به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ میدان گازی پارس جنوبی که میان ایران و قطر مشترک است، بزرگترین میدان گازی جهان محسوب شده و در منطقه‌ای به نام گنبد شمالی در قطر و پارس جنوبی در ایران قرار دارد. این میدان در سال ۱۹۷۱ کشف و از سال ۱۳۸۰، برداشت گاز طبیعی از آن آغاز شد. مساحت میدان پارس جنوبی حدود ۹.۷ هزار کیلومتر مربع است که ۶ هزار کیلومتر مربع از آن (یعنی ۶۵ درصد) در آب‌های قطر قرار دارد. ذخایر گازی این میدان حدود ۵۱ هزار میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود که یکی از بزرگترین منابع گازی جهان به حساب می‌آید. همچنین ذخایر میعانات گازی آن معادل ۴۹ میلیارد بشکه است.
میدان پارس جنوبی با دارا بودن ۲۴ فاز و ۱۳ پالایشگاه گازی، از منابع اصلی تامین انرژی ایران است. در حال حاضر، این میدان سهم بزرگی از تولید گاز طبیعی کشور را به خود اختصاص داده و بخش عمده‌ای از مصرف گاز خانگی، صنعتی، برق و همچنین تولید بنزین و پتروشیمی کشور را تامین می‌کند. طبق آمار سال ۱۴۰۲، پارس جنوبی حدود ۷۴ درصد از تولید گاز طبیعی ایران را تامین کرده و به همین دلیل نقش حیاتی در تامین انرژی کشور دارد.
با گذشت دو دهه از بهره‌برداری از این میدان، تولید گاز طبیعی از پارس جنوبی در حال افزایش است اما مشکلاتی همچون افت فشار مخزن به دلیل برداشت بی‌رویه در سال‌های اخیر مطرح شده است. این افت فشار باعث کاهش تولید گاز در برخی فاز‌های میدان و نیاز به سرمایه‌گذاری در زمینه فشارافزایی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای حفظ تولید شده است، به طوری که از سال ۱۴۰۱، به ازای هر سال، ۵ الی ۷ درصد افت فشار مخزن اتفاق افتاده و به طور میانگین هر سال ۲۵ میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز از مدار تولید خارج خواهد شد. این مقدار معادل مصرف یک استان در روز است.
قطر، شریک ایران در میدان پارس جنوبی، برای مقابله با افت فشار اقدام به اجرای پروژه‌های فشارافزایی کرده است. این کشور با همکاری شرکت‌های بزرگ جهانی مانند Exxon Mobil و Chevron پروژه‌هایی را برای افزایش تولید گاز و میعانات گازی به منظور حفظ و گسترش تولید LNG و سایر محصولات پتروشیمی آغاز کرده است. این اقدامات به منظور افزایش بهره‌برداری از میدان گازی مشترک و تامین نیاز‌های جهانی به این منابع است. قطر در سال ۲۰۱۷ قراردادی به ارزش ۳۸ میلیارد دلار با کنسرسیوم بین‌المللی شامل شرکت‌هایی مانند Eni ،ConocoPhilips ،Total energies و سایر شرکت‌ها امضا کرده تا با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، افت فشار را جبران و تولید گاز را افزایش دهد.
با توجه به افت فشار و کاهش برداشت از میدان پارس جنوبی، نیاز به سرمایه‌گذاری و اتخاذ استراتژی‌های بلندمدت برای حفظ تولید این میدان حیاتی است. دولت ایران باید به منظور جلوگیری از کاهش تولید، اقدام به استفاده از تکنولوژی‌های نوین فشارافزایی و اجرای پروژه‌های مشترک با شرکت‌های بین‌المللی کند. علاوه بر این، ضروری است که به جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این زمینه توجه بیشتری شود تا تولید گاز و میعانات گازی از پارس جنوبی در سال‌های آینده به طور پایدار ادامه یابد.
در همین راستا تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس با اشاره به افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی گفت: «پارس جنوبی که ۷۰ درصد گاز کشور را تامین می‌کند، وارد نیمه دوم عمر خود شده و با افت فشار طبیعی مواجه است. این مساله می‌تواند تولید را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین نیازمند اقدام‌های پیشگیرانه و فنی برای حفظ ظرفیت تولید هستیم.»
وی با اشاره به رقابت ایران و قطر در بهره‌برداری از این میدان مشترک تاکید کرد: «با وجود اینکه دوسوم این میدان در اختیار کشور همسایه است و شرکت‌های خارجی به راحتی در آن فعالیت می‌کنند، ایران موفق شده با وجود محدودیت‌ها، مقدار برداشت خود را به ۵۰ میلیون مترمکعب در روز بیشتر از قطر برساند.»
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس اجرای طرح عظیم فشارافزایی را راهکاری کلیدی برای حفظ تولید گاز اعلام کرد و بیان کرد: «این طرح که شامل ایجاد هفت هاب فشارافزایی است، به ۱۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. اجرای این طرح نه فقط از افت تولید جلوگیری می‌کند، بلکه ارزش اقتصادی زیادی به همراه دارد.»
همچنین محمد صادق مهرجو، کارشناس انرژی در گفت‌و‌گو با اقتصاد معاصر تاکید کرد: «اگر ما در آینده نتوانیم فشارافزایی در مخازن گازی را به طور موثر اعمال کنیم، تولید گاز طی ۲۰ سال آینده به یک‌پنجم ظرفیت فعلی خواهد رسید اما در صورتی که فشارافزایی را با روش‌های مناسب پیاده‌سازی کنیم، این کاهش تولید به نصف تقلیل خواهد یافت. این تفاوت میان یک‌پنجم و نصف تولید، رقمی معادل حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز است که برای جبران آن نیازمند سرمایه‌گذاری‌های عظیم و افزایش فشار در میدان پارس جنوبی خواهیم بود. به عبارت دیگر، اگر نتوانیم فشار را به صورت مناسب افزایش دهیم، تولید گاز در افق ۲۰ ساله با افت شدیدی مواجه خواهد شد.»
وی افزود: «از سال ۱۳۹۵ به وزارت نفت هشدار‌هایی درخصوص ضرورت اجرای طرح‌های فشارافزایی داده شده بود. در اواخر دولت دوازدهم، برآورد‌ها نشان داد که برای اجرایی کردن این طرح‌ها، حدود ۴۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است اما در دولت سیزدهم، بررسی‌های جدیدی صورت گرفت و تصمیم بر این شد که چهار ایستگاه فشارافزایی در خشکی و چهار ایستگاه دیگر در دریا احداث شوند. این ایستگاه‌ها به منظور اعمال فشارافزایی و هدایت گاز تولیدی به پالایشگاه‌های گازی مورد نیاز بود.»
میدان گازی پارس جنوبی یکی از ارکان مهم انرژی کشور است که تامین‌کننده بیش از ۷۰ درصد گاز مصرفی کشور و بخش عمده‌ای از محصولات پتروشیمی، بنزین و برق کشور است. با توجه به وضعیت افت فشار این میدان و نیاز به نگهداشت تولید، برنامه‌ریزی هدفمند و استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای حفظ و افزایش بهره‌برداری از این میدان ضروری است. در این راستا، دولت باید با برنامه‌ریزی دقیق و همکاری با بخش خصوصی و شرکت‌های بین‌المللی، سرمایه‌گذاری‌های لازم را جهت حفظ تولید میدان پارس جنوبی فراهم آورد تا این منبع استراتژیک برای سال‌های آینده پایدار بماند.