‌های گذشته، از اعلام تعرفه متقابل بر واردات از آمریکا خودداری کرد؛ دوره‌ای که طی آن هر دو کشور به تدریج تعرفه‌های یکدیگر را افزایش دادند و نرخ تعرفه آمریکا به ۱۴۵ درصد و چین به ۱۲۵ درصد رسید.
افق مذاکرات
تصمیم چین برای عدم واکنش فوری می‌تواند مسیر مذاکرات و کاهش تنش‌ها را باز نگه دارد، به گفته تحلیلگران. آلفردو مونتوفار-هلو، مدیرعامل شرکت مشاوره استراتژیک GreenPoint، گفت: «با روشن کردن دلایل اقدامات خود، پکن مسیر احتمالی برای مذاکرات را ترسیم می‌کند. توپ اکنون در زمین آمریکا است.»
با این حال، Hutong Research هشدار داده که اگر چین به افزایش تعرفه ۱۰۰ درصدی ترامپ پاسخی ندهد، ممکن است نشان دهد که دستیابی به توافق بلندمدت با او دیگر در اولویت پکن نیست و اعتماد به توانایی ترامپ در کنترل تندروها یا پایبندی به تعهدات کاهش یافته است. این شرکت همچنین تأکید کرده که نحوه رفتار پکن در خصوص فروش TikTok می‌تواند نشانه‌ای از موضع واقعی این کشور باشد.
ابزارهای نظارتی علیه شرکت‌های آمریکایی نیز در اختیار چین است. اداره کل مقررات بازار چین (SAMR) پیش‌تر اعلام کرده بود که شرکت آمریکایی Nvidia قوانین ضدانحصاری این کشور را نقض کرده است. جمعه گذشته، این نهاد تحقیقات ضدانحصاری خود را بر شرکت Qualcomm درباره خرید ژوئن ۲۰۲۵ شرکت اسرائیلی Autotalks آغاز کرد و اعلام نمود که این شرکت بدون اطلاع‌رسانی به نهاد مربوطه، خرید را تکمیل کرده و خود این موضوع را تأیید کرده است.
SAMR گفت: «بر اساس شواهد روشن و قطعی، تحقیقات قانونی خود درباره خرید غیرقانونی Autotalks توسط Qualcomm را آغاز کرده‌ایم.»
کنترل‌های صادراتی، ممنوعیت صادرات نیست
وزارت بازرگانی چین همچنین ادعای ترامپ را رد کرد که این کشور از تسلط خود بر عناصر کمیاب و آهنرباهای کمیاب برای حمله به تمام کشورها، نه تنها آمریکا، استفاده می‌کند.ترامپ جمعه در شبکه Truth Social نوشت: «سایر کشورها از این خصومت تجاری که ناگهان ظاهر شد، بسیار خشمگین هستند.»
چین بیش از ۹۰ درصد از عناصر کمیاب پردازش شده و آهنرباهای کمیاب جهان را تولید می‌کند. این ۱۷ عنصر در تولید محصولاتی از خودروهای برقی گرفته تا موتورهای هواپیما و رادارهای نظامی،حیاتی هستند.
صادرات ۱۲ عنصر محدود شده و پنج عنصر دیگرهولمیوم، اربیوم، تولیوم، اورپیم و یتریبیوم به همراه مواد مرتبط، روز پنجشنبه توسط وزارت بازرگانی چین به فهرست محدودیت‌ها افزوده شد.وزارت بازرگانی چین در بیانیه خود تلاش کرد تا شرکت‌های خارجی نگران، اطمینان یابند و وعده داد با صدور مجوزهای عمومی و اعطای معافیت‌های قانونی، مسیر تجارت قانونی و مطمئن را تسهیل کند.
وزارتخانه تأکید کرد: «کنترل‌های صادراتی چین به معنای ممنوعیت صادرات نیست. هر درخواست صادراتی برای مصارف غیرنظامی که مطابق مقررات باشد، تأیید خواهد شد و شرکت‌های مربوطه نباید نگرانی داشته باشند.»