به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ تقاضای برق در ایران به طور میانگین هر سال ۴ تا ۵ درصد رشد میکند. مصرف برق کشور از حدود ۳۵۰ میلیارد کیلووات ساعت در سال ۱۴۰۳، به حدود ۹۰۰ میلیارد کیلووات ساعت در ۱۴۲۰ خواهد رسید. این در حالی بوده که توان عملی نیروگاهها اگر با همین آهنگ فعلی رشد کند، تا آن زمان فقط به حدود ۹۰ هزار مگاوات خواهد رسید. در تابستان ۱۴۰۳، اوج مصرف برق به ۸۰ هزار مگاوات رسید.
اگر پیشبینیها درست باشد، تا تابستان ۱۴۲۰ این عدد به بیش از ۱۵۰ هزار مگاوات خواهد رسید که به معنای بیش از ۶۰ هزار مگاوات کمبود نسبت به ظرفیت تولید است. این میزان ناترازی، به معنای خاموشیهای گسترده خانگی، قطع برق صنایع و اختلال در زندگی شهری خواهد بود.
در حوزه گاز طبیعی نیز اوضاع بحرانیتر است. طبق گزارش وزارت نفت، حداکثر توان تولید گاز کشور تا سال ۱۴۲۰ حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد بود، در حالی که با ادامه روند فعلی، تقاضا به حدود ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ میلیون متر مکعب در روز میرسد. زمستانها مصرف خانگی گاز به شدت افزایش مییابد و سهم صنایع و نیروگاهها کاهش مییابد. در نتیجه، نیروگاهها ناچار به استفاده از سوخت مازوت و گازوئیل میشوند که هم آلودگی شدید ایجاد میکند و هم هزینه نگهداری را بالا میبرد. صنایع نیز یا باید تعطیل شوند یا با راندمان پایین فعالیت کنند.
در صورت ادامه این روند، کشور در تابستانها با خاموشیهای گسترده، به ویژه در کلانشهرها روبهرو خواهد شد. در زمستانها، قطع گاز صنایع اجتنابناپذیر خواهد بود و نیروگاهها برای روشن ماندن به سوختهای آلاینده روی میآورند. نتیجه این وضعیت، افزایش شدید آلودگی هوا و فشار مضاعف به زیرساختهای فرسوده کشور خواهد بود. همچنین صادرات گاز که یکی از مزیتهای استراتژیک ایران است، به کلی از دست خواهد رفت و در شرایطی حتی واردات گاز از کشورهای همسایه برای جبران کسری ضروری میشود. از سوی دیگر، صنعت برق نیز با کمبود شدید نقدینگی و سرمایهگذاری مواجه خواهد شد که مانع از توسعه ظرفیتهای جدید برای پاسخ به نیاز روزافزون کشور میشود.
کارشناسان و نهادهای نظارتی، اصلاح تعرفههای انرژی، افزایش بهرهوری در بخش خانگی و صنعتی، توسعه انرژی تجدیدپذیر، ارتقا فناوری در نیروگاهها و سرمایهگذاری در ذخیرهسازی گاز را از راهکارهای فوری و حیاتی برای کنترل بحران معرفی میکنند. همچنین بازنگری در نظام یارانهها و تفکیک مصرف پرمصرفها از مشترکان کممصرف در سیاستگذاریها، از جمله پیشنهادهای کلیدی است که تاکنون اجرایی نشدهاند.
در مجموع، ایران با وجود داشتن جایگاه دومین ذخایر گاز دنیا، اگر به روند مصرف فعلی ادامه دهد و چارهای نیندیشد، تا سال ۱۴۲۰ حتی برای تامین مصرف داخلی نیز با چالش اساسی روبهرو خواهد شد. خاموشی، آلودگی، تعطیلی صنایع و حذف صادرات انرژی فقط بخشی از پیامدهای این بیعملی است.