پیمان اکبریان، رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد معاصر با تاکید بر اینکه نوسان‌ها و «ناترازی‌های انرژی» نقش اصلی در تغییر رفتار صادراتی زنجیره سنگ‌آهن و فولاد داشته‌اند، اظهار داشت: استفاده ابزاری از عوارض صادراتی برای چانه‌زنی قیمت مواد اولیه «غیرقانونی و غیراخلاقی» است و از دولت می‌خواهیم در تصمیم‌گیری‌های خرد دقت کند تا به تبعات گسترده‌تری برای کل زنجیره منجر نشود.
اکبریان با اشاره به سابقه طولانی موضوع عوارض صادراتی، گفت: هدف اولیه وضع عوارض، هدایت زنجیره تولید به سمت کاهش خام‌فروشی و حرکت به سمت محصولات دارای ارزش‌افزوده بالاتر بوده است. روند واقعی طی یک دهه اخیر پیچیده بوده و عوامل متعدد از جمله توسعه ظرفیت‌های داخلی و مشکلات تأمین انرژی، رفتار صادراتی را تغییر داده است.
وی آمارهایی را نیز یادآور شد: در سال ۱۳۹۲ تقریباً ۲۴.۵ میلیون تن صادرات سنگ‌آهن داشتیم. از همان سال زمانی که طرح جامع فولاد آغاز شد و بخش معدنی برای همراهی با این طرح ظرفیت‌سازی کرد صادرات به‌صورت پلکانی کاهش یافت تا اینکه در سال ۱۴۰۱ این مقدار به حدود ۱.۶ تا ۱.۷ میلیون تن رسید. همزمان تولید سنگ‌آهن از حدود ۴۲ میلیون تن در آن زمان به نزدیک ۱۳۰ میلیون تن افزایش یافته است.
اکبریان گفت: آن‌چه در دو تا دو نیم سال گذشته مشاهده شده، افزایش صادرات کنسانتره و کنسانتره‌خام است که ریشه در ناترازی انرژی و کاهش ظرفیت تبدیل داخلی دارد. وقتی ناترازی انرژی پیش آمد و بخش تولید دچار اختلال شد، ما ساعات خاموشی زیادی داشتیم انگیزه تبدیل کنسانتره به گندله کاهش یافت و در نتیجه صادرات کنسانتره افزایش یافت. که سال گذشته بخش فولاد تنها حدود هفت ماه توانست به‌صورت مستمر کار کند و امسال ممکن است این مدت به کمتر از شش ماه برسد؛ کاهش ساعات کاری تأثیر مستقیم و متفاوتی بر حلقه‌های مختلف زنجیره می‌گذارد و بخش‌هایی که مصرف گاز یا برق بالاتری دارند بیشتر آسیب می‌بینند.
رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران نسبت به استفاده از عوارض به‌عنوان اهرم چانه‌زنی برای پایین آوردن قیمت مواد اولیه، بیان داشت: دوستانی که از عوارض برای چانه‌زنی قیمت استفاده می‌کنند احتمال دارد به‌قیمت زیان یا از بین رفتن حاشیه سود طرف مقابل دست به چنین کاری بزنند؛ این کار نه قانونی است، نه اخلاقی و نه مورد قبول ماست. راه‌حل بهتر، تثبیت و مدیریت منطقی اختلاف قیمت بین حلقه‌های زنجیره تولید داخل است تا تبدیل و فرآوری اقتصادی بماند و انگیزه سرمایه‌گذاری برای گام‌های جلو در زنجیره حفظ شود.
اکبریان توضیح داد: وقتی فاصله قیمتی بین کنسانتره و گندله کاهش می‌یابد، دیگر صرفه اقتصادی برای تبدیل کنسانتره به گندله وجود ندارد و همین باعث افزایش صادرات کنسانتره می‌شود.
وی از دولت خواست حتی در تصمیمات ریز هم احتیاط کند، چون «تصمیمات اشتباه خرد می‌تواند در ماه‌های بعد تاثیر بسیار بزرگی روی کل زنجیره اقتصادی کشور بگذارد.
رئیس انجمن سنگ‌آهن گفت: انجمن به دنبال راه‌های جایگزین برای جلوگیری از بازگشت خام‌فروشی است و بر ضرورت هماهنگی میان حلقه‌های زنجیره، مدیریت انرژی و سیاست‌گذاری هوشمندانه تاکید کرد تا هم منافع تولیدکننده و هم ثبات زنجیره تامین داخلی حفظ شود.