به گزارش اقتصاد معاصر؛ انتشار خبر حذف وام ازدواج از لایحه بودجه 1405 در ساعات ابتدایی بررسی این لایحه، موجی از نگرانی را میان زوج‌های جوان و متقاضیان تسهیلات بانکی ایجاد کرد. حذف وام ازدواج به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حمایت‌های مالی دولت از جوانان، خیلی زود به تیتر اصلی رسانه‌ها تبدیل شد و این سوال را به‌وجود آورد که آیا وام ازدواج حذف شده است یا خیر.

همزمان با داغ شدن شایعه حذف وام ازدواج، عبارت‌هایی مانند «وام ازدواج حذف شد» و «ایا وام ازدواج حذف شده» در فضای مجازی و موتورهای جست‌وجو ترند شد. این واکنش گسترده نشان می‌داد که کوچک‌ترین تغییر در سیاست‌های مرتبط با وام ازدواج 1405 می‌تواند تاثیر اجتماعی قابل توجهی داشته باشد.

در همین فضا، بانک مرکزی در کمتر از چند ساعت به شایعات واکنش نشان داد و اعلام کرد که پرداخت وام ازدواج ادامه خواهد داشت و حذف وام ازدواج از لایحه بودجه 1405 به‌معنای توقف این تسهیلات نیست. با این حال، ابهام درباره سازوکار تعیین سقف و منابع وام ازدواج 1405 همچنان باقی مانده است.

ماجرای حذف وام ازدواج از لایحه بودجه 1405 از کجا شروع شد؟

حذف وام ازدواج از لایحه بودجه 1405 از جایی آغاز شد که متن اولیه لایحه منتشر شد و برخلاف سال‌های گذشته، ردیف مشخصی برای تسهیلات ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکن در آن دیده نمی‌شد. این غیبت، خیلی زود به‌عنوان نشانه‌ای از حذف وام ازدواج تفسیر شد.

عباس گودرزی، سخنگوی هیات رئیسه، اعلام کرده است که در لایحه بودجه ۱۴۰۵، ردیف مشخصی برای تسهیلات ازدواج و فرزندآوری در نظر گرفته نشده؛ موضوعی که به گفته او یکی از ایرادات و ابهامات جدی این لایحه از نگاه مجلس به شمار می‌رود.

گودرزی در گفت‌وگو با یک برنامه تلویزیونی، در پاسخ به پرسشی درباره حذف عدد و رقم مربوط به وام ازدواج از بودجه سال آینده گفت: «لایحه بودجه تنظیم شده، اما اشکالاتی دارد و یکی از همین اشکالات، ردیف تسهیلات ازدواج است.» او تاکید کرد که این موضوع به معنای حذف این تسهیلات نیست و مجلس آن را اصلاح خواهد کرد.

سخنگوی هیات رئیسه مجلس با اشاره به تجربه سال گذشته افزود: «در بودجه سال قبل هم دولت این ردیف را نیاورده بود، اما مجلس شورای اسلامی آن را اصلاح کرد و ۳۵۰ هزار میلیارد تومان برای تسهیلات ازدواج و فرزندآوری پیشنهاد داد و تصویب شد.»

به گفته گودرزی، این رقم در نهایت در مجمع تشخیص مصلحت نظام کاهش یافت و به ۲۷۵ هزار میلیارد تومان رسید. او ادامه داد:دولت را در الحاق ۳ ملزم کرده بودیم که قوانین دائمی و الزامات بودجه سنواتی گذشته را در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۵ لحاظ کند. با این وجود، این ردیف در لایحه نیامده است.

در سال‌های گذشته، وام ازدواج حداقل در قالب تسهیلات قرض‌الحسنه یا در پیوست‌های بودجه سنواتی به‌طور شفاف ذکر می‌شد. همین موضوع باعث می‌شد متقاضیان بدانند چه میزان منابع برای پرداخت وام ازدواج در نظر گرفته شده و بانک‌ها نیز تکلیف مشخص‌تری داشته باشند.

اما در لایحه بودجه 1405، خبری از عدد و ردیف مشخص برای وام ازدواج نیست. همین تغییر در نحوه نگارش لایحه، زمینه‌ساز شکل‌گیری تیترهایی مانند «وام ازدواج حذف شد» و «حذف وام ازدواج قطعی است» در برخی رسانه‌ها شد؛ تیترهایی که بیش از آنکه مبتنی بر تصمیم نهایی باشند، ناشی از برداشت اولیه از متن لایحه بودند.

واکنش سریع بانک مرکزی به شایعه حذف وام ازدواج

اهمیت اجتماعی خبر حذف وام ازدواج به‌حدی بود که بانک مرکزی در کمتر از چند ساعت واکنش رسمی نشان داد. این نهاد اعلام کرد که پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری در سال 1405 ادامه خواهد داشت و هیچ تصمیمی مبنی بر حذف وام ازدواج اتخاذ نشده است.

مصطفی قمری وفا روز یکشنبه در فضای مجازی با اشاره به اینکه افزایش سقف کلی این دو وام متناسب با توان تسهیلات‌دهی قرض‌الحسنه شبکه بانکی خواهد بود، افزود: به استناد مواد ۱۰ و ۶۸ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، روند پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزند در سال آینده توسط شبکه بانکی تداوم خواهد یافت.

وی ادامه داد: ضمن اینکه همانند سنوات قبل پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه یادشده در اولویت پرداخت شبکه بانکی بوده و بر اساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و سایر قوانین مربوطه، هر ساله متناسب با توان تسهیلات‌دهی قرض‌الحسنه شبکه بانکی سقف کلی تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری افزایش خواهد یافت.

این توضیح به‌روشنی نشان می‌دهد که حذف وام ازدواج از لایحه بودجه 1405 به‌معنای حذف عملی این تسهیلات نیست، بلکه بیشتر یک تغییر در ساختار تصمیم‌گیری و نحوه درج آن در اسناد بودجه‌ای محسوب می‌شود.

آیا وام ازدواج حذف شده یا فقط شکل بودجه‌نویسی تغییر کرده است؟

سوال اصلی بسیاری از متقاضیان این است که آیا وام ازدواج حذف شده یا فقط شکل بودجه‌نویسی تغییر کرده است. بررسی دقیق اظهارنظرها نشان می‌دهد که با حذف عدد و ردیف مشخص از لایحه بودجه، دولت تلاش کرده انعطاف بیشتری در مدیریت منابع بانکی ایجاد کند.

در این مدل جدید، دولت دیگر متعهد به عدد ثابتی برای پرداخت وام ازدواج 1405 در متن بودجه نیست و این اختیار به بانک مرکزی داده شده تا متناسب با توان شبکه بانکی، سقف کلی تسهیلات را تعیین کند.

به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان معتقدند آنچه به‌عنوان حذف وام ازدواج مطرح شده، بیشتر یک سوءبرداشت رسانه‌ای از تغییر شکل نگارش لایحه است و نه تصمیمی برای پایان دادن به این تسهیلات.

وضعیت پرداخت وام ازدواج در سال جاری چه می‌گوید؟

برای تحلیل آینده وام ازدواج 1405، نگاهی به عملکرد شبکه بانکی در سال جاری ضروری است. در 9 ماه ابتدایی سال، حدود 48 درصد متقاضیان موفق به دریافت وام ازدواج شده‌اند و بیش از نیمی از ثبت‌نام‌کنندگان همچنان در صف انتظار قرار دارند.

این آمار نشان می‌دهد که حتی با وجود درج ردیف مشخص در بودجه، بانک‌ها علاقه چندانی به پرداخت وام‌های قرض‌الحسنه ندارند. وام ازدواج به‌دلیل سود پایین، فشار قابل توجهی به ترازنامه بانک‌ها وارد می‌کند و همین موضوع یکی از دلایل اصلی صف‌های طولانی دریافت تسهیلات است.

در چنین شرایطی، حذف عدد مشخص از بودجه می‌تواند به‌معنای کاهش فشار قانونی بر بانک‌ها تلقی شود؛ موضوعی که نگرانی‌ها درباره آینده وام ازدواج 1405 را تشدید کرده است.

تکلیف وام ازدواج 1405 چه می‌شود؟

با وجود تمام شایعات، مواضع رسمی نشان می‌دهد که وام ازدواج 1405 حذف نخواهد شد. دولت اعلام کرده تصمیم‌گیری درباره جزئیات این تسهیلات به هیئت عالی بانک مرکزی واگذار شده و پرداخت وام ازدواج ادامه دارد.

این تصمیم می‌تواند دو پیام مهم داشته باشد. پیام اول، تلاش دولت برای تنظیم پرداخت وام‌ها متناسب با توان واقعی شبکه بانکی است. پیام دوم، باز گذاشتن دست دولت برای چانه‌زنی با مجلس در جریان بررسی و تصویب نهایی بودجه.

تجربه سال‌های گذشته نشان داده که حتی اگر دولت در لایحه اولیه ردیف وام ازدواج را حذف کند، مجلس معمولاً در جریان بررسی‌ها این موضوع را اصلاح می‌کند و منابع مشخصی برای آن در نظر می‌گیرد.

نقش مجلس در تعیین سرنوشت وام ازدواج

مجلس شورای اسلامی بارها نسبت به حذف ردیف تسهیلات ازدواج در لایحه بودجه انتقاد کرده است. نمایندگان مجلس تاکید دارند که نبود عدد مشخص برای وام ازدواج 1405 یکی از ابهامات جدی لایحه محسوب می‌شود و باید اصلاح شود.

تجربه سال گذشته نیز نشان می‌دهد که مجلس می‌تواند با اعمال اصلاحات، ردیف تسهیلات ازدواج و فرزندآوری را به بودجه بازگرداند. در سال قبل، با وجود حذف اولیه این ردیف، مجلس منابع قابل توجهی برای این تسهیلات تصویب کرد.

به همین دلیل، بسیاری از تحلیلگران معتقدند حتی اگر دولت تمایلی به درج عدد مشخص نداشته باشد، مجلس در نهایت برای جلوگیری از حذف وام ازدواج، وارد عمل خواهد شد.

رقم احتمالی وام ازدواج 1405 چقدر است؟

در حال حاضر، رقم وام ازدواج 1404 برای هر نفر 300 میلیون تومان است و در صورت برخورداری از شرایط سنی، این مبلغ به 350 میلیون تومان افزایش می‌یابد. ثابت ماندن این رقم در سال جاری، گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش مبلغ وام ازدواج 1405 را تقویت کرده است.

با توجه به نرخ تورم بالای 40 درصد، برخی کارشناسان معتقدند اگر قرار باشد قدرت خرید وام ازدواج حفظ شود، سقف این تسهیلات باید متناسب با تورم افزایش یابد. در این سناریو، وام ازدواج 1405 می‌تواند به حدود 420 میلیون تومان برای هر نفر برسد.

در حالت برخورداری از شرایط سنی ویژه نیز، رقم‌هایی در حدود 500 میلیون تومان به‌عنوان وام ازدواج 1405 مطرح می‌شود. البته تمام این اعداد در حد گمانه‌زنی است و تصمیم نهایی به سیاست‌های بانک مرکزی و مصوبات مجلس بستگی دارد.

چرا بانک‌ها با وام ازدواج مشکل دارند؟

یکی از ریشه‌های اصلی شایعه حذف وام ازدواج، نارضایتی بانک‌ها از پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه است. بانک‌ها منابعی را پرداخت می‌کنند که بازگشت آن با سود چهار درصدی، پاسخگوی هزینه‌ها و ریسک‌هایشان نیست.

در شرایطی که شبکه بانکی با محدودیت منابع و فشارهای نظارتی مواجه است، پرداخت وام ازدواج به‌عنوان یک تعهد اجتماعی، بیش از پیش به ترازنامه بانک‌ها فشار وارد می‌کند.

همین موضوع باعث شده صف‌های طولانی وام ازدواج به یکی از مشکلات مزمن نظام بانکی تبدیل شود و هرگونه تغییر در سیاست‌های بودجه‌ای، به‌سرعت به شایعه حذف وام ازدواج دامن بزند.

جمع‌بندی واقعیت‌ها درباره حذف وام ازدواج

بررسی مجموعه مواضع دولت، بانک مرکزی و مجلس نشان می‌دهد که حذف وام ازدواج از لایحه بودجه 1405 به‌معنای حذف این تسهیلات نیست. آنچه رخ داده، بیشتر تغییر در شیوه درج و تصمیم‌گیری درباره این وام‌هاست.

پرداخت وام ازدواج ادامه خواهد داشت و تعیین سقف و جزئیات آن به بانک مرکزی واگذار شده است. با این حال، نبود عدد مشخص در لایحه بودجه، ابهاماتی را ایجاد کرده که احتمالاً در جریان بررسی‌های مجلس برطرف خواهد شد.

در نهایت، زوج‌های جوان می‌توانند امیدوار باشند که وام ازدواج 1405 حذف نشده، اما باید منتظر ماند و دید تصمیم نهایی درباره مبلغ و شرایط این تسهیلات چگونه رقم خواهد خورد.