به گزارش اقتصاد معاصر؛ به نقل از وزارت نفت، شرکت پالایش نفت امام خمینی (شازند) از پالایشگاه‌های مهم کشور است که پس از انقلاب اسلامی در دو فاز به بهره‌برداری رسید. این پالایشگاه وظیفه تولید پنج محصول اصلی بنزین، نفت سفید، نفت‌کوره، ال‌پی‌جی (گاز مایع) و سوخت جت را دارد، همچنین برخی فرآورده‌های ویژه مانند گوگرد، پروپیلن، نفت سفید ویژه و سایر محصولات ویژه نیز در این پالایشگاه تولید می‌شود.
محصولات اصلی مانند بنزین و نفت‌گاز، به‌صورت کامل به دولت تحویل می‌شود و فرآورده‌های ویژه نیز که مصرف خاص دارند، از طریق بورس داخلی یا رینگ صادراتی عرضه می‌شوند. هم‌اکنون پالایشگاه شازند دارای ظرفیت تولید روزانه ۱۶ میلیون لیتر بنزین، ۱۲ میلیون لیتر نفت‌گاز، ۲ هزار تن ال‌پی‌جی، ۵۰۰ تن پروپیلن و ۵۰۰ تن گوگرد است.
این پالایشگاه جزو معدود پالایشگاه‌هایی است که پروژه‌های کیفی‌سازی را در فاز دوم به‌صورت جدی پیش برده است. از این رو بنزین بر اساس دستورعمل‌های دولت به‌صورت بنزین یورو ۴ و بنزین معمولی تولید می‌شود و حتی ظرفیت تولید بنزین یورو ۵ نیز در این پالایشگاه وجود دارد، همچنین تمام نفت‌گاز تولیدی با استاندارد یورو ۵ تولید و به بازار عرضه می‌شود.
رضا چراغی، مدیرعامل پالایشگاه نفت شازند در گفت‌وگو با وزارت نفت مهم‌ترین دستاوردها و طرح‌های این پالایشگاه را تشریح کرده است که در ادامه می‌خوانید.
به‌عنوان سوال نخست، هم‌اکنون پروژه‌های کیفی‌سازی در پالایشگاه شازند در چه مرحله‌ای قرار دارند؟
پروژه‌های کیفی‌سازی پالایشگاه شازند در فازهای مختلفی اجرا می‌شوند که یکی از پروژه‌های کلیدی در این زمینه، پروژه کک‌سوزنی است. طبق ماده ۴۵ برنامه هفتم توسعه ابلاغی از سوی دولت، باید واحد کیفی‌سازی کک‌سوزنی در پالایشگاه شازند اجرایی شود، از این رو طراحی و اقدام‌های اولیه این پروژه به پایان رسیده و هم‌اکنون در مرحله نهایی‌سازی مجوز محیط زیست قرار داریم که پس از اخذ مجوز، این پروژه وارد فاز اجرایی می‌شود.
چه پروژه‌هایی در دست اقدام است؟
پروژه‌های دیگری نیز به‌منظور تأمین نیازهای زیرساختی پالایشگاه تعریف شده است. برای مثال، پروژه‌های جمع‌آوری پساب و کولینگ هیبریدی برای تأمین آب مصرفی در حال اجرا هستند. این پروژه‌ها هم‌اکنون از سوی پیمانکاران به‌طور فعال در حال پیگیری و پیشرفت است. افزون بر این، پروژه‌هایی برای جمع‌آوری گازهای مشعل به‌منظور کاهش آلودگی و بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز در دستور کار قرار دار، همچنین افزایش سکوهای بارگیری، افزایش مخازن و اجرای سامانه میترینگ ازجمله دیگر پروژه‌های پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند است که همسو با پروژه کک‌سوزنی در حال اجراست.
با توجه به روند افزایشی مصرف بنزین و سوخت در کشور، آیا پالایشگاه شازند برنامه‌ای برای افزایش ظرفیت تولید دارد؟
پالایشگاه شازند هم‌اکنون ظرفیت دریافت ۲۵۰ هزار بشکه در روز خوراک را دارد که با افزایش این ظرفیت به ۲۶۵ هزار بشکه در روز، می‌توانیم تولید بنزین را به بیش از ۱۶ میلیون لیتر در روز برسانیم، البته این ظرفیت به‌صورت استاندارد است و در شرایط خاص مانند بحران‌ها یا دوران جنگ، امکان افزایش تولید بیشتر از این مقدار نیز وجود دارد. برای مثال در زمان اوج مصرف و به‌ویژه جنگ ۱۲ روزه، پالایشگاه شازند توانست تولید سوخت را به بیش از ۱۶ میلیون لیتر در روز افزایش دهد. این پالایشگاه با ریسک‌پذیری بالا، توانست با افزایش تولید خود به‌ویژه در شرایط بحران، تأمین سوخت کشور را ادامه دهد و خوشبختانه در این دوران بحرانی هیچ‌گونه کمبودی در تأمین سوخت مشاهده نشد. از سوی دیگر با راه‌اندازی واحد کک‌سوزنی در پالایشگاه نیز ظرفیت تولید بنزین نیز به‌صورت قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
مهم‌ترین چالش‌های پالایشگاه شازند چیست؟
بحث واردات کاتالیست و تجهیزات مربوطه، تخصیص ارز، زمان‌بر بودن خروج کالا از گمرک، قیمت‌گذاری‌های دستوری دولت برای خوراک برخی پالایشگاه‌های خصوصی و … ازجمله چالش‌هایی است که بیشتر پالایشگاه‌های کشور با آن مواجه‌اند. برای حل چالش زمان‌بر بودن خروج کالا از گمرک و تخصیص ارز تصمیم گرفته شد در برخی کالاها و مواد وارداتی خود از محل تخصیص ارز خود پالایشگاه استفاده کنیم که با این اتفاق پالایشگاه شازند برای نخستین بار توانست عرضه ارزی داشته باشد و ارز را خارج از ایران تأمین کند.
در همین زمینه انجمن صنفی به نمایندگی از پالایشگاه‌های کشور با وزارت نفت در زمینه قیمت‌گذاری خوراک و فرآورده‌های اصلی در حال مذاکره است و منتظر هستیم تا این چالش‌ها رفع شوند.
با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی، چه درصدی از تجهیزات و کالاهای مورد نیاز پالایشگاه از داخل تأمین می‌شود؟
یکی از دستاوردهای بزرگ پالایشگاه شازند، تأمین حدود ۹۰ درصد از تجهیزات و قطعات مورد نیاز از داخل کشور است. تقریباً تمام قطعات مصرفی که در فرآیندهای پالایشگاهی استفاده می‌شوند، از تولیدات داخلی هستند، البته در زمینه تأمین کاتالیست‌ها که جزو مواد خاص و حساس به‌شمار می‌روند، حدود ۵۰ درصد از داخل کشور و ۵۰ درصد از خارج تأمین می‌شود.
از این رو پالایشگاه شازند توانسته است با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، بسیاری از چالش‌های تحریمی را پشت سر بگذارد، البته همچنان مشکلاتی در زمینه واردات مواد اولیه، تخصیص ارز و دستورعمل‌های وارداتی وجود دارد که این مسائل نیاز به توجه ویژه دارند.
تعمیرات گسترده‌ای امسال در پالایشگاه انجام شد، این عملیات چگونه پیش رفت؟
بله، به‌طور متوسط بین هشت تا ۱۰ سال است که تعمیرات اساسی در پالایشگاه امام‌خمینی شازند به این گستردگی انجام نشده بود. در این دوره از تعمیرات اساسی، واحد آراف‌سی‌سی که پیچیده‌ترین واحد بنزین‌سازی در خاورمیانه است پس از گذشت ۱۰ سال تعمیر شد چراکه در این واحد روزانه بیش از ۸ میلیون لیتر بنزین تولید می‌شود، از این رو به دلیل مسئله ناترازی بنزین در کشور نمی‌توانستیم این واحد را از مدار خارج کنیم که پس از گذشت ۱۰ سال تعمیرات اساسی این واحد و ۱۳ واحد دیگر را در پالایشگاه شازند انجام شد، هم‌اکنون تعمیرات اساسی ۱۲ واحد با موفقیت انجام شده و تنها تعمیرات اساسی واحد آراف‌سی‌سی باقی مانده است که این واحد نیز در چند روز آینده وارد سرویس می‌شود. افزون بر این، در این دوره از تعمیرات اساسی حدود ۱۰ هزار نفر روزانه در طول سه ماه مشغول فعالیت بودند.
همچنین در این دوره از تعمیرات اساسی میزان هدررفت گوگرد و کاتالیست در واحد آراف‌سی‌سی کاهش یافت، به‌گونه‌ای که پیش از انجام تعمیرات اساسی در این واحد روزانه حدود ۱۸ تن کاتالیست از واحد از دست می‌رفت که با تدابیر اتخاذشده و تعویض قطعات، هدررفت کاتالیست به روزانه حدود هشت تا ۱۰ تن کاهش یافت که این موضوع ازجمله اقدام‌های مهم صورت‌گرفته در این دوره از تعمیرات اساسی است.
پالایشگاه شازند با توجه به شرایط آبی کشور، چه تدابیری برای تأمین آب در نظر گرفته است؟
آب یکی از چالش‌های اساسی برای پالایشگاه‌ها در ایران است و پالایشگاه شازند نیز از این قاعده مستثنا نیست. هم‌اکنون وضع تأمین آب در پالایشگاه به نسبت پایدار است، اما به‌طور قطع در آینده به دلیل بحران‌های آبی کشور، مشکلاتی در این زمینه پیش می‌آید. به همین منظور پروژه‌های مختلفی به‌منظور حل مسئله آب تعریف شده است که ازجمله این پروژه‌ها می‌توان به جمع‌آوری پساب و کولینگ هیبریدی برای تأمین آب اشاره کرد که هم‌اکنون در حال انجام هستند.
با این پروژه‌ها پالایشگاه شازند قادر می‌شود که نیاز آبی خود را به‌صورت پایدار تأمین کند و با استفاده از فناوری‌های نوین، مصرف آب را به حداقل برساند. افزون بر این، برای جمع‌آوری گازهای اضافی و استفاده دوباره از آنها نیز برنامه‌ریزی شده است تا مشکلات زیست‌محیطی نیز کاهش یابد.
تمرکز پالایشگاه شازند در آینده بر پروژه‌های کیفی‌سازی و افزایش ظرفیت تولید با سرمایه‌گذاری حدود ۳۰۰ میلیون یورویی است و هم‌اکنون پروژه‌هایی برای افزایش تولید بنزین و سایر محصولات سوختی در دستور کار داریم که یکی از پروژه‌های بزرگ آینده، پروژه کک سوزنی است که با بهره‌برداری از آن، نه‌تنها کیفیت فرآورده‌های نفتی، بلکه ظرفیت تولید بنزین نیز در آینده‌ای نزدیک افزایش می‌یابد.
در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی چه اقدام‌هایی انجام شده است؟
پالایشگاه شازند همسو با ایفای نقش مسئولیت اجتماعی، همواره سعی دارد که پروژه‌هایی کوتاه‌مدت و اثرگذار در منطقه اجرا کند. ازجمله این پروژه‌ها می‌توان به توسعه زیرساخت‌های آموزشی و ارتقای مهارت‌های فنی و حرفه‌ای اشاره کرد که در برنامه‌های مسئولیت اجتماعی قرار دارد. ۲۰۰ میلیارد تومان برای انجام این پروژه‌ها در ۱۴۰۳ در نظر گرفته شده است.
پالایشگاه شازند همچنین در نظر دارد به‌منظور افزایش ظرفیت‌های خود، پروژه‌هایی برای ساخت مخازن ذخیره‌سازی و توسعه واحدهای پالایشی اجرا کند. با توجه به افزایش نیاز به سوخت در کشور، هدف ما این است که در کنار انجام پروژه‌های کیفی، توان تولید پالایشگاه را نیز افزایش دهیم تا هم در شرایط عادی و هم در بحران‌ها، بتوانیم به بهترین شکل ممکن نیاز کشور به سوخت را تأمین کنیم.
درمجموع برنامه‌های آینده پالایشگاه شازند بر پایه بهینه‌سازی فرآیندها، کاهش آلایندگی‌ها، افزایش تولید بنزین یورو ۴ و نفت‌گاز یورو، همچنین ارتقای استانداردهای محیط‌زیستی است. به دنبال این هستیم که در آینده، پالایشگاهی با بالاترین استانداردهای جهانی در زمینه کیفیت، به‌ویژه در زمینه تولید سوخت‌های پاک داشته باشیم.
در پایان اگر نکته‌ای باقی‌مانده است، بفرمائید.
از تمام همکاران در پالایشگاه شازند و همچنین همکاران در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تشکر کنم. بدون همکاری و تلاش‌های مستمر این عزیزان، هیچ‌کدام از پروژه‌ها و موفقیت‌ها به مرحله اجرا نمی‌رسید. ما در پالایشگاه شازند همواره در تلاش هستیم که بهترین کیفیت محصولات نفتی را تولید و سهم خود را در تأمین سوخت کشور به بهترین نحو ایفا کنیم. امیدواریم که در آینده با بهره‌برداری از پروژه‌های در حال اجرا و افزایش ظرفیت‌های تولید، بتوانیم نقش مؤثرتری در رشد و توسعه صنعتی کشور داشته باشیم.