به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ بهای هر انس جهانی طلا طی دو سال گذشته از محدوده‌ای کمتر از ۲،۰۰۰ دلار به سطحی بیش از ۴،۰۰۰ دلار رسیده و در هفته‌های اخیر رکورد تاریخی ۴،۳۰۰ دلار را نیز ثبت کرده است؛ سطحی که پیش‌تر فقط در برآوردهای بلندمدت موسسات مالی بزرگ مطرح می‌شد.
افزایش مداوم تقاضای سرمایه‌ای، خرید گسترده بانک‌های مرکزی و نااطمینانی در بازارهای جهانی سه عامل اصلی جهش تاریخی طلا عنوان می‌شود؛ در حالی که سیاست‌های انبساطی و تضعیف دلار نیز به عنوان پیشران‌های ثانویه عمل کرده‌اند.
یکه‌تازی بی‌رقیب طلا در میان سایر دارایی‌ها/ در ۲۵ سال طلا ۱۲ برابر شده است
گفتنی است طلا در ۲۵ سال گذشته، نه فقط در ایران ( که نرخ دلار هم باعث افزایش مضاعف نرخ طلا به ریال شده است)، بلکه در تمام جهان بیشتر از هر دارایی دیگری رشد کرده و تقریبا ۱۲ برابر شده است.
این در حالی است که سهام در آمریکا حدود ۸.۵ برابر و نقره حدود ۷.۵ برابر شده است. همچنین سایر کامودییتی ها در این میان فقط ۳.۵ برابر رشد کردند و سهام در انگلیس حدود ۳.۳ برابر شده است.
رشد بی‌سابقه طلا به دلیل خرید بی‌سابقه بانک‌های مرکزی
از اواخر سال ۲۰۲۳ تا نیمه دوم ۲۰۲۵، بهای جهانی طلا رشدی بیش از ۱۰۰ درصد را تجربه کرده است. داده‌های «شورای جهانی طلا» نشان می‌دهد که خرید رسمی طلا توسط بانک‌های مرکزی در سال ۲۰۲۴ به بالاترین سطح سه دهه اخیر رسیده است؛ روندی که به ویژه در چین، هند، ترکیه و روسیه شدت یافته است.
در همین حال، نااطمینانی‌های اقتصادی ناشی از افزایش بدهی‌های دولتی، نوسانات ژئوپلتیکی در خاورمیانه و شرق اروپا و تردید نسبت به پایداری رشد اقتصادی آمریکا موجب شده تا سرمایه‌گذاران نهادی به سمت دارایی‌های امن از جمله طلا متمایل شوند.
تب طلای چین به اوج رسید؛ جهش تاریخی در مالکیت واقعی طلا
گزارش‌ها از بازارهای شرق آسیا نشان می‌دهد که تب خرید طلا در چین به مرحله‌ای انفجاری رسیده و سرمایه‌گذاران چینی با شتابی بی‌سابقه در حال تبدیل دارایی‌های نقدی خود به طلا هستند.
بر اساس داده‌های رسمی بورس آتی شانگهای (Shanghai Futures Exchange)، حجم گواهی‌های طلای فیزیکی (Shanghai Gold Warrants) -که نمایانگر مالکیت واقعی طلا در انبارهای مورد تایید این بورس است- طی ماه‌های اخیر رشد کم‌سابقه‌ای را تجربه کرده است؛ به طوری که اردیبهشت ۱۴۰۳ تقریبا ۳،۰۷۸ تُن، خرداد ۱۴۰۴ معادل ۱۸،۲۳۷ تُن، مرداد ۱۴۰۴ حدود ۳۶،۰۴۵ تُن و مهر ۱۴۰۴ برابر با ۸۴،۶۰۶ تُن بوده است.
به این ترتیب در فاصله کمتر از یک‌سال، میزان طلای تحت مالکیت گواهی‌ها ۲۵ برابر افزایش یافته و فقط در یک ماه اخیر نیز تقریبا دو برابر شده است؛ رشدی که کارشناسان آن را بی‌سابقه در تاریخ معاملات کالایی چین توصیف می‌کنند.
هر «وارانت طلا» در بورس شانگهای معادل ۳ کیلوگرم طلای فیزیکی است که در انبارهای رسمی و تحت نظارت دولت چین نگهداری می‌شود.
به گفته تحلیلگران، این رشد پرشتاب برخلاف معاملات کاغذی یا سفته‌بازانه در سایر بازارها، به معنای انتقال واقعی طلا به مالکیت سرمایه‌گذاران چینی است و در نتیجه مستقیما بر عرضه فیزیکی جهانی اثر می‌گذارد.
انگیزه‌های راهبردی پکن
کارشناسان معتقدند این موج بی‌سابقه خرید، فقط ناشی از افزایش قیمت یا انگیزه‌های سوداگرانه نیست، بلکه در چارچوب راهبرد کلان چین برای کاهش وابستگی به دلار و تقویت نقش یوان در نظام مالی جهانی قابل تحلیل است.
در سال‌های اخیر، پکن با اعمال محدودیت‌های خروج سرمایه، کنترل شدید جریان‌های مالی و بین‌المللی‌سازی تدریجی یوان، مسیر تبدیل طلا به پشتوانه اعتماد در تجارت خارجی خود را هموار کرده است.
به باور تحلیلگران بازار جهانی، چین با این اقدام عملا در حال بازتعریف نظام ذخایر ارزی خود است؛ به گونه‌ای که انباشت فیزیکی طلا در حال جایگزینی با ذخایر دلاری شده و همین امر تقاضای جهانی برای طلا را به طور قابل توجهی افزایش داده است.
برآورد و پیش‌بینی موسسات مالی بین‌المللی
در جدیدترین گزارش‌ها، چند موسسه مالی معتبر جهانی چشم‌انداز خود از بازار طلا را به‌روزرسانی کرده‌اند:
بانک آمریکا (BofA) متوسط قیمت هر انس طلا در سال ۲۰۲۶ را حدود ۴،۴۰۰ دلار و سقف قیمتی را ۵،۰۰۰ دلار پیش‌بینی کرده است.
اچ‌اس‌بی‌سی (HSBC) در گزارش اکتبر ۲۰۲۵ خود اعلام کرده که روند افزایشی فعلی می‌تواند تا نیمه نخست ۲۰۲۶ ادامه یابد و قیمت طلا را به محدوده ۵،۰۰۰ دلار برساند.
دویچه بانک (Deutsche Bank) میانگین قیمت طلا در افق ۲۰۲۶ را ۴،۰۰۰ دلار ارزیابی کرده و تاکید نموده که این رشد ناشی از «تحولات ساختاری در تقاضای ذخایری بانک‌های مرکزی» است.
گلدمن ساکس (Goldman Sachs) نیز طلا را «دارایی راهبردی قرن جدید» توصیف کرده و روند صعودی آن را نتیجه «بازتعریف نظم پولی جهانی» دانسته است. این بانک پیش‌بینی خود از رشد نرخ انس را تا ۴۸۰۰ دلار افزایش داده است.
در مقابل، سیتی‌گروپ (Citi) نسبت به پایداری این روند هشدار داده و اعلام کرده در صورت بازگشت رشد اقتصادی و تقویت دلار، احتمال کاهش قیمت‌ها تا زیر ۳،۰۰۰ دلار نیز وجود دارد.
دلایل بنیادین رشد قیمت طلا از دید موسسات بین‌المللی
تحلیل نهادهای مالی بزرگ جهان، چند عامل کلیدی را برای رشد دو برابری قیمت طلا طی دو سال اخیر مطرح می‌کند که عبارتند از:
افزایش خرید بانک‌های مرکزی: در پی تحریم‌های مالی و نگرانی از ریسک‌های دلاری، بسیاری از کشورها به سمت تنوع‌بخشی ذخایر ارزی با محوریت طلا رفته‌اند.
ضعف دلار و نرخ‌های بهره واقعی پایین: کاهش بازده اوراق خزانه و انتظار کاهش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو، هزینه فرصت نگهداری طلا را پایین آورده است.
ریسک‌های ژئوپلتیکی و اقتصادی: نااطمینانی ناشی از جنگ اوکراین، بحران‌های خاورمیانه و بی‌ثباتی سیاسی در آمریکا و اروپا، تمایل به دارایی‌های امن را افزایش داده است.
افزایش تقاضای سرمایه‌ای از سوی صندوق‌های ETF و سرمایه‌گذاران نهادی: سهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا در بازارهای مالی به طور چشمگیری افزایش یافته و به جریان نقدی تازه‌ای در بازار انجامیده است.
محدودیت عرضه و هزینه بالای استخراج: کاهش اکتشافات جدید و هزینه بالای استخراج باعث شده عرضه طلا در برابر رشد تقاضا نتواند افزایش یابد.
تغییر رفتار بازارهای نوظهور: کشورهایی نظیر چین، هند و ترکیه با تبدیل بخشی از ذخایر ارزی خود به طلا، نقش موثری در رشد تقاضای فیزیکی ایفا کرده‌اند.
جمع‌بندی تحلیلی اقتصاد معاصر
روند صعودی طلا در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ را باید بیش از هر چیز حاصل تغییرات ساختاری در نظام مالی جهانی دانست؛ تغییراتی که با تضعیف نقش دلار، افزایش تقاضای ذخایری و نااطمینانی سیاسی همراه شده است.
با وجود این، برخی تحلیلگران بر این باورند که اگر بانک‌های مرکزی سیاست‌های انقباضی را از سر بگیرند و رشد اقتصادی جهانی احیا شود، احتمال تعدیل قیمت‌ها در میان‌مدت وجود دارد.
اما در مجموع، اجماع تحلیلگران بین‌المللی این است که طلا در دهه پیش‌رو نقش پناهگاه اصلی ارزش را ایفا خواهد کرد و هرگونه اصلاح قیمتی در کوتاه‌مدت، بخشی از مسیر طبیعی بازار در روندی ساختاری صعودی خواهد بود.