به گزارش اقتصاد معاصر؛ با حذف ارز ترجیحی در زنجیره واردات، فشار تورمی بر قیمت کالاهای اساسی افزایش یافته است. دولت در پاسخ، طرح جدید کالابرگ را در دستور کار قرار داده تا مردم بتوانند کالاها را با قیمت ثابت دریافت کنند.
استاندارد قیمت برخی اقلام اصلی بر مبنای نرخ سابق (۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان) حفظ شده است تا بار تورمی بر دوش مردم سنگینی نکند. اجرای کالابرگ در واقع قدمی برای جبران افزایش بهای کالاهاست.
در این میان، مسأله زمان اجرا طرح جدید کالابرگ و واریز کالابرگ برای دهک‌های مختلف به دغدغه اصلی مردم تبدیل شده است؛ اینکه چه زمانی اعتبار کالابرگ در حساب خانوارها منظور می‌شود و چه اقلامی تحت پوشش خواهد بود.
در طرح جدید کالابرگ دولت قصد دارد به‌صورت الکترونیکی سهمیه‌ای از کالاهای اساسی را با قیمت ثابت در اختیار مردم قرار دهد. مهم‌ترین اهداف این طرح عبارتند از:
حفظ قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد
تضمین تأمین کالری مورد نیاز هر خانوار
مهار شوک تورمی ناشی از حذف ارز ترجیحی از زنجیره واردات
در این طرح، اقلامی که به‌عنوان کالاهای مشمول تعریف شده‌اند شامل برنج، روغن، گوشت، مرغ، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات، قند و شکر، ماکارونی و برخی اقلام پروتئینی هستند.
افراد تحت پوشش کالابرگ می‌توانند با اعتبار تخصیص یافته، این اقلام را از فروشگاه‌های متصل به سامانه خریداری کنند.
برای مثال، در مرحله سوم اجرا، دهک‌های اول تا سوم درآمدی به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان اعتبار کالابرگ دریافت کردند.
همچنین برای خانوارهایی در دهک‌های چهارم تا هفتم، اعتبار تخصیصی حدود ۳۵۰ هزار تومان اعلام شد.
مدت اعتبار این اعتبار نیز محدود است؛ برای مرحله سوم از ابتدای تخصیص تا پایان تیرماه امکان استفاده وجود دارد.
در مراحل پیشین نیز اعتبار کالابرگ تا پایان خرداد ماه برای کاربران قابل استفاده بود.
در طراحی این طرح، دولت و وزارتخانه‌های ذیربط تاکید دارند که اجرای کالابرگ باید به گونه‌ای باشد که اقشار آسیب‌پذیر در برابر تورم محافظت شوند و فشار بر معیشت مردم کاهش یابد.
یکی از موضوعات جلب توجه در اجرای کالابرگ، زمان اجرا طرح جدید کالابرگ و واریز کالابرگ به حساب افراد مشمول است.
در مورد زمان اجرا، چند نکته قابل ذکر است:
مرحله سوم کالابرگ از تاریخ ۷ تیرماه ۱۴۰۴ برای دهک‌های اول تا سوم آغاز شد.
اما برای دهک‌های چهارم تا هفتم، زمان واریز کالابرگ هنوز قطعی اعلام نشده است. برخی اخبار حاکیست این واریز در هفته‌های آینده انجام خواهد شد.
در رسانه‌ها گزارش‌هایی منتشر شده که واریز کالابرگ دهک‌های ۴ تا ۷ در تاریخ ۱۷ تیرماه برنامه‌ریزی شده بود، اما بعداً تکذیب شد.
همچنین گزارش‌هایی مبنی بر واریز در شب ۱۸ تیرماه برای دهک‌های ۴ تا ۷ منتشر شده است که هنوز تأیید نهایی ندارد.
در مجموع، مبنای اعلام شده برای زمان اجرا طرح جدید کالابرگ بخش نخست مربوط به دهک‌های پایین است، و برای دهک‌های میانی، زمان دقیق واریز هنوز در هاله‌ای از ابهام باقی است.
روند واریز کالابرگ نیز به این شکل است که اعتبار به کد ملی افراد تعلق می‌گیرد و لزوماً به حساب بانکی سرپرست واریز نمی‌شود.
افراد می‌توانند با کارت بانکی خود یا از فروشگاه‌های مجاز اقدام به خرید کنند و نیازی نیست اعتبار را به‌صورت نقدی برداشت کنند.
نکته مهم دیگر اینکه در رسانه‌ها آمده است که پرداخت کالابرگ جدید در خردادماه امکان‌پذیر نخواهد بود و اجرای مرحله جدید به تأمین منابع وابسته است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه تاکید کرده است که پرداخت کالابرگ ممکن است در آن ماه تحقق نیابد.
در اخبار اخیر نیز آمده است: رییس سازمان برنامه و بودجه گفته است که پرداخت کالابرگ الکترونیکی دهک‌های ۴ تا ۷ از هفته آینده آغاز خواهد شد.
اما چنین اظهار نظراتی هنوز قطعی نشده‌اند و زمان دقیق واریز از سوی دستگاه‌های اجرایی اصلی اعلام نشده است.
با همه تلاش‌ها برای اجرای طرح جدید کالابرگ، چالش‌ها و انتظارات متعددی پیش روی دولت و مردم وجود دارد:
۱. تأمین منابع و بودجه
دغدغه تأمین منابع مالی جهت پرداخت اعتبارات کالا برگ، همواره یکی از موانع اصلی بوده است. بسیاری از تأخیرها به همین دلیل عنوان شده‌اند.
۲. شفافیت در زمان واریز کالابرگ
مردم خواهان اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف درباره زمان اجرا طرح جدید کالابرگ و واریز کالابرگ هستند. تأخیر در اعلام تاریخ دقیق واریز، انتقادات را تشدید کرده است.
۳. پوشش دهک‌های میانی
یکی از مسائلی که مردم دنبال می‌کنند، زمان واریز برای دهک‌های چهارم تا هفتم است. تأخیر یا تعلیق این واریز، نگرانی نسبت به عدالت در تخصیص منابع ایجاد کرده است.
۴. استفاده از اعتبار و انقضای آن
در مرحله سوم، اعتبار تخصیص یافته تا پایان تیرماه قابل استفاده است. این محدودیت زمانی به آن معناست که اگر مردم نتوانند به موقع کالا بخرند، اعتبار از دست می‌رود.
در مراحل پیشین نیز چنین محدودیت‌هایی وجود داشت.
۵. دسترسی فروشگاه‌ها و زیرساخت اجرا
اجرای کالابرگ مستلزم حضور فروشگاه‌های متصل به سامانه، زیرساخت فناوری اطلاعات و نظارت دقیق بر جریان کالاهاست. در برخی مناطق احتمال دارد دسترسی به فروشگاه مجاز یا سامانه محدود یا دشوار باشد.
۶. تداخل با سیاست‌های دیگر حمایتی
ممکن است هماهنگی میان وزارتخانه‌ها، سازمان‌های رفاهی و نهادهای بودجه‌ای به‌صورت کامل انجام نشده باشد که این مسأله می‌تواند در تخصیص بهینه منابع و اجرای طرح اختلال ایجاد کند.
همچنین مردم انتظار دارند اطلاعات دقیق درباره نحوه اعتراض به دهک‌بندی، جابجایی بین دهک‌ها، استعلام اعتبار و استفاده از اعتبار کالابرگ در اختیارشان قرار بگیرد.
در جمع‌بندی می‌توان گفت:
طرح جدید کالابرگ گامی مهم برای حمایت از اقشار ضعیف و مهار فشار تورمی است، اما اجرای آن نیازمند منابع مطمئن، زیرساخت مناسب و شفافیت بیشتر است.
بخش نخست زمان اجرا و واریز کالابرگ برای دهک‌های پایین آغاز شده است (از ۷ تیرماه)، اما واریز کالابرگ برای دهک‌های میانی هنوز زمان قطعی ندارد.
اگرچه اخبار متناقضی منتشر شده است (مثلاً زمان ۱۷ تیر یا شب ۱۸ تیر برای پرداخت دهک‌های ۴ تا ۷)، اما تا زمان اعلام رسمی دولت نمی‌توان به آن‌ها به عنوان قطعی اتکا کرد.
محدودیت زمانی استفاده از اعتبار (تا پایان تیرماه برای مرحله سوم) ممکن است برخی خانوارها را از استفاده کامل از کالابرگ باز دارد؛ لذا اطلاع‌رسانی زودهنگام و تمدید احتمالی اعتبار می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مسیر آینده اجرای کالابرگ وابسته به تأمین منابع، شفافیت در اطلاع‌رسانی، و هماهنگی بین نهادهای دولتی خواهد بود.