به گزارش اقتصاد معاصر؛ سازمان ساتبا در اطلاعیه ای در خصوص پنلهای خورشیدی اعلام کرد: پنلهای خورشیدی متداول سیلیکونی دارای عمر مفید طراحیشده حدود ۲۵ تا ۳۰ سال هستند و این به معنای خروج ناگهانی از مدار بهرهبرداری نیست، بلکه به معنای کاهش تدریجی راندمان است. در پایان عمر اسمی، پنلها همچنان قابلیت تولید برق دارند و میتوانند در کاربردهای کماهمیتتر یا در نیروگاههای بازتوانیشده مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین، تصور انباشت ناگهانی و همزمان حجم عظیمی از پنلهای غیرقابل استفاده، با واقعیت فنی تطابق ندارد.
پنلهای خورشیدی جزو پسماندهای خطرناک طبقهبندی نمیشوند و بیش از ۸۵ تا ۹۰ درصد اجزای آنها (شیشه، آلومینیوم، سیلیکون و فلزات) قابلیت بازیافت دارند. در بسیاری از کشورها، زنجیره بازیافت پنلها بهعنوان بخشی از اقتصاد چرخشی توسعه یافته و تجربه جهانی نشان میدهد که هزینه و پیچیدگی مدیریت این پسماندها بهمراتب کمتر از پسماندهای نیروگاههای فسیلی و حتی تجهیزات باتریمحور است. توسعه صنعت بازیافت پنل در ایران نیز میتواند بهعنوان یک فرصت صنعتی و اشتغالزا مورد توجه قرار گیرد.
ارزیابی چرخه عمر (LCA) نشان میدهد که انتشار آلایندهها و اثرات زیستمحیطی پنلهای خورشیدی، حتی با احتساب استخراج مواد اولیه، ساخت، بهرهبرداری و بازیافت، بهمراتب کمتر از نیروگاههای حرارتی مبتنی بر سوختهای فسیلی است. در مقابل، نیروگاههای گازی و بخاری علاوه بر تولید مستمر آلایندهها، سالانه میلیونها تن گاز گلخانهای و پسماندهای شیمیایی غیرقابل بازیافت وارد محیط زیست میکنند؛ موضوعی که در نقدهای مطرحشده کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
ساتبا در فرآیند صدور مجوزها و تدوین قراردادها، بر استفاده از تجهیزات دارای استانداردهای بینالمللی، قابلیت ردیابی سازنده و کیفیت فنی قابل قبول تأکید دارد. همچنین، موضوع مسئولیت تولیدکننده (EPR) و پیشبینی سازوکار جمعآوری و بازیافت تجهیزات در پایان عمر، میتواند و باید بهعنوان بخشی از چارچوبهای آینده توسعه تجدیدپذیرها تقویت شود؛ امری که در بسیاری از کشورها بهتدریج اجرایی شده است.
تمرکز تاریخی کشور بر منابع فسیلی و آبی، محصول تصمیمات چند دههای و شرایط خاص اقتصادی، ژئوپلیتیکی و اقلیمی بوده و محدود به یک سازمان یا یک دوره زمانی خاص نیست. با این حال، وزارت نیرو و ساتبا به عنوان دستگاه متولی دولت، در سالهای اخیر، با توجه به چالشهایی نظیر ناترازی انرژی، کاهش منابع آبی، تعهدات زیستمحیطی و نیاز صنایع، بازتعریف سبد انرژی، افزایش سهم تجدیدپذیرها را در بهعنوان یک اولویت راهبردی در دستور کار قرار دادهاند. لازم به ذکر است که در تمام برنامههای وزارت نیرو توسعه نیروگاههای حرارتی با تمرکز ویژه بر تبدیل نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی نیز به عنوان یکی از کلان پروژههای اصلی وجود دارد که توضیح آن در صورت نیاز توسط دیگر و شرکت زیرمجموعه وزارت نیرو (برق حرارتی) قابل ارائه است.
طرح این گزاره که «ایران به قبرستان پنل خورشیدی تبدیل خواهد شد» بدون توجه به عمر تدریجی تجهیزات، قابلیت بالای بازیافت، تجارب جهانی و مزایای زیستمحیطی انرژی خورشیدی، تصویری اغراقآمیز و غیرعلمی ارائه میدهد. چالش مدیریت پایان عمر تجهیزات، یک موضوع شناختهشده و قابل برنامهریزی است و نه دلیلی برای توقف یا تردید در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر.
در پایان تأکید میشود که توسعه انرژی خورشیدی در ایران، در کنار تدوین ضوابط فنی و زیستمحیطی دقیق برای کل چرخه عمر تجهیزات، احداث سایر انواع نیروگاههای تجدید پذیر (که در در دستور کار قرار دارد) و توجه به تبدیل نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی و مهمتر از همه توجه و اهتمام به بهینه سازی مصرف انرژی و افزایش بهره وری انرژی، نهتنها تهدیدی برای محیط زیست نیست، بلکه یکی از مؤثرترین راهکارها برای کاهش آلایندهها، کمک به مدیریت ناترازی انرژی و حرکت به سمت توسعه پایدار کشور به شمار میرود.