به گزارش اقتصاد معاصر؛ قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ با تمرکز بر تغییرات اساسی در سن و سابقه بازنشستگی، قرار است نظام تأمین اجتماعی را متناسب با شرایط اقتصادی و جمعیتی کشور بازتعریف کند. طبق اعلام مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی، بیمه‌شدگانی که کمتر از ۱۵ سال سابقه دارند، از این پس تنها با تکمیل ۳۵ سال سابقه بیمه‌پردازی می‌توانند بازنشسته شوند. این اصلاحات به‌منظور جلوگیری از فشار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی و ایجاد توازن میان جمعیت شاغل و مستمری‌بگیران انجام میشود.
قانون بازنشستگی ۱۴۰۴ در واقع ادامه طرح اصلاح پارامتریک قوانین تأمین اجتماعی است که در برنامه هفتم پیشرفت کشور گنجانده شده است. طبق این قانون، بیمه‌شدگانی که بیش از ۲۸ سال سابقه دارند، بدون تغییر شرایط می‌توانند بازنشسته شوند، اما گروه‌هایی با سابقه کمتر باید سنوات بیمه‌پردازی خود را به‌صورت پلکانی افزایش دهند. کارشناسان معتقدند این تغییر، مسیر بازنشستگی را به سمت عدالت و پایداری مالی بیشتر سوق خواهد داد.
بر اساس قانون جدید بازنشستگی مردان، از سال ۱۴۰۴ تنها افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور فعالیت دارند یا حداقل ۶۲ سال سن دارند، می‌توانند با ۲۰ سال سابقه بازنشسته شوند. این تصمیم با هدف افزایش میانگین سن بازنشستگی و جلوگیری از خروج زودهنگام نیروی کار اتخاذ شده است.
به گفته کارشناسان، تغییر سن بازنشستگی مردان با واقعیت‌های اقتصادی کشور هماهنگ‌تر است، زیرا افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ ورود نیروی کار جدید، فشار زیادی بر منابع صندوق‌های بازنشستگی وارد کرده است.
قانون جدید، علاوه بر مشاغل سخت و زیان‌آور، مشمول کارمندان عادی، کارگران و صاحبان مشاغل آزاد نیز میشود. این افراد برای بازنشستگی باید مجموع سنوات خود را افزایش دهند و تنها پس از تکمیل سابقه ۳۵ ساله، امکان بازنشستگی خواهند داشت.
در قانون جدید سن بازنشستگی تأمین اجتماعی، افزایش تدریجی سنوات بیمه‌پردازی به‌صورت پلکانی اجرا میشود. بر اساس اعلام بشیر عمرانی، مدیرکل نام‌نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تأمین اجتماعی، جدول افزایش سنوات به این شکل است:
سابقه ۲۵ تا ۲۸ سال: دو ماه اضافه برای هر سال کسری
سابقه ۲۰ تا ۲۵ سال: سه ماه اضافه برای هر سال کسری
سابقه ۱۵ تا ۲۰ سال: چهار ماه اضافه برای هر سال کسری
به‌عبارت دیگر، افرادی که سابقه کمتری دارند، باید مدت‌زمان بیشتری بیمه‌پردازی کنند تا شرایط بازنشستگی را احراز نمایند. این قانون در جهت واقعی‌سازی سن بازنشستگی تدوین شده و انتظار می‌رود در بلندمدت به تعادل منابع مالی سازمان کمک کند.
در بخش زیر، جزئیات مربوط به افزایش سنوات بیمه‌پردازی بر اساس قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ آمده است. این جدول نشان می‌دهد بیمه‌شدگان با چه میزان سابقه باید چند ماه به سنوات خود اضافه کنند تا شرایط بازنشستگی را احراز نمایند.
| سابقه بیمه | میزان افزایش سنوات (طبق قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴) | توضیحات |
|---|---|---|
| ۲۵ تا ۲۸ سال | ۲ ماه برای هر سال کسری | بدون تغییر در شرایط سنی |
| ۲۰ تا ۲۵ سال | ۳ ماه برای هر سال کسری | مشمول همه گروه‌ها |
| ۱۵ تا ۲۰ سال | ۴ ماه برای هر سال کسری | بیشترین افزایش سنوات |
در قانون جدید بازنشستگی زنان نیز تغییراتی مشابه اعمال شده است. بر اساس مقررات تازه، بانوانی که در بخش دولتی یا خصوصی مشغول به کار هستند، برای بازنشستگی زودهنگام باید یکی از شرایط تعیین‌شده را داشته باشند. این شرایط شامل سابقه حداقل ۳۰ سال بیمه‌پردازی و یا رسیدن به سن ۵۵ سال است.
در مشاغل سخت و زیان‌آور، زنان می‌توانند با سابقه ۲۰ سال و بدون شرط سنی بازنشسته شوند، اما در مشاغل معمولی، شرط سنی به‌صورت تدریجی افزایش خواهد یافت.
هدف این تغییرات، هماهنگی بیشتر با شاخص‌های جمعیتی و افزایش امید به زندگی در میان زنان کشور است. در گذشته، بسیاری از بانوان در سنین پایین بازنشسته می‌شدند که منجر به کاهش بهره‌وری نیروی کار و فشار مضاعف بر صندوق‌ها می‌شد.
به گفته مسئولان سازمان تأمین اجتماعی، قانون جدید بازنشستگی از ابتدای فروردین ۱۴۰۴ به اجرا درخواهد آمد. این زمان‌بندی به دستگاه‌ها و کارفرمایان اجازه می‌دهد تا پیش از آغاز سال جدید، اطلاعات بیمه‌شدگان را در سامانه‌های الکترونیکی به‌روزرسانی کنند.
همچنین قرار است از سال آینده، پیامک‌های اطلاع‌رسانی برای تمامی بیمه‌شدگان ارسال شود تا از وضعیت پرداخت حق بیمه، عنوان شغلی و مجموع سنوات خود مطلع شوند.
بر اساس اعلام رسمی سازمان، هیچ‌یک از افرادی که پیش از سال ۱۴۰۴ درخواست بازنشستگی داده‌اند، مشمول قانون جدید نخواهند بود. در واقع، قانون فقط برای متقاضیان بازنشستگی پس از آغاز سال جدید اعمال میشود.
در بخش دیگری از این قانون، نحوه ثبت و مشاهده سوابق بیمه‌ای نیز شفاف‌تر شده است. بر اساس ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی، تمامی افرادی که در برابر دریافت مزد یا حقوق فعالیت می‌کنند، مشمول بیمه هستند.
پس از ارسال لیست کارکرد ماهانه از سوی کارفرمایان، اطلاعات بیمه‌ای در پرونده افراد ثبت میشود. در بازرسی‌های کارگاهی نیز در صورت شناسایی کارکنان، سابقه آنان به‌صورت قانونی اضافه خواهد شد.
صاحبان مشاغل آزاد و متقاضیان بیمه اختیاری نیز می‌توانند با عقد قرارداد و پرداخت حق بیمه، سابقه خود را افزایش دهند.
از طریق درگاه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین اجتماعی به نشانی es.tamin.ir، تمامی بیمه‌شدگان قادر خواهند بود وضعیت سوابق خود را بررسی کنند و در صورت مشاهده مغایرت، درخواست اصلاح بدهند. این روند به افزایش شفافیت و کاهش خطا در محاسبات بازنشستگی کمک می‌کند.
کارشناسان معتقدند اجرای قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ می‌تواند آثار مثبت و منفی متعددی بر اقتصاد کشور داشته باشد. از یک سو، افزایش سن و سابقه بازنشستگی موجب کاهش بار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی و پایداری منابع مالی میشود. از سوی دیگر، این تغییر ممکن است برای بیمه‌شدگانی که به بازنشستگی زودتر امید داشتند، دشوار باشد.
هدف اصلی این اصلاحات، ایجاد تعادل میان ورودی و خروجی منابع صندوق‌هاست تا آینده نظام بازنشستگی کشور تضمین شود.
همچنین، کارشناسان تأکید دارند که افزایش آگاهی عمومی و آموزش بیمه‌شدگان درباره مزایای این قانون، نقش مهمی در موفقیت آن دارد. شفاف‌سازی مراحل اجرایی، ارائه خدمات غیرحضوری و تسهیل ارتباط میان کارفرمایان و بیمه‌شدگان از جمله اقدامات حمایتی سازمان تأمین اجتماعی در این زمینه است.
قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴ با هدف اصلاح ساختاری و کاهش فشار مالی بر صندوق‌های بیمه‌ای طراحی شده است. این قانون با افزایش تدریجی سن و سابقه بازنشستگی برای مردان و زنان، به دنبال ایجاد تعادل میان منابع و مصارف نظام تأمین اجتماعی است.
هرچند ممکن است اجرای آن در کوتاه‌مدت با مقاومت‌هایی روبه‌رو شود، اما در بلندمدت می‌تواند پایداری مالی و عدالت بیمه‌ای را تقویت کند. با اجرای این طرح از ابتدای فروردین ۱۴۰۴، نظام بازنشستگی کشور وارد مرحله‌ای تازه خواهد شد که محور آن بر پایه استمرار اشتغال، شفافیت اطلاعات و عدالت بین‌نسلی بنا شده است.