به گزارش اقتصاد معاصر؛ واریز کالابرگ مرحله پنجم با هدف تقویت معیشت خانوارها و حمایت از دهک‌های پایین درآمدی آغاز شده و اعتبار یارانه‌ای تمامی مشمولان به‌حساب کالابرگ آن‌ها اضافه شده است. این مرحله که به‌عنوان بخشی از برنامه دولت برای بهبود امنیت غذایی اجرا می‌شود، امکان خرید کالاهای اساسی را زودتر از موعد و با شرایط ساده‌تر برای مردم فراهم می‌کند. همچنین با اعلام رسمی، زمان واریز کالابرگ مرحله پنجم مشخص شده و خانواده‌ها می‌توانند بدون محدودیت زمانی از اعتبار خود استفاده کنند.
واریز کالابرگ مرحله پنجم در ادامه سیاست هدفمند دولت برای ارائه حمایت‌های هوشمند انجام می‌شود و تلاش دارد بار مالی خرید کالاهای ضروری را برای خانوارها کاهش دهد. این مرحله از طرح، به دلیل انعطاف‌پذیری در میزان و نوع خرید، نسبت به مراحل قبلی با استقبال بیشتری مواجه شده است. دولت اعلام کرده که فرآیند واریز کالابرگ به‌صورت منظم ادامه خواهد داشت تا خانوارهای مشمول، اطمینان بیشتری نسبت به دریافت ماهانه این حمایت معیشتی داشته باشند.
واریز کالابرگ مرحله پنجم طبق اعلام وزارت رفاه، طی همین هفته آغاز می‌شود و این مرحله قرار است با تغییرات مهم در نحوه پرداخت، مشمولان بیشتری را تحت پوشش قرار دهد. تمرکز اصلی طرح جدید بر افزایش رضایت خانوارها، رفع نواقص مراحل گذشته و ارائه تخفیف ۲۰ تا ۳۰ درصدی در برخی کالاهاست. وزارت رفاه اعلام کرده است پس از جلسه نهایی با وزارت جهاد کشاورزی، روش نهایی اجرای کالابرگ مرحله پنجم به صورت فوری اطلاع‌رسانی خواهد شد. منابع مالی آماده است و زیرساخت اجرای طرح نیز کامل شده است.
در ادامه، گزارش کامل از آخرین جزییات اجرای این طرح، رویکرد دولت، سناریوهای احتمالی و نحوه بهره‌مندی خانوارها از واریز کالابرگ ارائه می‌شود.
اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی که یکی از برنامه‌های اصلی دولت چهاردهم در حوزه رفاه و حمایت معیشتی است، طی هفته جاری آغاز خواهد شد. این مرحله پس از بررسی‌های دقیق کارشناسی و ارزیابی عملکرد چهار مرحله گذشته، با هدف رفع ضعف‌ها و افزایش کارایی، وارد فاز اجرا شده است.
طبق اعلام وزارت رفاه، زمان واریز کالابرگ مرحله پنجم قطعی شده و مشمولان طی روزهای آینده پیامک دریافت خواهند کرد.
در این مرحله قرار است تمرکز بیشتری روی افزایش اختیار مصرف‌کننده، تنوع کالا و ایجاد امکان خرید مقرون به‌صرفه‌تر گذاشته شود. رضایت عمومی از روش اعتباری در مراحل گذشته باعث شده این روش همچنان به عنوان گزینه اصلی مطرح باشد.
در طراحی مرحله پنجم کالابرگ، دولت چند هدف اساسی را دنبال می‌کند:
۱. افزایش حمایت واقعی از دهک‌های پایین درآمدی
۲. کاهش فشار تورمی بر سبد غذایی خانوار
۳. ارائه تخفیف‌های مشخص روی کالاهای اساسی
۴. کاهش دخالت مستقیم دولت در بازار و تقویت اختیار مردم
۵. استفاده کامل از منابع تخصیصی با شفافیت بالا
بر اساس ارزیابی وزارت رفاه، اجرای درست این طرح می‌تواند به بهبود امنیت غذایی خانوار و کاهش اثر شوک‌های قیمتی بر زندگی مردم کمک کند.
وزارت رفاه اعلام کرده است دو سناریو برای اجرای مرحله پنجم در حال بررسی است:
در این روش همانند مراحل قبل، مبلغ اعتباری بر اساس شکاف قدرت خرید خانوار به حساب سرپرستان مشمول واریز می‌شود. خانوار می‌توانند ۱۱ قلم کالای اساسی را بر اساس نیاز و بدون الزام به خرید یک کالای مشخص تهیه کنند.
این روش به دلیل سادگی، انعطاف و امکان انتخاب آزادانه کالا توسط مردم، بیشترین میزان رضایت (۷۲ درصد) را در نظرسنجی‌ها داشته است.
در این مدل جدید، علاوه بر اعتبار معمول، کالاهای دارای قیمت مصوب در فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تخفیف ۲۰ تا ۳۰ درصد ارائه می‌شود.
این تخفیف در صورت نهایی شدن هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی، در هفته جاری اجرا خواهد شد.
در فروشگاه‌های خرد نیز روش اعتباری قبلی حفظ می‌شود تا مردم در انتخاب محل خرید محدود نباشند.
بخش مهمی از انتقادات مردم در چهار مرحله گذشته شامل موارد زیر بود:
کم بودن مبلغ اعتبار
محدود بودن تعداد کالاها
نداشتن تنوع کالا
عدم همکاری برخی فروشگاه‌ها
بر همین اساس، وزارت رفاه وعده داده در مرحله جدید، تنوع کالا افزایش یابد و موارد نارضایتی به حداقل برسد. همچنین، میزان اعتبار و نحوه تخصیص آن نیز در حال بازنگری است.
در جدول زیر، آخرین آمار رسمی درباره جمعیت مشمول و میزان منابع لازم برای اجرای طرح آورده شده است:
| مورد | عدد و توضیحات |
|---|---|
| جمعیت کل مشمول یارانه | حدود ۷۲ میلیون نفر |
| تعداد حذف‌شدگان تا امروز | ۱۷ میلیون نفر |
| حذف ماهانه از دهک‌های بالا | ۱ تا ۱.۵ میلیون نفر |
| منابع مورد نیاز برای پوشش ۷ دهک | ماهانه ۲۵ هزار میلیارد تومان |
| منابع مصرف‌شده در چهار مرحله گذشته | ۱۰۱ هزار میلیارد تومان |
| تعداد افرادی که کالابرگ دریافت می‌کنند | دهک‌های ۱ تا ۷ |
این اعداد نشان می‌دهد اجرای مرحله پنجم نیازمند تامین مالی گسترده و مدیریت منسجم منابع است.
بر اساس بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس، دلیل افزایش رضایت عمومی از کالابرگ نسبت به یارانه نقدی این موارد است:
امکان خرید پیش از موعد
افزایش قدرت خرید با مدیریت بهتر منابع
ثبات قیمت کالاهای مشمول
جلوگیری از مصرف شدن یارانه در هزینه‌های غیرضروری
کاهش اثر تورم بر سبد غذایی خانوار
در واقع، کالابرگ روشی است که دولت به صورت غیرمستقیم از سفره مردم محافظت می‌کند.
قرار است همان ۱۱ قلم اصلی همچنان در فهرست کالاهای مشمول باشند که شامل:
مرغ
تخم مرغ
شیر
ماست
پنیر
برنج
روغن
قند
شکر
ماکارونی
حبوبات
در صورت اجرای روش ترکیبی، قیمت این کالاها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بین ۲۰ تا ۳۰ درصد ارزان‌تر از قیمت مصوب عرضه خواهد شد.
اگر سناریوی ترکیبی اجرا شود، فروشگاه‌های زنجیره‌ای نقش حیاتی خواهند داشت.
مزیت این فروشگاه‌ها عبارت است از:
توان کنترل قیمت
دسترسی سریع به کالا
امکان اعمال تخفیف روی قیمت مصوب
یکپارچگی سامانه و نظارت آسان‌تر
در مقابل، فروشگاه‌های کوچک نیز همچنان می‌توانند از روش اعتباری استفاده کنند تا مردم در انتخاب محل خرید محدود نشوند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد توزیع مستقیم کالا باعث مشکلات زیادی می‌شود:
ایجاد صف
کاهش کیفیت کالا
ایجاد بازار سیاه
افزایش نارضایتی
کاهش اختیار مردم در انتخاب کالا
به همین دلیل، سیاست اصلی دولت این است که «کمتر در بازار دخالت کند» و بگذارد مردم آزادانه از اعتبار خود استفاده کنند.
وزارت رفاه اعلام کرده است:
منابع مرحله پنجم تامین شده
زیرساخت آماده است
ادامه طرح تا پایان سال منوط به تامین منابع سازمان برنامه و بودجه است
با توجه به حذف تدریجی دهک‌های بالاتر، پیش‌بینی می‌شود منابع لازم برای ادامه طرح تا پایان سال تامین شود.
طبق اعلام رسمی، جزییات نهایی اجرای مرحله پنجم و نوع روش پرداخت، تا پایان همین هفته اطلاع‌رسانی خواهد شد.
پس از جلسه نهایی میان وزارت رفاه و وزارت جهاد کشاورزی، زمان دقیق واریز اعتبار و نوع تخفیف‌ها اعلام می‌شود.
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی نقطه عطف مهمی در سیاست‌های رفاهی دولت محسوب می‌شود.
اجرای این مرحله در صورتی که با موفقیت همراه باشد، می‌تواند:
فشار تورمی بر خانوارها را کاهش دهد
قدرت خرید دهک‌های کم‌درآمد را افزایش دهد
رضایت عمومی را نسبت به سیاست‌های حمایتی بالا ببرد
مسیر هدفمندسازی یارانه‌ها را شفاف‌تر کند
جلوی تنش‌های معیشتی را بگیرد
دولت اعلام کرده با تکمیل هماهنگی‌ها، این مرحله طی همین هفته آغاز می‌شود و مشمولان پیامک دریافت خواهند کرد.