به گزارش اقتصاد معاصر؛ با افزایش حساسیت دولت به شناسایی دقیق دهک‌های درآمدی، یکی از اصلی‌ترین معیارهای حذف یارانه نقدی، میزان تراکنش بانکی ماهانه افراد است. بر اساس اطلاعات رسمی، خانوارهایی که گردش مالی بالایی دارند یا رفتار‌های اقتصادی مشابه دهک‌های پردرآمد از خود نشان می‌دهند، ممکن است از لیست دریافت‌کنندگان یارانه حذف شوند. در این گزارش به بررسی میزان تراکنش منجر به حذف یارانه، گروه‌های مشمول حذف و روش‌های اعتراض به قطع یارانه می‌پردازیم.
براساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خانوارهایی که مجموع تراکنش‌های بانکی اعضای خانواده در ماه بالا باشد، در معرض حذف یارانه قرار دارند میزان مبلغ مورد نظر برای حذف یارانه برا اساس تراکنش بانکی با توجه به تعداد اعضای خانوار، نوع حساب‌ها و الگوی مصرف می‌تواند متفاوت باشد.
یکی از معیارهای کلیدی برای شناسایی خانوارهای مشمول حذف، بررسی رفتار مالی آن‌ها از طریق داده‌های بانکی است.
در سال ۱۴۰۴ تاکنون یارانه نقدی ۷۵۰ هزار نفر قطع شده و روند حذف یارانه‌ها همچنان در دستور کار دولت قرار دارد.
بر اساس سیاست‌گذاری‌های اعلام‌شده، میانگین ماهانه خرید خانوار از طریق کارت‌های بانکی، به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی در ارزیابی وضعیت اقتصادی خانوارها مدنظر قرار گرفته است. چنانچه میزان خریدهای ماهانه از سقف تعیین‌شده فراتر رود، یارانه نقدی آن خانوار به احتمال زیاد قطع خواهد شد.
در سال گذشته (۱۴۰۳)، سقف مجاز تراکنش‌های ماهانه به تفکیک تعداد اعضای خانوار به شرح زیر تعیین شده بود:
خانوار یک‌نفره: بیش از ۵۰ میلیون تومان
خانوار دونفره: بیش از ۶۰ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان
خانوار سه‌نفره: بیش از ۷۵ میلیون تومان
خانوار چهارنفره: بیش از ۸۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان
خانوار پنج‌نفره: بیش از ۱۰۰ میلیون تومان
سقف مجاز تراکنش مالی در سال ۱۴۰۴ برای قرار گرفتن در فهرست یارانه بگیران
هرچند سقف رسمی تراکنش‌ها برای سال ۱۴۰۴ هنوز اعلام نشده، اما پیش‌بینی میشود این ارقام با توجه به نرخ تورم و تحولات اقتصادی افزایش یافته باشد.
به طور کلی با توجه به تأکید دولت بر هدفمندی یارانه‌ها و تمرکز بر شفاف‌سازی جریان‌های مالی خانوار به نظر می‌رسد در ماه‌های پیش‌رو دامنه حذف یارانه‌ها گسترش یابد. در چنین شرایطی اطلاع از شاخص‌های کلیدی نظیر سقف تراکنش‌های بانکی می‌تواند به خانوارها در مدیریت بهتر وضعیت اقتصادی‌شان کمک کند.
شاخص‌های مهم در بررسی تراکنش‌ها:
میانگین موجودی حساب‌های بانکی
مجموع گردش مالی در کارت‌های بانکی
واریزهای پرتکرار و مبالغ بالا
داشتن حساب‌های تجاری یا تراکنش‌های شبه‌تجاری
در بخشی از بند پ تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴ آمده است: «دولت مکلف است در سال ۱۴۰۴ یارانه نقدی خانواده‌های پردرآمد (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) را حذف نماید.»
همچنین در ادامه این بند، تأکید شده است که آیین‌نامه اجرایی این قانون باید توسط سازمان برنامه و بودجه کشور و با همکاری دستگاه‌های اجرایی مربوطه حداکثر ظرف یک ماه از لازم‌الاجرا شدن قانون تدوین و به تصویب هیأت وزیران برسد.
در بخش دیگری از این مصوبه د ذکر شده است که خانوارهای مشمول یارانه نقدی در صورت تمایل می‌توانند شیوه پرداخت را از نقدی به کالابرگ الکترونیکی تغییر دهند. در این خصوص، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها مکلف شده است زیرساخت‌های لازم را برای اجرای این طرح فراهم کند و دستورالعمل اجرایی آن را با تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ کند. گزارش عملکرد این بخش نیز باید به صورت فصلی به مجلس ارائه شود.
اما در مورد حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم تا دهم این موضوع قطعی به نظر می‌رسد و سخنگوی دولت تأکید کرده که دولت به دنبال اجرای این قانون است اما زمان دقیق اجرای آن هنوز مشخص نیست، بنابراین در فروردین ۱۴۰۴ یارانه نقدی به مانند قبل برای دهک‌های اول تا سوم ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و برای دهک‌های چهارم تا نهم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر خواهد بود.
حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم یک گام در راستای عدالت اجتماعی و بهینه‌سازی توزیع منابع مالی کشور است. با این حال، موفقیت این سیاست بستگی به اجرای صحیح و نظارت دقیق بر عملکرد آن دارد. لازم است دولت و سازمان‌های مربوطه، با شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق، از اجرای بدون چالش این طرح اطمینان حاصل کنند.
افراد و خانوارهایی که در دهک‌های پردرآمد جامعه قرار دارند، با احتمال بیشتری در معرض حذف یارانه قرار می‌گیرند. معیارهای تعیین این دهک‌ها شامل موارد زیر است:
بر اساس مصوبه قانون بودجه سال ۱۴۰۴، یارانه نقدی خانواده‌های پردرآمد حذف خواهد شد. مهم‌ترین معیارهایی که باعث حذف یارانه این خانوارها میشود به شرح زیر است:
• مالکیت املاک با ارزش بالا:
خانوارهایی که دارای املاک مسکونی، تجاری یا اداری با ارزش بیش از ۳۵میلیارد تومان باشند، از فهرست یارانه‌بگیران حذف خواهند شد.
• مالکیت خودروی لوکس و گران‌قیمت:
افرادی که صاحب خودروی سواری یا وانت دوکابین با ارزش بیش از ۳میلیارد تومان باشند، یارانه خود را از دست خواهند داد.
• درآمد ماهانه بالا:
سرپرستان خانوارهایی که درآمد ماهانه آن‌ها از حد معین فراتر باشد، مشمول دریافت یارانه نخواهند شد.
• تراکنش‌های مالی غیرمتعارف:
خانوارهایی که تراکنش‌های مالی غیرمتعارف یا خرید و فروش‌های زیادی از حساب‌های غیرتجاری خود انجام می‌دهند، از فهرست یارانه‌بگیران حذف خواهند شد.
• اقامت در خارج از کشور:
افرادی که به طور دائمی در خارج از کشور اقامت دارند، به صورت خودکار از لیست یارانه‌بگیران حذف می‌شوند.
• سفرهای خارجی متعدد:
خانوارهایی که بیش از ۵سفر خارجی در یک سال گذشته داشته‌اند، از فهرست یارانه حذف خواهند شد.
در صورتی که یارانه یک خانوار قطع شود، معمولا از طریق سامانه‌های رسمی مانند سامانه حمایت (https://hemayat.mcls.gov.ir) به سرپرست خانوار اطلاع داده میشود. همچنین پیامک اطلاع‌رسانی نیز به شماره همراه ثبت شده در سامانه ارسال میشود.
برای استعلام دهک بندی یارانه نقدی میتوانید از دو روش رسمی زیر استفاده کنید:
۱. مراجعه به سامانه حمایت (سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)
آدرس سامانه: https://hemayat.mcls.gov.ir در این سامانه با وارد کردن کد ملی سرپرست خانوار و شماره تلفن همراه، میتوانید دهک خود را مشاهده کنید. اگر یارانه شما قطع شده باشد، دلیل آن نیز در این سامانه نمایش داده میشود.
۲. تماس با مرکز پاسخگویی سازمان هدفمندی یارانه‌ها
شماره تماس: ۰۲۱-۶۳۶۹ این مرکز به سوالات شهروندان درباره یارانه نقدی، دهک بندی و روش اعتراض پاسخ میدهد.
اگر یارانه شما قطع شده و معتقدید که به اشتباه در دهک‌های بالا قرار گرفته‌اید، میتوانید از طریق مراحل زیر اقدام به اعتراض کنید:
1. ورود به سامانه حمایت: به آدرس https://hemayat.mcls.gov.ir مراجعه کنید.
2. وارد کردن کد ملی و شماره همراه: اطلاعات سرپرست خانوار را وارد کرده و وارد سامانه شوید.
3. ثبت اعتراض: پس از ورود، گزینه “ثبت اعتراض به دهک‌بندی” را انتخاب کرده و فرم مربوطه را تکمیل کنید.
4. ارائه مدارک: در صورت لزوم، مدارک مستند برای اثبات عدم درآمد بالا یا تراکنش‌های غیرمرتبط را بارگذاری نمایید.
اگرچه میزان دقیق تراکنش منجر به قطع یارانه توسط دولت به‌طور شفاف اعلام نمی‌شود، اما طبق تجربه و گزارش‌های موجود، گردش مالی بالا در ماه می‌تواند باعث حذف یارانه شود. در صورت حذف ناعادلانه، حتما از طریق سامانه حمایت پیگیری و اعتراض خود را ثبت کنید.