به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر، متوسط هزینه تراز شده تولید برق در نیروگاههای خورشیدی ۴ دلار و ۲۰ سنت بر کیلوواتساعت تخمین زده میشود که بیش از ۷۸ درصد از این هزینه به سرمایهگذاری اولیه اختصاص دارد؛ متوسط هزینه تراز شده تولید برق در نیروگاههای بادی نیز ۲ دلار و ۴۰ سنت بر کیلوواتساعت تخمین زده میشود که بیش از ۷۳ درصد از این هزینه به سرمایهگذاری اولیه اختصاص دارد.
متوسط هزینه تراز شده تولید برق در نیروگاههای سیکل ترکیبی تحت سه سناریوی قیمتی مختلف سوخت بررسی شده است. طبق مطالعات مرکز پژوهشهای مجلس در قیمت فعلی سوخت تحویلی به نیروگاهها هزینه تراز شده تولید برق ۷ دلار و ۱۰ سنت بر کیلووات ساعت تخمین زده میشود که هزینه سرمایهگذاری اولیه با سهم ۵۴ درصدی، بیشترین سهم را در میان هزینهها دارد. با اعمال قیمت سوخت معادل حداکثر تعرفه داخلی گاز، هزینه تراز شده تولید برق ۵ دلار و ۳۰ سنت بر کیلوواتساعت برآورده میشود. با فرض قیمت سوخت معادل نرخ صادراتی نیز هزینه تراز شده تولید برق معادل یک دلار و ۸۰ سنت بر کیلوواتساعت تخمین زده میشود و حدود ۸۰ درصد از هزینه کل تولید به سوخت مرتبط است.
هزینه تمام شده تولید برق در نیروگاههای گازی نیز تحت سه سناریوی متفاوتِ قیمتگذاری سوخت تحلیل شده است. با قیمت کنونی سوخت تحویلی به نیروگاههای گازی، هزینه تولید برق معادل ۲ دلار و ۲۰ سنت بر کیلوواتساعت برآورد شده است که در آن سهم سرمایهگذاری اولیه با ۵۲ درصد از کل هزینهها را به خود اختصاص میدهد.
با فرض حداکثر تعرفه داخلی گاز بهعنوان نرخ سوخت، هزینه تولید برق به ۸ دلار و ۴۰ سنت بر کیلوواتساعت افزایش مییابد. با فرض قیمت سوخت معادل نرخ صادراتی، هزینه تولید برق نیروگاههای گازی ۴ دلار و ۱۱ سنت دلار بر کیلوواتساعت تخمین زده شده است. در این حالت، ۸۲ درصد از کل هزینههای تولید برق به سوخت مرتبط است.
هزینه تراز شده تولید برق شاخص کلیدی برای مقایسه اقتصادی انواع مختلف نیروگاههاست. این شاخص هزینه تولید هر کیلووات ساعت برق را در طول عمر مفید یک نیروگاه محاسبه میکند و بهعنوان معیاری رایج برای مقایسه هزینههای انواع نیروگاهها با یکدیگر استفاده میشود. در این گزارش هزینه تولید برق در انواع نیروگاههای ازطریق محاسبه شاخص هزینه تراز شده تولید برق مطالعه شده است که نتایج اصلی آن شامل هزینه تراز شده تولید هر کیلووات ساعت برق از منابع مختلف است. اعداد حاصل در حالت واقع بینانه به این شرح است: «نیروگاه خورشیدی ۲ دلار و ۳۸ سنت بر کیلووات ساعت»، «نیروگاه بادی ۴ دلار و ۱۷ سنت بر کیلووات ساعت»، «نیروگاه سیکل ترکیبی با قیمت سوخت فعلی تحویلی به نیروگاهها یک دلار و ۷۲ سنت بر کیلووات ساعت، با قیمت سوخت با حداکثر تعرفه داخلی گاز ۳ دلار و ۵۳ سنت بر کیلووات ساعت و با قیمت سوخت صادراتی ۸ دلار و ۱۱ سنت بر کیلووات ساعت»، «نیروگاه گازی با قیمت سوخت فعلی تحویلی به نیروگاهها ۲ دلار و ۱۷ سنت بر کیلووات ساعت، با قیمت سوخت با حداکثر تعرفه داخلی گاز ۴ دلار و ۷۸ سنت بر کیلووات ساعت و با قیمت سوخت صادراتی ۱۱ دلار و ۴۰ سنت بر کیلووات ساعت»؛ «نیروگاه هستهای ۷ دلار و ۵ سنت بر کیلووات ساعت» و «نیروگاه زغال سنگ سوز ۷ دلار و ۱۹ سنت بر کیلووات ساعت».
این شاخص متشکل از چندین مؤلفه شامل سرمایهگذاری اولیه، هزینه سوخت، هزینههای عملیاتی ثابت و متغیر است. در جدول ۶، مقایسه کیفی از شاخص هزینه تراز شده برای تولید هر کیلووات ساعت برق در انواع نیروگاهها و مؤلفههای اصلی آن ارائه شده است.
در ادامه آمده که براساس نتایج بهدستآمده، نیروگاههای سیکل ترکیبی و گازی با قیمت فعلی سوخت تحویلی به نیروگاهها (یارانهای) و همچنین نیروگاههای خورشیدی، کمترین هزینه تمام شده تولید برق را دارند. در ردههای بعدی، نیروگاههای بادی، سیکل ترکیبی و گازی با حداکثر تعرفه داخلی گاز قرار دارند. هزینه تولید برق در نیروگاههای هستهای و زغالسنگسوز هم در سطح متوسطی قرار دارد. نیروگاههای سیکل ترکیبی و گازی با قیمت صادراتی سوخت، بیشترین هزینه تراز شده تولید برق را دارند.
در میان انواع نیروگاهها، نیروگاههای هستهای با هزینه سرمایهگذاری اولیه ۵ دلار و ۳۵ سنت و نیروگاههای زغالسنگسوز با سرمایهگذاری ۳ دلار و ۷۶ سنت برای تولید هر کیلووات ساعت برق، بیشترین نیاز به سرمایهگذاری اولیه را دارند. باوجود این، این نیروگاهها عمر مفید طولانی و ضریب بهره برداری بالایی دارند که آنها را به گزینهای مناسب برای تأمین بار پایه تبدیل میکند.
بنابراین، پیشنهاد میشود بخشی از بار پایه شبکه از این نوع نیروگاهها تأمین شود. در بخش پیشنهادات این گزارش هم گفته شده که تخصیص سوخت یارانهای به نیروگاههای حرارتی، قیمت تولید برق در این نیروگاهها را بهصورت کاذب کاهش داده است. بهطوریکه در شرایط فعلی، امکان رقابت سایر نیروگاهها با نیروگاههای حرارتی وجود ندارد. این مسئله باعث وابستگی شدید تولید برق کشور به گاز طبیعی و بروز چالش در امنیت تأمین برق کشور شده است.
تعیین سهم بهینه حاملهای انرژی در سبد تولید برق کشور، مستلزم در نظر گرفتن جنبههای گوناگون ازجمله مزیتهای راهبردی، امنیت انرژی، اقتصادی، فنی و زیستمحیطی است. تمرکز صرف بر یک جنبه خاص، میتواند منجر به اتخاذ تصمیمهای نامطلوب و ناپایدار شود. برای مثال، اگر تنها معیار اقتصادی در نظر گرفته شود، ممکن است نیروگاههای خورشیدی به عنوان گزینههای اصلی انتخاب شوند. در این شرایط، در صورت عدم توجه کافی به محدودیتها و ویژگیهای فنی شبکه، احداث گسترده این نیروگاهها میتواند به کاهش پایداری و قابلیت اطمینان سیستم برق منجر شود. بنابراین توسعه نیروگاههای با تولید پایدار برق، مانند نیروگاههای هستهای، در کنار نیروگاههای تجدیدپذیر نقش مهمی در پایداری شبکه برق کشور خواهد داشت.
در صورت اجرای ماده (۱۰) قانون مانعزدایی از توسعه صنعت برق، قیمتگذاری انرژی بهتدریج در طول زنجیره تولید، انتقال و توزیع برق حذف، و تمام یارانهها به انتهای زنجیره و قبل از عرضه به مصرفکننده منتقل میشود.با این رویکرد، تولید برق از منابع مختلف انرژی در کشور بهحالت رقابتی خواهد رسید. گفتنی است که برنامه اجرایی این ماده در تاریخ ۱۴۰۳/۰۲/۰۹ توسط هیئت وزیران تصویب شده، اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
در بخش آخر پیشنهادات این گزارش بیان شده که باتوجهبه مزایای اقتصادی صرفهجویی در مصرف گاز و فراوردههای نفتی و همچنین برای اقتصادی شدن فعالیت سایر نیروگاهها، پیشنهاد میشود از سازوکار بازار بهینهسازی مصرف انرژی موضوع ماده (۴۶) قانون برنامه هفتم پیشرفت برای ارائه گواهی صرفهجویی سوخت به نیروگاههای غیرحرارتی استفاده شود.