به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ اطلاعات تسهیلات کلان بانک ایران زمین می‌گوید که این بانک ۳۰ هزار و ۵۹۶ میلیارد تومان تسهیلات کلان پرداخت کرده و در بخش تسهیلات غیرجاری، تسهیلات این بخش خود را هزار و ۶۳۰ میلیارد تومان درج کرده است.
به این ترتیب براساس اطلاعاتی که خود بانک ارائه کرده، فقط ۵.۳ درصد از مانده تسهیلات بانک ایران زمین معوق شده اما طبق صورت مالی حسابرسی‌نشده سال ۱۴۰۳ این بانک، درآمد حاصل از تسهیلات اعطایی در سال مذکور معادل ۲۵۷۴ میلیارد تومان بوده است. اگر از ۳۰ هزار و ۵۹۶ میلیارد تومان تسهیلات اعطایی فقط ۱۶۳۰ میلیارد تومان غیرجاری باشد، بنابراین ۲۸ هزار و ۲۲ میلیارد تومان از تسهیلات پرداختی جاری است و با فرض سود حداقل ۲۰ درصد، بانک باید طی یک سال، ۵ هزار و ۶۰۶ میلیارد تومان سود به دست بیاورد.
از طرف دیگر در پایان خردادماه امسال، سپرده‌های این بانک به ۱۱۱ هزار و ۴۴۱ میلیارد تومان رسیده و مشخص نیست که چرا کل تسهیلات اعطایی این بانک فقط ۳۲ هزار و ۶۸۹ میلیارد تومان است. نگاهی دقیق‌تر به صورت مالی بانک ایران زمین نشان می‌دهد بخش عمده منابع این بانک به شرکت توسعه تجارت داتام و دیگر شرکت‌های متعلق به بانک، داده شده و بانک از محل این تسهیلات که به سرمایه‌گذاری مستقیم تبدیل شده، درآمدی ندارد.
همچنین سال‌ها دارایی‌هایی با عنوان پروژه استخر، پروژه البرز، پروژه هنگام و چندین پروژه دیگر در صورت مالی ثبت می‌شدند اما تاکنون در این سال‌ها هیچ گزارشی از پیشرفت این پروژه‌ها ارائه نشده است.
بانک ایران زمین در حالی طی سال ۱۴۰۳ فقط ۲۵۷۴ میلیارد تومان درآمد از محل تسهیلات و ۱۲۰۹ میلیارد تومان درآمد از محل سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی و سرمایه‌گذاری در سهام داشته که ۱۴ هزار و ۶۵۹ میلیارد تومان سود سپرده پرداخت کرده است.
در سال ۱۴۰۲ هم این بانک ۱۵ هزار و ۱۰۸ میلیارد تومان سود سپرده پرداخت کرده اما فقط ۳۷۷۶ میلیارد تومان درآمد تسهیلات و سرمایه‌گذاری در اوراق و سهام داشته است. در سه ماهه اول امسال هم درآمد حاصل از تسهیلات‌دهی، اوراق بدهی و سهامداری ۱۰۳۶ میلیارد تومان بوده و در مقابل ۴ هزار و ۸۰۹ میلیارد تومان سود به سپرده‌ها پرداخت کرده است.
اما سوال اینجاست که مابه‌التفاوت سود سپرده و درآمد‌های مشاع بانک چگونه تامین و به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود؟
بانک ایران زمین مانند بانک‌های ناتراز دیگر معمولا دو روش برای جبران این شکاف درآمد و هزینه دارد. یک روش استقراض مستقیم از بانک مرکزی بوده و روش دیگر، پرداخت هزینه‌ها از محل جذب سپرده جدید است. براساس آخرین آمار‌ها در پایان بهار سال جاری، این بانک ۵ هزار و ۲۸۳ میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده و ۲۹ هزار و ۶۰۲ میلیارد تومان از سایر بانک‌ها تسهیلات دریافت کرده است.
براساس ترازنامه خرداد سال ۱۴۰۳ بانک ایران زمین، این بانک معادل ۱۱۱ هزار و ۴۴۱ میلیارد تومان سپرده دارد و علاوه بر این، ۳۷ هزار و ۹۴۲ میلیارد تومان در فرایند استقراض از بانک مرکزی و بانک‌ها به دست آورده است. در مقابل، ۱۴۷ میلیارد تومان موجودی نقد، ۵۷۸ میلیارد تومان مطالبات از دولت، ۳۲ هزار و ۶۳۲ مانده تسهیلات، ۳۴ میلیارد تومان مطالبات از شرکت‌های فرعی، ۴۲۱۷ میلیارد تومان سایر دریافتنی‌ها، ۲۷۴۸ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در سهام و ۱۴ هزار و ۹۳۷ میلیارد تومان سپرده قانونی دارد. با احتساب جزء نامشخص سایر دارایی‌ها و دارایی‌های ثابت، جمع دارایی‌های این بانک به ۸۴ هزار و ۸۲۱ میلیارد تومان می‌رسد.
بنابراین جمع مصارف حاصل از کسب سپرده مشتریان و استقراض از بانک‌ها و بانک مرکزی، ۸۴ هزار و ۸۲۱ میلیارد تومان است، در حالی که بدهی این بانک از محل دریافت سپرده و استقراض به ۱۴۹ هزار و ۳۸۳ میلیارد تومان می‌رسد. بنابراین ۶۴ هزار و ۵۶۲ میلیارد تومان بدهی به دارایی تبدیل نشده است.
حال این ۶۴.۵ هزار میلیارد تومان منابع چه شده است؟ با توجه به ناترازی بانک ایران زمین در حوزه درآمد‌ها و هزینه‌ها، این بانک سپرده‌های دریافتی از سپرده‌گذاران و استقراض از بانک مرکزی و سایر بانک‌ها را در فرایند جلوگیری از نکول سپرده‌ها و تامین هزینه‌ها خرج کرده و علت اصلی این فاصله شدید بین مانده سپرده‌های مشتریان با مصارف سپرده (مانده تسهیلات اعطایی، سپرده قانونی، موجودی نقد، حساب‌های دریافتنی، سرمایه گذاری در سهام و اوراق) ریشه در این موضوع دارد.
در واقع با استفاده از روش دوم برای بقا، معادل ۲۶ هزار و ۲۶۰ میلیارد تومان سپرده مشتریان و ۳۷ هزار و ۹۴۲ میلیارد تومان منابع استقراضی از بانک مرکزی و شبکه بانکی، مابه‌ازایی در بخش دارایی‌ها وجود ندارد و این منابع در چارچوب تامین هزینه‌های سود سپرده و هزینه‌های بانک ایران زمین خرج شده است.