به گزارش اقتصاد معاصر؛ عیدی کارگران ۱۴۰۵ چقدر است؟ برای پاسخ به این سوال تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا کلیه اطلاعات موردنیاز برای محاسه عیدی کارگران در سال 1405 و همچنین سنوات کارگران را به دست آورید. بر اساس ماده واحده قانون کار، عیدی کارگران برای یک سال کار کامل، حداقل معادل ۶۰ روز و حداکثر ۹۰ روز از آخرین مزد روزانه است. این پرداخت ارتباطی به دستمزد ماهانه ندارد و باید جداگانه پرداخت شود. در واقع، قانونگذار برای این بخش از حقوق کارگران، ساختاری مستقل در نظر گرفته تا انگیزه مالی در پایان سال برای نیروی کار حفظ شود.
در سال ۱۴۰۵، حداقل عیدی کارگران برابر با دو برابر پایه دستمزد تعیین شده است. با در نظر گرفتن پایه حقوق، حداقل میزان عیدی سال ۱۴۰۵ نباید کمتر از ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باشد. از سوی دیگر، سقف عیدی ۱۴۰۵ معادل سه برابر حداقل دستمزد است، یعنی کارفرما نمی‌تواند بیش از ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به عنوان عیدی قانونی پرداخت کند. البته در صورتی که کارفرمایی به دلایل خاصی مانند افزایش بهره‌وری یا رضایت کارکنان، مبلغ بیشتری پرداخت کند، این موضوع از نظر قانون ممنوع نیست و در چارچوب عرف کارگاه بلامانع است.
نحوه محاسبه میزان عیدی کارگران طبق قانون فرمول ثابتی دارد. این فرمول برای افرادی استفاده می‌شود که حداقل یک سال سابقه کار در محل اشتغال خود دارند. اما کارگرانی که کمتر از یک سال سابقه دارند نیز از عیدی محروم نیستند و برای آنها نیز بر اساس میزان روزهای کارکرد، مبلغ عیدی به صورت نسبی محاسبه می‌شود. در واقع هرچه مدت اشتغال کارگر بیشتر باشد، سهم او از عیدی به سقف قانونی نزدیک‌تر خواهد بود.
پرداخت عیدی و پاداش پایان سال بر اساس عملکرد سال ۱۴۰۴ انجام می‌شود، اما چون این پرداختی مربوط به روزهای منتهی به نوروز ۱۴۰۵ است، در عرف جامعه با عنوان عیدی ۱۴۰۵ شناخته می‌شود. این تفاوت تنها در نام‌گذاری است و از نظر حقوقی، عیدی بر پایه دستمزد و سابقه کار سال قبل محاسبه می‌شود.
در جدول زیر، میزان حداقل و حداکثر عیدی سال ۱۴۰۴ که مبنای عیدی ۱۴۰۵ خواهد بود، بر اساس پایه حقوق روزانه مشخص شده است:
حداقل عیدی ۱۴۰۴ | ۲۰۷,۸۱۹,۳۶۰ = ۶۰ × ۳,۴۶۳,۶۵۶
حداکثر عیدی ۱۴۰۴ | ۳۱۱,۷۲۹,۰۴۰ = ۹۰ × ۳,۴۶۳,۶۵۶
بر اساس ماده واحده قانون کار، این ارقام به عنوان مبنای محاسبه عیدی کارگران در پایان سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان ساده، اگر کارگری کل سال را مشغول به کار بوده باشد، باید حداقل معادل ۶۰ روز مزد روزانه خود را به عنوان عیدی دریافت کند. در صورتی که پایه حقوق او کمتر از حداقل دستمزد مصوب باشد، مبنای محاسبه همان حداقل حقوق است و مبلغ کمتر قابل پرداخت نیست.
یکی از پرسش‌های پرتکرار در میان کارگران، مربوط به عیدی کارگران روزمزد است. بسیاری از کارگران در مشاغل روزانه، پاره‌وقت یا پروژه‌ای فعالیت می‌کنند و تصور می‌کنند مشمول عیدی نیستند. اما طبق قانون، هر فردی که تحت قرارداد کار در کارگاه‌های مشمول قانون کار فعالیت می‌کند، مستحق دریافت عیدی است. برای کارگران روزمزد، عیدی بر اساس متوسط مزد روزانه و تعداد روزهای کارکرد در سال محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، فرمول برای آنها به صورت زیر است:
(مزد روزانه × تعداد روزهای کارکرد) ÷ ۳۶۵ = مبلغ عیدی
به عنوان مثال، اگر کارگر روزمزد در طول سال ۲۰۰ روز کار کرده باشد، عیدی او بر اساس مزد روزانه در همین نسبت محاسبه می‌شود.
در کنار عیدی پایان سال، محاسبه سنوات نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. سنوات در واقع پاداشی است که کارفرما در پایان قرارداد به کارگر پرداخت می‌کند و به نوعی قدردانی از سابقه و استمرار همکاری محسوب می‌شود. مبلغ سنوات بر اساس آخرین حقوق دریافتی محاسبه می‌شود و عدد ثابتی ندارد.
فرمول محاسبه سنوات به این شکل است:
۳۶۵ روز ÷ (۳۰ × تعداد روزهای کارکرد در سال × حقوق و مزد روزانه)
به این ترتیب، کارگری که یک سال کامل مشغول به کار بوده باشد، معادل یک ماه آخرین حقوق خود را به عنوان حق سنوات دریافت می‌کند.
بسیاری از کارگران تصور می‌کنند عیدی و سنوات یکی هستند، در حالی که این دو پرداخت تفاوت‌های اساسی دارند. عیدی پاداش پایان سال است که معمولاً پیش از تعطیلات نوروز پرداخت می‌شود، اما سنوات پاداش پایان خدمت است که در زمان خاتمه قرارداد یا قطع همکاری پرداخت می‌شود.
از نظر مالیاتی نیز تفاوت مهمی وجود دارد: پایه سنوات مشمول بیمه و مالیات است، در حالی که حق سنوات از پرداخت بیمه و مالیات معاف است. علاوه بر این، پایه سنوات به صورت ماهیانه در حقوق محاسبه می‌شود ولی حق سنوات تنها در پایان قرارداد پرداخت خواهد شد.
بر اساس قانون کار، عوامل مؤثر بر میزان عیدی و پاداش با عواملی که بر حق سنوات تأثیر دارند متفاوت است. در محاسبه عیدی و پاداش، دستمزد پایه و مزایای مستمر شغلی ملاک قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، فوق‌العاده سختی کار، فوق‌العاده شغل و فوق‌العاده مسئولیت از جمله مزایایی هستند که به صورت مستمر پرداخت می‌شوند و در محاسبه عیدی لحاظ می‌گردند. در مقابل، مزایای رفاهی مانند حق مسکن، بن کارگری یا کمک هزینه خوراک در محاسبه عیدی منظور نمی‌شوند.
در مورد حق سنوات، طبق آخرین رأی دیوان عدالت اداری در سال ۱۴۰۰، مبنای محاسبه سنوات تنها مزد پایه و پایه سنوات است و سایر مزایا در محاسبه آن نقشی ندارند. به عبارت دیگر، حق سنوات هر کارگر معادل ۳۰ روز آخرین حقوق دریافتی او به جز مزایای رفاهی است.
| شرح | مبلغ یا فرمول محاسبه | توضیح |
|---|---|---|
| حداقل عیدی سال ۱۴۰۴ (مبنای پرداخت ۱۴۰۵) | ۶۰ × ۳,۴۶۳,۶۵۶ = ۲۰۷,۸۱۹,۳۶۰ ریال | حداقل میزان عیدی برای کارگران در پایان سال ۱۴۰۴ بر اساس قانون برابر با ۶۰ روز آخرین مزد روزانه است. هیچ کارفرمایی مجاز نیست کمتر از این مبلغ پرداخت کند. |
| حداکثر عیدی سال ۱۴۰۴ (مبنای پرداخت ۱۴۰۵) | ۹۰ × ۳,۴۶۳,۶۵۶ = ۳۱۱,۷۲۹,۰۴۰ ریال | سقف قانونی عیدی برای یک سال کار کامل، معادل ۹۰ روز مزد روزانه است. پرداخت بیش از این مبلغ فقط در صورتی مجاز است که در عرف کارگاه سابقه داشته باشد. |
| حق سنوات پایان خدمت | ۳۰ × مزد روزانه × (تعداد سال‌های خدمت) | کارفرما باید در زمان تسویه حساب به ازای هر سال کارکرد، معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان حق سنوات بپردازد. |
| عیدی برای کمتر از یک سال سابقه | (مزد روزانه × تعداد روزهای کارکرد) ÷ ۳۶۵ | اگر کارگر کمتر از ۱۲ ماه کار کرده باشد، عیدی به نسبت روزهای کارکرد محاسبه می‌شود. |
| پایه سنوات ماهانه | طبق مصوبه شورای عالی کار | مبلغی ثابت که برای کارگران با سابقه بیش از یک سال به حقوق ماهانه اضافه می‌شود و جزو مزد محسوب می‌شود. |
این جدول بر اساس ماده واحده قانون کار و بخشنامه رسمی تعیین عیدی و سنوات تنظیم شده است. ارقام یادشده مربوط به سال ۱۴۰۴ بوده و مبنای محاسبه عیدی و پاداش پایان سال منتهی به نوروز ۱۴۰۵ محسوب می‌شود.
کارگران می‌توانند با استفاده از فرمول‌های فوق، مبلغ تقریبی عیدی خود را محاسبه کنند. کافی است مزد روزانه یا پایه حقوق مصوب خود را بدانند و در عدد ۶۰ ضرب کنند تا حداقل عیدی و در عدد ۹۰ ضرب کنند تا حداکثر عیدی را به دست آورند. در صورت کارکرد کمتر از یک سال، حاصل این عدد باید متناسب با روزهای کاری تقسیم بر ۳۶۵ شود.
توضیح این جدول برای کارگران ساده است: هر چه سابقه کار و میزان حقوق شما بیشتر باشد، رقم عیدی و سنوات نیز افزایش پیدا می‌کند. اگر کارگر تمام سال را در کارگاه مشغول بوده باشد، مبلغی معادل دو تا سه برابر حقوق ماهانه خود را به عنوان عیدی دریافت می‌کند. در مقابل، اگر مدت کار کمتر باشد، مبلغ به همان نسبت کاهش می‌یابد.
۱. همه کارگران مشمول قانون کار، چه قراردادی، چه دائم و چه روزمزد، استحقاق دریافت عیدی و سنوات دارند.
۲. پرداخت عیدی ارتباطی به سود یا زیان کارگاه ندارد و کارفرما در هر شرایطی موظف به پرداخت آن است.
۳. کارفرما می‌تواند بیش از سقف مصوب پرداخت کند، اما نمی‌تواند کمتر از حداقل تعیین‌شده بپردازد.
۴. مبالغ مازاد تنها در صورتی به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی شناخته می‌شود که عرف کارگاه یا مستندات رسمی در این باره وجود داشته باشد.
۵. عیدی از پایه حقوق جداست و به طور مستقل باید به حساب کارگران واریز شود.
۶. حق سنوات در زمان قطع همکاری پرداخت می‌شود و ارتباطی با عیدی پایان سال ندارد.
۷. پایه سنوات جزئی از حقوق ماهانه است، در حالی که حق سنوات پرداختی مجزا در زمان تسویه است.
کارگرانی که به صورت پاره وقت یا ساعتی مشغول به کار هستند نیز از دریافت عیدی محروم نمی‌مانند. تنها تفاوت در نحوه محاسبه است. مبلغ عیدی آنها براساس مجموع ساعات کارکرد در سال و معادل‌سازی آن با روزهای کاری محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، اگر کارگری در طول سال معادل شش ماه کار کرده باشد، عیدی او نیز نصف مبلغ عیدی کارگر تمام‌وقت خواهد بود.
همان‌طور که در قانون آمده، برخی مزایا در محاسبه عیدی مؤثرند و برخی خیر. مزایای مؤثر شامل مواردی مانند فوق‌العاده سختی کار، شغل و مسئولیت است، زیرا این پرداخت‌ها به صورت مستمر و مرتبط با شغل انجام می‌شود. اما کمک هزینه مسکن، خواربار، عائله‌مندی یا پاداش تولید در محاسبه عیدی لحاظ نمی‌شود. در مقابل، در محاسبه حق سنوات نیز تنها مزد پایه و پایه سنوات مبنا قرار می‌گیرد.
حتی اگر کارگر قرارداد کتبی نداشته باشد، مادامی که رابطه کاری مشمول قانون کار وجود داشته باشد، کارفرما موظف است عیدی و سنوات را پرداخت کند. اثبات رابطه کاری می‌تواند با فیش حقوق، کارت حضور، گواهی همکاران یا سایر مدارک انجام شود. در صورت خودداری کارفرما از پرداخت عیدی، کارگر می‌تواند با مراجعه به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شکایت خود را ثبت کند.
معمولاً کارفرمایان موظف هستند عیدی را تا پیش از فرا رسیدن عید نوروز پرداخت کنند. طبق عرف، زمان پرداخت عیدی بین اواخر بهمن و نیمه اسفند هر سال است. تأخیر در پرداخت عیدی می‌تواند باعث اعتراض کارگران و جریمه برای کارفرما شود.
هدف اصلی از تعیین سقف و کف عیدی، ایجاد تعادل میان منافع کارگران و کارفرمایان است. اگر مبلغ عیدی بدون محدودیت تعیین می‌شد، ممکن بود کارفرمایان کوچک دچار مشکل شوند و در مقابل اگر حداقل مشخصی وجود نداشت، برخی کارفرمایان از پرداخت منصفانه خودداری می‌کردند. به همین دلیل قانونگذار با تعیین محدوده ۶۰ تا ۹۰ روز مزد، تلاش کرده عدالت را حفظ کند.
کارگران بهتر است همواره فیش‌های حقوق و سوابق بیمه خود را نگه دارند تا در صورت بروز اختلاف با کارفرما درباره پرداخت عیدی و سنوات، مدارک مستند در اختیار داشته باشند. همچنین دانستن فرمول‌های قانونی محاسبه عیدی و سنوات به آنها کمک می‌کند که از حق واقعی خود مطلع شوند و اگر مبلغی کمتر پرداخت شد، بتوانند از طریق مراجع قانونی اقدام کنند.
در مجموع، عیدی و سنوات دو حق اساسی برای تمامی کارگران مشمول قانون کار هستند. طبق ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش، هر کارگر به ازای یک سال کار باید حداقل معادل ۶۰ روز مزد روزانه و حداکثر معادل ۹۰ روز مزد روزانه را دریافت کند. حداقل مبلغ عیدی برای سال ۱۴۰۵ بر اساس پایه حقوق مصوب، ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و سقف آن ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است.
همچنین حق سنوات برای هر سال خدمت معادل یک ماه آخرین حقوق است که در پایان قرارداد پرداخت می‌شود. تفاوت عیدی و سنوات در هدف و زمان پرداخت است؛ اولی پاداش پایان سال و دومی پاداش پایان همکاری است.
با رعایت این قوانین، هم حقوق کارگران حفظ می‌شود و هم کارفرمایان از جرایم احتمالی و اختلافات کاری در امان خواهند بود. آگاهی از قوانین مربوط به عیدی و سنوات نه تنها از بروز اختلافات جلوگیری می‌کند، بلکه باعث اعتماد بیشتر میان دو طرف رابطه کاری می‌شود.
بنابراین پاسخ دقیق به این پرسش که «عیدی کارگران ۱۴۰۵ چقدر است» به صراحت در قانون آمده است: بین دو تا سه برابر حقوق پایه، با رعایت حداقل ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و حداکثر ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان برای یک سال کار کامل. این مبلغ حقی قانونی است که باید پیش از نوروز به حساب کارگران واریز شود تا آنان بتوانند سال نو را با آرامش بیشتری آغاز کنند.