حذف صفر از پول ملی صرفا پس از کاهش تورم موثر است

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در تاریخ اقتصادی ایران، موضوع حذف صفرها از پول ملی یکی از مباحث پرچالش و بحث‌برانگیز است؛ در طول سال‌های اخیر، بانک مرکزی ایران طرحی برای حذف چهار صفر از واحد پولی ملی یعنی ریال، مطرح کرده است. این طرح به‌ منظور ساده‌سازی محاسبات اقتصادی، کاهش بار روانی تورم و تقویت هویت پولی کشور در نظر گرفته شده است؛ در حالی که این تغییرات در نظام پولی باید به‌ دقت بررسی شوند تا تاثیرات آن بر قدرت خرید مردم، به‌ ویژه در شرایط اقتصادی کنونی، تحلیل و ارزیابی گردد. 

یکی از دلایل اصلی برای حذف صفرها، کاهش اثرات تورم در زندگی روزمره مردم است. در حال حاضر، برای بسیاری از مردم، قیمت‌ها به‌ گونه‌ای افزایش یافته که مجبور به استفاده از اعداد بسیار بزرگ برای بیان مقادیر پولی هستند. به عنوان مثال قیمت یک کالای معمولی ممکن است به چند میلیون ریال برسد، در حالی که با حذف چهار صفر، این رقم به هزار تومان تبدیل خواهد شد. حذف صفرها می‌تواند به تسهیل فرایندهای مالی، اعم از محاسبات، پردازش‌های بانکی و معاملات روزمره کمک کند. این تغییر می‌تواند در کاهش هزینه‌ها و زمان صرف‌شده برای انجام امور مالی اثرگذار باشد. با کاهش رقم‌های بزرگ و ناپایدار، احتمالا اعتبار ریال بهبود یافته و زمینه برای بازگشت اعتماد به پول ملی نیز فراهم می‌شود. 

حذف صفرها چه تاثیری بر قدرت خرید مردم خواهد گذاشت؟ 

حذف چهار صفر از ریال به‌ طور مستقیم تاثیری بر قدرت خرید مردم ندارد، زیرا این تغییر صرفا تغییر واحد پولی است و نه تغییر در ارزش واقعی پول. به عبارت دیگر، پس از این تغییر، مقدار پولی که در اختیار مردم قرار می‌گیرد، تغییر نمی‌کند. اگر فردی یک میلیون ریال داشته باشد، پس از اعمال این تغییر، به ۱۰۰ هزار تومان تبدیل خواهد شد. این تغییر صرفا ظاهر اعداد را تغییر می‌دهد و نه مقدار واقعی قدرت خرید مردم؛ با این حال، تاثیرات غیرمستقیم حذف صفرها بر قدرت خرید مردم ایران قابل‌ توجه است. 

در شرایط کنونی که نرخ تورم در ایران بالا است، حذف صفرها می‌تواند باعث ایجاد این تصور غلط در مردم شود که ارزش پول افزایش یافته، در حالی که این تغییر فقط یک تغییر ظاهری است و قیمت‌ها همچنان به‌ صورت واقعی به‌ طور مستقیم تحت تاثیر تورم باقی خواهند ماند. اگر تورم به سرعت کنترل نشود، حذف صفرها ممکن است در کوتاه‌مدت حتی بیشتر به آشفتگی اقتصادی دامن بزند. 

یکی از مزایای روانی این تغییر، ایجاد این حس است که با ریال خود می‌توانند کالاهای بیشتری بخرند. این احساس به‌ ویژه در افراد کم‌درآمد که با افزایش قیمت‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌تواند انگیزه‌ای برای خرید و مصرف بیشتر ایجاد کند اما واقعیت این است که قدرت خرید آنها همچنان ثابت باقی خواهد ماند. 

تغییر در واحد پولی ممکن است در ابتدا باعث سردرگمی مردم و پیچیدگی در انجام تراکنش‌های روزمره شود، زیرا برخی از افراد ممکن است نتوانند بلافاصله خود را با این تغییر تطبیق دهند. همچنین در صورتی که تورم همچنان بالا بماند، این تغییر فقط ظاهر اقتصادی را تغییر داده و به هیچ عنوان منجر به بهبود معیشت مردم نخواهد شد. 

اگر این طرح به‌ عنوان یک «مُسکن اقتصادی» برای کاهش احساس تورم و نارضایتی عمومی در نظر گرفته شود، ممکن است موقتا احساس بهبود در شرایط اقتصادی ایجاد کند اما در بلندمدت عدم کنترل تورم به‌ طور بنیادین باعث خواهد شد که دوباره قدرت خرید مردم تحت فشار قرار گیرد. 

اثرگذاری حذف صفر از پول در کاهش تورم موثر است؟

در همین راستا کامران ندری، اقتصاددان در گفت‌وگویی پیرامون تاثیر حذف ۴ صفر در شاخص‌های اقتصادی و ضرورت این اقدام اظهار داشت: «حذف ۴ صفر هیچ اثری بر روی شاخص‌های اقتصادی ندارد و فقط تا حدودی محاسبات حسابداری را تسهیل می‌کند؛ یک توهمی وجود دارد که اگر این ۴ صفر از اسکناس‌ها و پول کشور را حذف کنند،‌ این اقدام می‌تواند تورم را کنترل کند و قدرت خرید را بالا می‌برد اما هیچ یک از این موضوعات واقعیت ندارد و در حد همان توهم است. تورم به عواملی از جمله کسری بودجه و ناترازی‌ها و رشد بالای نقدینگی ارتباط دارد و هیچ ارتباطی به تعداد صفرهای اسکنانس ندارد». 

وی تاکید کرد: قدرت خرید مردم زمانی بهبود پیدا می‌کند که تعداد صفرهای حقوق و دستمزد مردم حذف نشود. وقتی از حقوق و دستمزد مردم هم ۴ صفر حذف می‌شود، اقدامی مانند حذف ۴ صفر از اسکناس و پول چه کمکی می‌تواند کند و بدیهی است که این حذف چند صفر تاثیری بر موضوعات مهم اقتصادی یعنی تورم، قدرت خرید و... ندارد. 

ندری ‌گفت: از آنجایی که محاسبات با اعداد بزرگ سخت است، وقتی این اعداد کوچک می‌شوند محاسبات حسابداری تا حدودی راحت‌تر می‌شود. از این‌رو شاید حذف صفر می‌تواند این مزیت را داشته باشد. 

این اقتصاددان با بیان اینکه حذف صفر از اسکناس اصلا در اولویت اقتصاد ایران نیست، اظهار داشت: نمی‌دانیم قصد از مطرح کردن این اقدام چه بوده؟ چراکه اصلا در اولویت نیست. معمولا کشورهایی که تورم بالا داشتند و توانستند که تورم را مهار کنند، در آخرین مرحله بعد از اینکه در کاهش موفق بودند، به سراغ حذف صفر می‌روند. در ایران با توجه به اینکه هنوز نتوانستیم تورم را کنترل کنیم، حذف صفر از پول آخرین اولویت می‌تواند باشد.