ایران در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند مسیر اصلی کریدورهای شرق و غرب و شمال و جنوب شود اما کارشناسان می‌گویند تا زمانی‌که گره‌های داخلی به‌ ویژه در مرزها و هماهنگی نهادی باز نشود، رویای تبدیل‌شدن به «هاب ترانزیتی اوراسیا» محقق نخواهد شد.

به باور کارشناسان کریدور روی کاغذ مانده هند-خاورمیانه-اروپا (آیمک) احتمالا به سه سناریو مواجه شود که با توجه به تحولات اخیر منطقه و چشم‌انداز مبهم آن، نسبت به سایر سناریو‌ها شانس بیشتری دارد.

در حالی که محدودیت‌های مکانیسم ماشه تجارت نفت ایران را هدف گرفته، مسیر ریلی از افغانستان می‌تواند شاهراه تازه‌ای برای انتقال انرژی به شرق و تقویت پیوند تهران–پکن شود.

در حالی که آمریکا با پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۱.۲ میلیارد دلاری در بندر پسنی پاکستان نگاه‌ها را به سواحل مکران معطوف کرده، لغو معافیت تحریمی بندر چابهار نیز معادلات ژئوپلیتیک جنوب آسیا را پیچیده‌تر کرده است. این دو تحول نه‌تنها رقابت چین و آمریکا را در پاکستان و اقیانوس هند تشدید می‌کند بلکه برای ایران نیز به معنای زنگ هشداری استراتژیک است؛ هشداری برای حفظ توازن ژئو‌اقتصادی و جلوگیری از نفوذ تدریجی واشنگتن در مرز‌های شرقی.

نسخه‌ای تازه‌ از «توافق قرن» به‌ طرزی یک‌جانبه و بدون اطلاع بازیگران منطقه‌ای بازنویسی شده است؛ نسخه‌ای که تشکیل دولت فلسطینی را حذف و نقش اسرائیل را به‌ عنوان ضامن امنیت خاورمیانه تحکیم می‌کند.

ترکیه با داشتن موقعیت جغرافیایی فوق‌العاده و حمایتی که خیلی زود از پروژه بزرگ «کمربند و جاده» چین نشان داد، انتظار می‌رفت که یکی از بازیگران کلیدی در این نقشه راه اقتصادی و ژئوپلیتیکی باشد اما در عمل، آنکارا نتوانست جایگاه مهمی در این پروژه به دست بیاورد و همچنان در حاشیه باقی مانده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران ظرفیت‌های بسیار زیادی برای توسعه روابط با چین، روسیه و کشورهای عضو سازمان‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای مانند بریکس، شانگهای و اتحادیه ارواسیا دارد که این ظرفیت‌ها عمدتا در حوزه انرژی و کریدورهای منطقه‌ای و بین المللی قابل تعریف است.

رونق قطار استانبول-تهران-اسلام آباد موسوم به قطار اکو مزایای راهبردی بسیاری مانند گسترش روابط پاکستان با ایران و ترکیه را درپی دارد که در صورت گسترش می تواند به ابتکار کمربند و جاده چین و پروژه مهم CEPC متصل شود.

هرچند مسیر ترامپ در محدوده حاکمیت ارمنستان قرار دارد اما حضور نظامی آمریکا و شرایط صلح باکو عملا آن را از کنترل ایروان خارج می‌کند که پیامدهای امنیتی، ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی بلندمدت برای ایران خواهد داشت. در نتیجه ایران نباید آن را به‌ رسمیت شناخته و مانع هرگونه حضور آمریکا در مرز شمال خود شود.

با توجه به تمایل ترکیه و آذربایجان برای اتصال به افغانستان و پاکستان، اتصال شبکه ریلی جمهوری آذربایجان به ایران می‌تواند این امر را تسهیل کند، کمااینکه اخیر مقامات ریلی اسلام‌آباد و باکو برای راه‌انداز مسیر ریلی آذربایجان-ایران-پاکستان تاکید کرده‌اند.