به گزارش اقتصاد معاصر؛ مسابقه بازمانده این روزها به یکی از بحثبرانگیزترین تولیدات شبکه نمایش خانگی تبدیل شده است. حوادث و واکنشها درباره اجرای آن در رسانهها و فضای مجازی به سرعت در حال گسترش است.
نقش آفرینی مهران غفوریان و سیامک انصاری به عنوان مجریان برنامه باعث شد توجه کاربران، منتقدان و نهادهای نظارتی به قسمتهای اخیر این مسابقه جلب شود.
پس از انتشار ویدیویی که در آن به نمادهای تاریخی و فرهنگی ایران بیاحترامی شده، موج اعتراضات شروع شد و سرنوشت «مسابقه بازمانده» به حالت تعلیق درآمد.
با این حال در پی انتقادهای اخیر از «بازمانده»، سازنده این برنامه با انتشار ویدئویی در فضای مجازی اشتباه خود را پذیرفت و از مردم ایران عذرخواهی کرد.
جزئیات ماجرای مسابقه بازمانده و حواشی اخیر
برنامه «مسابقه بازمانده» با اجرای مشترک مهران غفوریان و سیامک انصاری، مدلی از رئالیتی-شو در شبکه نمایش خانگی است که طبق طرح اولیه، شرکتکنندگان در شرایط دشوار و با چالشهایی مشابه «بقا در طبیعت» برای ماندن و ادامه رقابت میدادند. صبح روز هشتم آذر ماه ویدیویی از قسمت سوم رئالیتیشوی «بازمانده» منتشر شد. در این قسمت شرکتکنندگان موظف شدند با پرتاب سنگ یا کیسه شنی به «سیبلهایی» شبیه به نمادهای کهن و تاریخی ایران — از جمله نمادهایی همچون «شیردال» یا «درفش کاویانی» — ضربه بزنند و آنها را تخریب کنند. این اقدام با واکنش شدید گستردهای از سوی کاربران فضای مجازی، کارشناسان فرهنگی و فعالان میراث فرهنگی مواجه شد.
پس از این واکنشها و اعتراض به نحوه طراحی مسابقه، انتشار این قسمت بدون مجوز رسمی از نهاد نظارتی صورت گرفته دانسته شد. در نتیجه، سکوی پخش «مسابقه بازمانده» توسط مسئولان ممنوع اعلام شد و پخش آن معلق گردید.
واکنش عمومی و رسانهای به حادثه
بسیاری از کاربران در شبکههای اجتماعی و کاربران رسانههای مختلف عملکرد برنامه را «توهینآمیز به هویت ملی» توصیف کردند. منتقدان تأکید داشتند که چنین اقدامهایی نه تنها قابل قبول نیست، بلکه ضربه به احترام به تاریخ و فرهنگ کشور است.
از سوی دیگر، پس از موج اعتراضات، مهران غفوریان در واکنش به انتقادات، با انتشار استوری یا بیانیهای کوتاه تلاش کرد فاصله خود را با بخش مورد انتقاد برنامه نشان دهد، اما بسیاری این واکنش را ناکافی دانستند و خواستار عذرخواهی رسمی و توضیح درباره نحوه تولید و اجرای برنامه شدند.
دلیل توقیف و توقف پخش مسابقه بازمانده
طبق اعلام نهاد نظارتی صوت و تصویر فراگیر، «مسابقه بازمانده» بدون مجوز رسمی پخش شده است. همچنین محتوای منتشرشده در آن شامل «توهین به نمادهای ملی و میراث تاریخی» تشخیص داده شد؛ بنابراین پخش ادامهی آن متوقف شد تا بررسیهای لازم انجام گیرد.
انتقادها به نحوه ساخت برنامه نیز بر این نکته تمرکز دارند که اجرای چنین آیتمهایی با انگیزه سرگرمی، ممکن است پیامی منفی درباره احترام به تاریخ و هویت ملی به مخاطبان منتقل کند. برخی فعالان فرهنگی این اقدام را «ضد فرهنگی» و «ناپسند» ارزیابی کردهاند.
عذرخواهی سازنده مسابقه
سعید طالبی ـ تهیهکننده و کارگردان برنامه «بازمانده» ـ در بخشی از ویدیویی که در فضای مجازی منتشر کرده، توضیح داده است که در ساخت این برنامه دو خط مشی مهم و جدی را دنبال کرده است، یکی استفاده از نمادها و اسطورههای تاریخی غنی ایران در جای جای برنامه و دیگری هم حضور بانوان قهرمان در کنار آقایان در رقابتها.
او در عین حال با پذیرش سهلانگاری رخ داده در برنامه بازمانده مطرح کرد که هیچگاه فکر نمیکرد این سهلانگاری منجر به این فاصله بین او و مخاطبان شود.
این کارگردان ضمن عذرخواهی از مردم سراسر ایران اذعان کرد که در صحنه رخ داده اشتباه کرده است و مسئولیت این اتفاق ناگوار را برعهده میگیرد و عوامل و هنرمندان هیچ گناهی در این ماجرا نداشتند جز عشق به این سرزمین و عشق به این خاک.
طالبی همچنین در بخشی از این ویدئو بیان کرده است: در ادامه ماجرا تمام تلاشم را خواهم کرد موجب رنجش خاطر مردم ایران نشوم. این فرزند کوچک خطاکار خودتان را ببخشید.
سابقه و ساختار مسابقه بازمانده
«مسابقه بازمانده» طراحی شده بود تا نسخهای بومی از رئالیتی-شوهای بقا باشد. در اولین فصل این برنامه، شرکتکنندگان در شرایطی دشوار مانند جزیره یا محیط طبیعی قرار میگرفتند، نیاز بود برای بهدست آوردن آب، غذا و سرپناه تلاش کنند و گروهها با چالشهای فیزیکی و روحی روبهرو میشدند. برنده نهایی پس از حذف مرحله به مرحله افراد، جایزهای بزرگ دریافت میکرد.
پخش این برنامه از طریق پلتفرم اختصاصی «بازماندهبین» بوده که هدف آن ارائه محتوای دیجیتال و مستقل بوده است؛ اما حالا این استقلال باعث شد این پلتفرم در معرض توقف کامل قرار گیرد.
پیامدها و واکنش نهادهای نظارتی و فرهنگی
بعد از انتشار ویدیو توهینآمیز، نهاد نظارتی مسئول اعلام کرد که مجوز پخش «مسابقه بازمانده» منقضی شده و برنامه بدون تمدید مجوز ادامه یافته است؛ بنابراین توقیف آن قانونی است. اتفاق اخیر بحث تازهای در رسانهها و میان فعالان هنری و فرهنگی ایجاد کرده است: آیا تولید رئالیتی-شو — با الهام از فورمتهای غربی — با ارزشها و هویت فرهنگی ایران همخوانی دارد؟ منتقدان میگویند سازندگان باید حساسیت بیشتری در انتخاب تمها و چالشها داشته باشند تا به میراث تاریخی و نمادهای ملی احترام بگذارند.
نگاه مخاطبان و فضای مجازی به ماجرای بازمانده
در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، هشتگها و مطالب بسیاری با اعتراض به رفتار برنامه ساخته شدهاند؛ کاربران خواستار توضیح رسمی، عذرخواهی از طرف مسئولان و حذف کامل ویدیوهای جنجالی هستند. گروهی نیز خواهان بازنگری جدی در فرمت برنامه و نظارت بیشتر بر محتوای تولیدیاند.
بعضی طرفداران برنامه اما میگویند هدف تنها سرگرمی و استفاده از چالشهای هیجانانگیز بوده است و نمیتوان چند خطای محتوایی را به کل پروژه تعمیم داد. اما این استدلال نیز با واکنش کمرنگی از سوی عموم مواجه شده است.
جمعبندی وضعیت فعلی و آینده «مسابقه بازمانده»
برنامه «مسابقه بازمانده» که با اجرای مشترک مهران غفوریان و سیامک انصاری و با ایده رئالیتی-شوی بقا راهاندازی شده بود، این روزها در میانه جنجالیترین بحران رسانهای خود قرار دارد. انتقاد شدید به آیتمی که نمادهای تاریخی ایران را هدف قرار داده بود، منجر به تعلیق پخش آن از سوی نهاد نظارتی شد.
سازندگان و مجریان برنامه اکنون با فشار افکار عمومی، رسانهها و مسئولان فرهنگی مواجهاند. این فشار ممکن است بر روند تولیدات آینده آن پلتفرم تأثیر بگذارد و استانداردهای سختگیرانهتری برای محتوا و اجرا به وجود بیاورد.
همچنین ماجرا درباره احترام به میراث فرهنگی و هویت ملی، ارزشها و حدود آزادی هنری بحثی جدی در جامعه ایجاد کرده است. این حادثه میتواند نقطه عطفی برای بازنگری در سبک و محتوای رئالیتی-شوها در ایران باشد؛ رویکردی که در آن هم سرگرمی باشد، هم احترام به تاریخ و فرهنگ.