به گزارش اقتصاد معاصر؛ در روزهای اخیر، موجی از تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی با عنوان «وام سهام عدالت بدون ضامن تا ۵۰ میلیون تومان» منتشر شده و توجه بسیاری از دارندگان سهام عدالت را جلب کرده است؛ اما آیا این وعده‌ها واقعیت دارند؟ بررسی‌های رسمی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد نشان می‌دهد که اگرچه امکان دریافت وام با وثیقه‌گذاری سهام عدالت وجود دارد، اما هیچ بانکی وامی کاملاً بدون ضامن و بدون اعتبارسنجی ارائه نمی‌دهد. بسیاری از این تبلیغات، جعلی و بخشی از ترفندهای فیشینگ برای سرقت اطلاعات بانکی کاربران هستند.
وعده «وام ۵۰ میلیونی بدون ضامن» در شبکه‌ها اغلب جعلی است یا شرایطی پنهان دارد.
برخی بانک‌ها کارت اعتباری/تسهیلات با وثیقه سهام عدالت ارائه می‌دهند، اما معمولاً همراه با اعتبارسنجی، کسر درصدی از سهام و/یا ضامن/وثیقه جایگزین است.
تبلیغات مشکوک معمولاً حاوی لینک‌های فیشینگ هستند؛ کاربران از کلیک روی لینک ناشناس یا وارد کردن اطلاعات بانکی در اپ‌های غیررسمی خودداری کنند.
پس از اجرای طرح‌های اولیه اعطای تسهیلات با وثیقه سهام عدالت (از سال ۱۴۰۰ به بعد)، تجربه‌هایی از اعطای کارت اعتباری و تسهیلات با بلوکه‌سازی بخشی از سهام وجود داشته است. با افزایش ارزش سهام عدالت، پیام‌های تبلیغاتی ادعا کردند سقف وام بدون ضامن افزایش یافته است؛ پیام‌هایی که غالباً مبهم، هول‌فروشانه و همراه لینک یا شماره تماس هستند. رسانه‌ها و کارشناسان اقتصادی می‌گویند موج جدید، ترکیبی از سوءاستفاده تجاری و کلاهبرداری سایبری است.
بانک‌ها امکان استفاده از سهام عدالت به‌عنوان وثیقه را دارند برخی بانک‌ها (مثلاً بانک‌های اعلام‌شده در رسانه‌ها) کارت اعتباری یا تسهیلات را با اخذ وثیقه از سهام عدالت ارائه می‌کنند، اما این فرآیند معمولاً شامل اعتبارسنجی، کسر درصدی از ارزش سهام و شرایط بانکی است.
وام «کاملاً بدون ضامن» عمومیت ندارد وزارت اقتصاد و مراجع رسمی تأکید کرده‌اند که هیچ طرح وامی بدون فرآیند اعتبارسنجی و بررسی از طریق سامانه‌های رسمی مانند «سمات» به‌طور مستقیم اجرا نمی‌شود؛ ادعاهای مبنی بر وام‌های فوری و بی‌ضابطه اکثراً نادرست است.
ارزش روز سهام عدالت برای مشمولان تمام‌سهم در گزارش‌های رسانه‌ای از حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان (آبان ۱۴۰۴) نقل شده است؛ بانک‌ها معمولاً تا درصدی از ارزش روز سهام (مثلاً تا ۳۰–۵۰ درصد در برخی پیشنهادها) تسهیلات می‌دهند و این موضوع بستگی به سیاست بانک و رتبه اعتباری متقاضی دارد. بنابراین وعده‌های «۵۰ میلیون تومان بدون ضامن» برای کسانی که ارزش سهام‌شان کمتر است یا رتبه اعتباری مناسبی ندارند، غیرعملی است.
فیشینگ و سرقت اطلاعات: تبلیغات حاوی لینک‌های ورود به «ثبت‌نام سریع» یا «دریافت وام آنی» اغلب به صفحات جعلی منتهی می‌شود. پلیس فتا و رسانه‌ها بارها درباره این نوع کلاهبرداری هشدار داده‌اند. از ورود اطلاعات کارت و رمز در پیوندهای ناشناس خودداری کنید.
بلوکه شدن سهام: استفاده از سهام به‌عنوان وثیقه به معنای امکان بلوکه‌شدن بخشی از سهام تا زمان تسویه است؛ نوسان بازار می‌تواند ریسک کاهش دارایی را افزایش دهد.
شرایط پنهان: برخی تبلیغات سود یا شرایط کم‌زرق‌وبرق نشان می‌دهند اما در قرارداد، نرخ سود، کارمزد یا الزام ضامن قید می‌شود.
راهنمای گام‌به‌گام برای افراد متقاضی (امن‌ترین مسیر)
استعلام از سامانه‌های رسمی: هر طرح یا اطلاعیه را در وب‌سایت‌های رسمی مثل «سمات»، وب‌سایت بانک مربوطه یا اطلاعیه وزارت اقتصاد پیگیری کنید.
مراجعه به شعبه یا اپ رسمی بانک: اگر بانکی اعلام همکاری کرد، صرفاً از طریق اپلیکیشن رسمی بانک یا مراجعه حضوری مراحل را ادامه دهید — نه لینک‌های پیامکی یا کانال‌های تلگرامی.
استعلام رتبه اعتباری: بدون رتبه اعتباری مناسب احتمال دریافت تسهیلات بدون ضامن کم است — از نهادهای اعتبارسنجی یا شعبه سوال کنید.
خواندن کامل قرارداد: مواردی مانند نرخ سود، مدت، کسر از سهام و شرایط توقیف را بررسی و نگه دارید.
گزارش کلاهبرداری: در صورت دریافت پیام یا لینک مشکوک، به پلیس فتا گزارش دهید.
کارشناسان اقتصاد تأکید دارند که ادعاهای وام بزرگ و فوری بدون ضامن بیشتر جنبه تبلیغاتی و کلاهبردارانه دارد تا واقعی؛ بهترین راه استفاده از تسهیلات، پیگیری از مسیرهای رسمی و مشاوره با شعب بانکی است. خطر اصلی برای مشمولان، از دست دادن موقت یا دائم بخش‌هایی از سهام در صورت عدم آگاهی از شرایط قرارداد است.