ائتلاف انرژی باکو و تل‌آویو؛ بازی اسرائیل برای نفوذ در منطقه

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ با وجود بحران‌های منطقه‌ای، روابط اقتصادی باکو و تل‌آویو نه فقط کاهش نیافته، بلکه گسترده‌تر شده است. در اکتبر ۲۰۲۴، شرکت دولتی «سوکار»، ۱۰ درصد از سهام میدان گازی «تمار» اسرائیل را خریداری کرد. سپس در مارس ۲۰۲۵، با همکاری شرکت‌های «نیومد» اسرائیل و «بی‌پی» بریتانیا، اکتشاف گاز در شمال اسرائیل آغاز شد. این اقدامات، حضور استراتژیک اسرائیل در انرژی شرق مدیترانه را تثبیت کرده و با منافع ترکیه در تضاد است.

کارشناسان اقتصادی و ژئوپلیتیک بر این باورند که ائتلاف انرژی و نظامی اسرائیل-آذربایجان، نقشی محوری در تضعیف نفوذ ایران در شمال و تقویت جریان‌های اطلاعاتی اسرائیل ایفا می‌کند. باکو از این فرصت برای افزایش استقلال سیاسی خود استفاده کرده و عملا تبدیل به یکی از ابزارهای استراتژیک تل‌آویو در منطقه شده است. 

تحولات اخیر نشان می‌دهد که باکو به تدریج به سمت محور اسرائیل-یونان-قبرس متمایل شده است. دیدار ژوئن ۲۰۲۴ میان اردوغان و علی‌اف و توصیه ترکیه برای به رسمیت شناختن قدس شرقی به عنوان پایتخت فلسطین، به سکوت باکو برخورد و نشان‌دهنده واگرایی فزاینده در روابط دو کشور است. تحلیلگران می‌گویند اسرائیل از این فرصت استفاده کرده تا علاوه بر جریان انرژی، جای پای اطلاعاتی و امنیتی خود را در شمال ایران مستحکم کند و از این طریق بر رقابت‌های منطقه‌ای و منافع ترکیه سایه بیندازد. 

استراتژی اسرائیل برای دور زدن ترکیه

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که همکاری اسرائیل و آذربایجان بخشی از نقشه بلندمدت تل‌آویو برای کاهش نفوذ ترکیه و تثبیت جایگاه خود در منطقه است. 

تثبیت جریان انرژی مستقل از ترکیه: سرمایه‌گذاری مشترک در میدان‌های گازی شمال اسرائیل و خرید سهام شرکت‌های انرژی توسط «سوکار»، جریان انرژی اسرائیل را بدون وابستگی به ترکیه تضمین می‌کند. 

ایجاد مسیر اقتصادی و استراتژیک جایگزین: ورود آذربایجان به محور اسرائیل-یونان-قبرس، مسیرهای اقتصادی و انرژی خود را از شبکه ترکیه جدا کرده و نفوذ تل‌آویو در قفقاز و شرق مدیترانه تقویت می‌شود. 

استقرار نفوذ نظامی و اطلاعاتی نزدیک به ایران: پروازهای مکرر هواپیماهای باری آذربایجانی حامل سلاح‌های اسرائیل، حضور اطلاعاتی نزدیک به مرزهای ایران را ممکن کرده و ترکیه را از این بازی کنار نگه می‌دارد. 

تضعیف نفوذ ترکیه در منطقه: استقلال سیاسی و استراتژیک باکو از ترکیه افزایش یافته و واگرایی دیپلماتیک در مسائل منطقه‌ای مشهود است. 

پیامدهای منطقه‌ای: این ائتلاف می‌تواند جریان‌های انرژی و اطلاعاتی منطقه را تحت کنترل اسرائیل درآورد و ترکیه را در موقعیت رقابتی محدود قرار دهد. 

همکاری اسرائیل و آذربایجان اکنون یکی از ستون‌های انرژی و امنیت تل‌آویو محسوب می‌شود. باکو با این ائتلاف، نه فقط جریان نفت و گاز خود را تضمین می‌کند، بلکه عملا به یکی از ابزارهای فشار اسرائیل علیه ایران و کنترل رقابت‌های منطقه‌ای تبدیل شده است. این رویکرد، تهدیدی جدی برای ثبات اقتصادی و امنیتی منطقه است و پیامدهای آن در سال‌های آینده، فراتر از مرزهای قفقاز خواهد بود.