نگاهی کوتاه به موضوعات اقتصادی روزنامه‌ها (۶ آذر ۱۴۰۴)
از سایه روشن اصلاحات بنزینی تا کندی ساخت مسکن ملی

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ روزنامه‌های مهم کشور در گزارش‌های امروز خود به موضوعاتی از جمله اصلاحات قیمت بنزین، مسکن ملی، قاچاق سوخت و جمعه سیاه پرداخته‌اند.

روزنامه دنیای‌اقتصاد در گزارش اقتصادی خود با عنوان «سایه روشن اصلاحات بنزینی» به طرح جدید دولت برای اصلاح قیمت و سهمیه‌بندی بنزین پرداخته و نوشته است: «طرح جدید دولت برای اصلاح قیمت و سهمیه‌بندی بنزین از نیمه آذر ۱۴۰۴، واکنش‌های گسترده‌ای میان کارشناسان ایجاد کرده است. بر اساس این مصوبه، نرخ ۵هزار تومانی برای مصرف مازاد بر سهمیه تعیین و سهمیه خودرو‌های خارجی، دولتی و نوشماره حذف شده است. بسیاری از اقتصاددانان این اقدام را گامی کوچک، محافظه‌کارانه و ناکافی می‌دانند؛ زیرا به تنهایی نمی‌تواند مصرف را مهار یا ناترازی انرژی را حل کند، اما نسبت به سال‌های بی‌عملی اخیر، حرکتی رو به جلو تلقی می‌شود. برخی معتقدند اثر تورمی مستقیم این افزایش محدود است، اما پیامد‌های رفاهی آن، به‌ویژه برای مشاغل حمل‌ونقلی، قابل توجه خواهد بود. همچنین کارشناسان تاکید دارند که موفقیت این طرح نیازمند شفافیت، اصلاح تدریجی قیمت‌ها، تقویت حمل‌ونقل عمومی، کاهش هزینه‌های دولت، ایجاد سازوکار‌های جبرانی و در نهایت حرکت به سمت بازار رقابتی و آزادسازی واقعی قیمت‌هاست. این تصمیم را می‌توان آغاز اصلاحات دانست، مشروط بر اینکه ادامه‌دار، شفاف و همراه با اقناع افکار عمومی باشد.»

روزنامه اعتماد با عنوان «گلوگاه اصلی قاچاق بنزین کجاست؟» در گزارش اقتصادی خود به بررسی ریشه‌ها و ابعاد قاچاق سوخت و اقدامات دولت برای کنترل مصرف و کاهش قاچاق از طریق طرح سه‌نرخی و هوشمندسازی سوخت پرداخته و نوشته است: «در سال‌های اخیر مصرف بنزین در ایران با سرعت بالایی رشد کرده و به بیش از ۱۲۲ میلیون لیتر در روز رسیده، در حالی که تولید داخلی پاسخگوی این نیاز نیست و دولت مجبور به واردات میلیون‌ها لیتر بنزین با هزینه سنگین ارزی شده است. یکی از چالش‌های اصلی، قاچاق سوخت است که عمدتا مربوط به گازوییل بوده و بخش زیادی از آن از استان‌های مرزی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان انجام می‌شود. کارشناسان تاکید می‌کنند حجم بالای قاچاق نمی‌تواند از سوخت‌گیری خرد در جایگاه‌ها باشد و بیشتر توسط شبکه‌های سازمان‌یافته صورت می‌گیرد. دولت برای کنترل مصرف و کاهش قاچاق، طرح سه‌نرخی بنزین و هوشمندسازی شبکه سوخت را اجرا کرده است تا سهمیه‌های واقعی مشخص و سواستفاده از کارت‌ها کاهش یابد. افزایش قیمت بنزین با کارت جایگاه و سختگیری در سهمیه‌ها نیز برای کاهش انگیزه قاچاق انجام شده است. با اجرای مستمر این سیاست‌ها و کاهش فاصله قیمتی با کشور‌های همسایه، احتمال مهار قاچاق و مدیریت بهتر مصرف افزایش می‌یابد.»

روزنامه فرهیختگان در گزارش اقتصادی خود با عنوان «مسکن ملی را کش ندهید» به افزایش شدید قیمت مصالح ساختمانی طی چهار سال اخیر و تاثیر آن بر اجرای طرح نهضت ملی مسکن پرداخته و نوشته است: «قیمت مصالح ساختمانی طی چهار سال گذشته حدود چهار برابر شده و برخی اقلام مانند خاک رس، تیرآهن و موزاییک رشد ۶ تا ۸ برابری داشته‌اند. این افزایش شدید هزینه‌ها مستقیما قیمت تمام‌شده واحد‌های نهضت ملی مسکن را بالا برده و پروژه‌ها را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. طبق قانون جهش تولید مسکن، دولت باید سالانه یک‌میلیون واحد بسازد، اما طی چهار سال فقط حدود ۶۷۲ هزار واحد پروانه گرفته‌اند؛ رقمی که بسیار کمتر از هدف ۴ میلیونی است. تاخیر در ساخت و افزایش هزینه‌ها موجب فشار مالی سنگین بر متقاضیان، به‌ویژه دهک‌های پایین شده و بسیاری را به انصراف یا واگذاری امتیاز مجبور کرده است. رشد قیمت فلزات، بلوک‌ها، موزاییک، سنگ و حتی تجهیزات جانبی باعث افزایش قابل‌توجه هزینه ساخت در پروژه‌های بزرگ شده و روند اجرای طرح را کند کرده است. این شرایط نشان می‌دهد که بدون کنترل قیمت نهاده‌های ساختمانی و حمایت موثر از سازندگان و خریداران، تحقق اهداف نهضت ملی مسکن و تامین مسکن برای خانوار‌ها با خطر جدی مواجه است.»

روزنامه جام‌جم با عنوان «حراج در تاریکی» در گزارش اقتصادی خود به بررسی غیرواقعی بودن تخفیف‌های «جمعه سیاه» در ایران و فریب مصرف‌کنندگان توسط برخی فروشگاه‌ها پرداخته و نوشته است: «هر سال با نزدیک‌شدن به جمعه سیاه، فروشگاه‌های ایرانی موجی از تخفیف‌ها را تبلیغ می‌کنند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر این تخفیف‌ها واقعی نیست. برخلاف بلک‌فرایدی اصلی در آمریکا که با شفافیت و رقابت سالم همراه است، در ایران بسیاری از فروشگاه‌ها قیمت‌ها را قبل از رویداد افزایش می‌دهند و سپس با برچسب تخفیف ظاهری، همان قیمت قبلی را عرضه می‌کنند. گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که بیش از ۹۰ درصد این تخفیف‌ها صوری است و در بهترین حالت به ۱۰ درصد می‌رسد. نبود نظارت جدی باعث رواج قیمت‌سازی، درج تخفیف‌های ساختگی و فریب مصرف‌کننده شده است. برخی فروشگاه‌ها نیز کالا‌های کم‌تقاضا یا موجودی انبار را با تخفیف‌های نمایشی عرضه می‌کنند. با وجود طرح نظارتی اتاق اصناف و هشدارها، تخلفات همچنان ادامه دارد. کاربران نیز هر سال نمونه‌های متعدد از افزایش قیمت پیش از تخفیف و بی‌اثر بودن کد‌های تخفیف گزارش می‌دهند. در نهایت، جمعه سیاه در ایران بیشتر به «حراجی در تاریکی» تبدیل شده که زیر سایه بی‌اعتمادی و تبلیغات اغراق‌آمیز قرار دارد.»