به گزارش اقتصاد معاصر؛ واریز کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم همچنین با تغییر در شیوه اجرا همراه است؛ براساس اعلام مسئولان، هدف از این تغییرات تمرکز بر تأمین کالاهای ضروری خانوار و جلوگیری از اثر نوسانات قیمتی بر قدرت خرید مردم است. در سازوکار جدید تاکید شده که اعتبارات صرفا در قالب کالابرگ برای خرید کالاهای مشخص با قیمت ثابت اختصاص یابد تا خانوارها ملزم به خرید اقلام تعریف‌شده شوند و از تماس مستقیم یارانه با بازار آزاد جلوگیری به عمل آید.
واریز کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم دارای چارچوب زمانی و مهلت‌هایی است که خانوارها باید به آن توجه کنند؛ هرچند زمان دقیق شارژ اعتبار از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به صورت رسمی اعلام نشده، اما مقامات متعدد از جمله رئیس مجلس، از آغاز این مرحله در آبان‌ماه و احتمالاً از روز پنجم آبان خبر داده‌اند. خانوارهایی که از مرحله چهارم استفاده کرده‌اند نیز تنها تا پایان آبان فرصت دارند موجودی اعتبار خود را مصرف کنند، پس از پایان این مهلت مانده اعتبار آنان غیرفعال خواهد شد.
کالابرگ آبان ۱۴۰۴ در قالب مرحله پنجم با هدفمندتر شدن حمایت‌ها و تعیین اقلام مشخصی برای خرید ارائه خواهد شد. فرمت جدید بر مبنای تجربه مراحل پیشین طراحی شده است اما با تاکید بیشتر بر کالاهای ضروری و تعیین قیمت ثابت برای اقلام یارانه‌ای، تا اثر نوسانات قیمتی بر سبد مصرفی خانوارها کاهش یابد. تصمیم‌گیران اعلام کرده‌اند که تمرکز این مرحله بر جذب اقلامی است که بیشترین تاثیر را بر سبد معیشت خانواده‌های کم‌درآمد دارد.
کالابرگ از یک طرح عمومی پرداخت یارانه به ابزاری تبدیل می‌شود که به صورت مستقیم امکان انتخاب کالاهای تعریف‌شده را برای خانوار فراهم می‌سازد. از همین رو سبد کالابرگ بازنگری شده و اقلام جدیدی مانند گوشت بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو به فهرست اقلام یارانه‌ای افزوده شده‌اند تا تنوع پروتئینی خانوارها افزایش یابد و تامین کالاهای حیاتی تسهیل شود.
بر اساس اطلاعات اعلام‌شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه، مبالغ اعتباری در مرحله پنجم همچنان بر پایه مبالغ مراحل پیشین تعیین شده است: ۵۰۰٬۰۰۰ تومان برای دهک‌های اول تا سوم و ۳۵۰٬۰۰۰ تومان برای دهک‌های چهارم تا هفتم. با این حال متن‌های منتشرشده اشاره دارند که ممکن است در راستای حمایت بیشتر از دهک‌های پایین، افزایش‌هایی در مبالغ مرحله پنجم رخ دهد؛ اما رقم‌های قطعی نهایی در متن‌های مبنایی که در اختیار گذاشته‌اید ۵۰۰ هزار و ۳۵۰ هزار تومان اعلام شده است.
این ساختار اعتباری به گونه‌ای طراحی شده که حداقل پوشش مالی برای خرید اقلام اساسی را فراهم آورد و در کنار آن سبد کالایی اصلاح‌شده با اقلام جدید، امکان استفاده از اعتبارات برای طیف بیشتری از کالاهای ضروری را ایجاد می‌کند. هدف اعلام‌شده این است که حمایت‌ها هدفمندتر شده و منابع بیشتری به خانواده‌های کم‌درآمد اختصاص یابد.
در مورد زمان واریز کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم، متن‌های ارسالی دو نکته اصلی را مطرح کرده‌اند: نخست اینکه اجرای مرحله پنجم از آبان ۱۴۰۴ آغاز می‌شود و دوم اینکه برخی منابع، از جمله گزارش‌های خبری، تاریخ احتمالی شارژ اعتبار را ۵ آبان ذکر کرده‌اند. با این وجود نصوص رسمی تاکید کرده‌اند که زمان دقیق شارژ اعتبار باید از سوی وزارت رفاه اعلام شود؛ بنابراین در صورت اعلام رسمی، بازه زمانی استفاده و چگونگی اطلاع‌رسانی به خانوارها تعیین و منتشر خواهد شد.
از سوی دیگر به خانوارهایی که از مرحله چهارم استفاده کرده‌اند هشدار داده شده تا تا پایان آبان موجودی خود را مصرف کنند، چرا که پس از آن مانده اعتبار غیرفعال خواهد شد. این قاعده عملیاتی ضرورت توجه به مهلت‌های مصرف اعتبار را برای خانواده‌ها روشن می‌سازد و احتمال از بین رفتن اعتبار باقی‌مانده را در صورت عدم مصرف به همراه دارد.
خبر فوری کالابرگ امروز مرحله پنجم بر محور چند تغییر مهم تاکید دارد: بازنگری در سبد کالابرگ، افزودن اقلام جدید پروتئینی، تمرکز بر دهک‌های کم‌درآمد و احتمال تغییر در مبالغ حمایت. در برخی گزارش‌ها آمده که یارانه نقدی دهک‌های پردرآمدتر (بالاترین دهک‌ها) به نفع تقویت منابع حمایتی دهک‌های پایین‌تر حذف یا بازتوزیع شده است تا منابع بیشتری در اختیار خانوارهای نیازمند قرار گیرد و کارکرد توزیع عدالت‌بخش معیشت بهتر محقق شود.
تاکید مسئولان این است که مرحله پنجم باید هوشمندتر و هدفمندتر از مراحل پیشین انجام شود؛ به همین دلیل اقداماتی مانند تعیین اقلام مشخص با قیمت ثابت و مدیریت عرضه کالاها در شبکه‌های توزیع یارانه‌ای در دستور کار قرار گرفته است تا اثر حمایتی این ابزار بیشینه شود.
سبد کالابرگ مرحله پنجم، شامل کالاهای اساسی سابق مانند برنج، روغن، ماکارونی، لبنیات، تخم‌مرغ و گوشت مرغ است و در این مرحله اقلام جدیدی نیز افزوده شده‌اند: گوشت بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو. این تنوع تازه در سبد هدف دارد تا دسترسی به منابع پروتئینی متنوع‌تر برای خانوارهای کم‌درآمد فراهم شود و فشار تقاضا بر برخی اقلام محدودتر کاهش یابد.
بنابراین ایده کلیدی این اصلاحات افزایش اثربخشی کالابرگ در تأمین نیازهای غذایی و ارتقای امنیت غذایی خانوارهای هدف است؛ به این ترتیب کالابرگ نه تنها مبنای حمایتی خواهد بود بلکه مدیریت عرضه و ثبات قیمت در بازار کالاهای تعریف‌شده را نیز دنبال می‌کند.
| مورد | مقدار/وضعیت براساس متن ارسالی |
|---|---|
| دهک‌های ۱ تا ۳ (مبلغ اعتبار مرحله قبل) | ۵۰۰٬۰۰۰ تومان |
| دهک‌های ۴ تا ۷ (مبلغ اعتبار مرحله قبل) | ۳۵۰٬۰۰۰ تومان |
| شروع مرحله پنجم | آبان ۱۴۰۴ (طبق اعلام نهادها) |
| تاریخ احتمالی واریز اعتبار | احتمالاً از ۵ آبان (گزارش‌های خبری) |
| مهلت مصرف اعتبار مرحله چهارم | تا پایان آبان ۱۴۰۴ |
| اقلام سبد کالابرگ مرحله پنجم | برنج، روغن، ماکارونی، لبنیات، تخم‌مرغ، گوشت مرغ، گوشت بوقلمون، بلدرچین، ماهی، میگو |
| وظیفه تدوین آیین‌نامه و تعیین استثناها | وزارت تعاون/سازمان برنامه و بودجه (ذکر تدوین و زمان اجرا در متن‌ها) |
واریز کالابرگ آبان و اجرای مرحله پنجم می‌تواند به دو بخش اصلی منتهی شود: اول کاهش تاثیر نوسانات قیمتی بر سبد خانوارهای آسیب‌پذیر از طریق قیمت‌گذاری ثابت و اقلام مشخص؛ دوم تمرکز و هدفمندسازی منابع حمایتی به نفع دهک‌های پایین‌تر. در کنار این اهداف، سازوکارهای اجرایی مانند تعیین زمان واریز، موارد استثنا برای مراکز خدماتی و آیین‌نامه‌های اجرایی نقش کلیدی در موفقیت برنامه خواهند داشت.
مسئولان برنامه‌ریز بر این باورند که اختصاص منابع بیشتر و تنظیم سبد کالابرگ می‌تواند اثربخشی توزیع یارانه‌ها را افزایش دهد؛ اما در متن‌ها نیز مورد تاکید قرار گرفته که نحوه اطلاع‌رسانی، چارچوب مصرف اعتبار و برخورد با مشمولان مرحله پیشین از نکات اجرایی حیاتی است که باید دقیقاً مدیریت شود تا از هدررفت اعتبارات و اعتراضات احتمالی جلوگیری به عمل آید.
خانوارهایی که مشمول دریافت کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم هستند باید به چند نکته توجه داشته باشند: پیگیری اطلاع‌رسانی رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره زمان دقیق شارژ اعتبار؛ استفاده از موجودی مرحله چهارم تا پایان آبان در صورت داشتن مانده اعتبار؛ و مراجعه به مراکز عرضه مشخص‌شده برای خرید اقلام یارانه‌ای با قیمت ثابت. رعایت این نکات برای جلوگیری از از دست رفتن اعتبار و بهره‌مندی کامل از حمایت‌ها ضروری است.
همچنین خانوارها باید توجه داشته باشند که تغییرات سبد کالابرگ به معنی امکان انتخاب آزادانه همه کالاها نیست؛ اعتبارات کالابرگ صرفاً برای خرید اقلام تعریف‌شده قابل استفاده خواهد بود و خرید خارج از چارچوب تعیین‌شده ممکن است منجر به عدم پذیرش پرداخت با اعتبار کالابرگ شود.
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی در آبان ۱۴۰۴ گامی است در مسیر هدفمندتر کردن حمایت‌های معیشتی و مدیریت بهتر منابع اختصاص‌یافته برای خانوارهای کم‌درآمد. با بازنگری در سبد کالا، افزودن اقلام پروتئینی جدید و تاکید بر تامین کالاهای ضروری با قیمت ثابت، انتظار می‌رود اثربخشی طرح افزایش یابد. با این حال موفقیت نهایی این طرح تا حد زیادی به شفافیت اطلاع‌رسانی، اجرای دقیق آیین‌نامه‌ها و تطابق عرضه با نیاز خانوارها بستگی خواهد داشت.
۱) پرسش: واریز کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم دقیقا چه زمانی انجام می‌شود؟
پاسخ: مرحله پنجم از آبان ۱۴۰۴ آغاز می‌شود و برخی گزارش‌ها تاریخ احتمالی واریز اعتبار را از ۵ آبان اعلام کرده‌اند؛ با این حال متن‌های رسمی اشاره دارند که زمان دقیق شارژ باید از سوی وزارت رفاه اعلام شود.
۲) پرسش: مبلغ اعتباری مرحله پنجم چقدر است و برای چه دهک‌هایی در نظر گرفته شده؟
پاسخ: طبق اطلاعات موجود، مبالغ اعتباری مشابه مراحل قبلی تعیین شده است: ۵۰۰٬۰۰۰ تومان برای دهک‌های اول تا سوم و ۳۵۰٬۰۰۰ تومان برای دهک‌های چهارم تا هفتم. در متن‌ها احتمال تغییر یا افزایش برای حمایت بیشتر از دهک‌های پایین نیز مطرح شده است.
۳) پرسش: کالابرگ آبان ۱۴۰۴ شامل چه کالاهایی می‌شود؟
پاسخ: سبد کالابرگ مرحله پنجم بر مبنای متن شامل برنج، روغن، ماکارونی، لبنیات، تخم‌مرغ، گوشت مرغ و اقلام جدیدی همچون گوشت بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو است.
۴) پرسش: اگر هنوز مانده اعتبار از مرحله چهارم دارم، تا چه زمانی فرصت استفاده دارم؟
پاسخ: خانوارهایی که از مرحله چهارم استفاده کرده‌اند تا پایان آبان فرصت دارند موجودی اعتبار خود را مصرف کنند؛ پس از این تاریخ مانده اعتبار غیرفعال خواهد شد.
۵) آیا بخش خصوصی نیز مشمول واریز کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم می‌شود؟
پاسخ: خیر. طبق اعلام رسمی، طرح کالابرگ الکترونیکی مرحله پنجم صرفاً با هدف حمایت از خانوارهای مشمول یارانه اجرا می‌شود و اعتبارات مربوط به دهک‌های هدف تعیین شده است. این طرح شامل کارکنان یا نهادهای بخش خصوصی نمی‌شود و تنها برای خانوارهای ثبت‌نام‌شده در سامانه یارانه‌ها فعال خواهد بود.
۶) پرسش: چه اقداماتی برای اطلاع‌رسانی و چگونگی دریافت اعتبار باید پیگیری شود؟
پاسخ: منتظر اعلام رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره زمان شارژ اعتبار و روش استفاده از کالابرگ باشید و در صورت داشتن مانده از مرحله چهارم تا پایان آبان آن را مصرف کنید. مراکز و فروشگاه‌های معتبر معرفی‌شده توسط نهادهای مسئول محلی برای عرضه کالاهای دارای قیمت ثابت، محل استفاده از اعتبار خواهند بود.