به گزارش اقتصاد معاصر؛ بررسیهای انجام شده و توضیحات تجار ایرانی نشان میدهد که برخی تجار خارجی به خصوص تجار کشورهای همسایه توانستهاند با ایجاد روابط و واسطههای ایرانی مستقیماٌ به تولیدکنندگان ایرانی به خصوص در حوزه کشاورزی و خشتکبار دسترسی پیدا کنند.
این مسئله به خودی خود دچار مشکل نیست اما زمانی چالش ایجاد میشود که این تجارت با چاشنی پولشویی، فرار مالیاتی و عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات همراه میشود. در حال حاضر بسیاری از کالاهای کشاورزی به نحوی به دلار متصل شدهاند و کشاورزان برمبنای تغییرات قیمت ارز، قیمت محصولات خود را تعیین میکنند. علت نیز صادرات محور بودن بسیاری از این محصولات به خصوص حوزه خشکبار است.
در چنین شرایطی تجار خارجی نسبت به خرید خشکبار اقدام میکنند. نکته اول خرید از طریق منابع مالی نامشخص است که مصداق بارز پولشویی است. برخی از این افراد شخص واسط ایرانی را به عنوان مسئول خرید خود قرار دادهاند که این منابع مالی با منشا نامشخص به حساب او وارد میشود و سپس به حساب کشاورزان منتقل میشود.
نکته دیگر خروج محصولات از کشور با کمک کارتهای بازرگانی یکبار مصرف است. در حقیقت به این دلیل که تجار خارجی پشت پرده خرید محصولات قرار دارد هیج الزام یا هزینهای نیز در داخل کشور ندارد. به این ترتیب عملا ارز حاصل از صادرات این محصولات باز نخواهد گشت و اکثرا از کارتهای بازرگانی یکبار مصرف در این مسیر استفاده شده است.
شاید بتوان گفت که مهمترین ابزار اقتصاد ایران در برابر مقابله با چنین فرآیندی استفاده از ظرفیت قانون مالیات برارزش افزوده و بستر اجرایی آن(پایانههای فروشگاهی) است. تصور کنید که در زنجیره ارزش افزوده، از زمان تولید یک محصول صورت حساب الکترونیکی صادر شود.
در چنین حالتی به محض آنکه محصول کشاورزی توسط تجار یا واسطهای خریداری شود، بلافاصله امکان شناسایی وجود خواهد داشت. در عین حال تصور کنید که دادههای بارنامه و انبارداری نیز به صورت الکترونیک در سامانه به ثبت برسد.
در مراحل بعدی میتوان دادههای مربوط به صادرات ثبت شده برای هر کارت بازرگانی، مبادی خروجی کالا و حجم آن را نیز به سامانه اضافه کرد. به این ترتیب در صورتی که فرآیندهای مشکوک به پولشویی، به دلیل مشخص نبودن منشا پول خرید، و یا عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات رخ دهد، بلافاصله کل زنجیره قابل شناسایی خواهد بود.
باید توجه داشت که شفافسازی این فرآیندها نمیتواند به طور کامل جلوی سوء استفاده از کارتهای بازرگانی و فرار مالیاتی را بگیرد اما سرعت واکنش و شناسایی به چنین جرایمی را به شدت افزایش خواهد داد.
به طور مثال در گذشته حسابی شناسایی میشد که تا آن روز هزاران میلیارد تومان گردش مالی داشت، و صدها میلیارد تومان فرار مالیاتی از طریق آن رخ داده بود. با این حال و با شکلگیری یک نظام هوشمند مبتنی بر داده، اساساً هیچ کس نمیتواند در این ابعاد جرمی مرتکب شود چرا که در مدت زمان کوتاهی شناسایی خواهد شد. /تسنیم