به گزارش اقتصاد معاصر؛ فرونشست زمین به‌عنوان یکی از جدی‌ترین مخاطرات زمین‌ساختی ناشی از مداخلات انسانی و تغییرات اقلیمی، در دهه‌های اخیر به شکلی فزاینده تهران را در برگرفته است. با توجه به پایش وضعیت فرونشست استان تهران و البرز برخی مناطق تهران در مناطق بحرانی فرونشست قرار دارند. این پدیده در مناطقی مانند دشت ورامین و نواحی جنوبی و جنوب غربی تهران به طور جدی مناطق مسکونی را تهدید می‌کند.
بر اساس آمار سازمان ملی نقشه برداری استاندارهای بین المللی فرونشست رقمی در حدود فرونشست 4 سانتی متر در سال حد بحرانی محسوب می‌شود اما این رقم در برخی مناطق استان تهران به محدوده 40 سانتیمتر نزدیک شده است. این میزان از فرونشست در طول سالیان پیش رو می‌تواند خطر جدی برای زیرساخت‌های حیاتی شهری مانند فرودگاه‌ها و خطوط انتقال برق ایجاد کند.
جزئیات پهنه‌های فرونشست استان تهران و البرز
با توجه به نقشه وضعیت پهنه‌های فرونشست استان تهران که توسط این سازمان تهیه شده، بخش‌های گسترده‌ای از بخش جنوب و جنوب غربی استان تهران تحت تاثیر فرونشست قرار دارند. براساس آنچه که در نقشه زیر قابل مشاهده است میزان فرونشست در این مناطق بین 2 تا 12 سانتی متر در سال محاسبه شده است.
همچنین بخش‌‌هایی از غرب استان البرز نیز به طور جدی درگیر پدیده فرونشست شده‌اند به طوری که نرخ فرونشست سالانه این بخش بین 2 تا حدود 25 سانتی متر برآورد شده است.
مهم‌ترین عوامل تشدید فرونشست در اطراف تهران
1. برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی
2. گسترش نامتوازن شهری: رشد بی‌رویه سکونتگاه‌های شهری و شهرک‌های صنعتی در جنوب تهران بدون ارزیابی زیست‌محیطی.
3. ضعف در مدیریت منابع آب و عدم اجرای برنامه‌های احیا
4.نبود سیاست مؤثر برای محدودسازی برداشت‌های غیرمجاز.
5. عدم اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی.
6. ناکارآمدی الگوهای کشت در اطراف تهران با تمرکز بر محصولات پرمصرف.
مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز و اصلاح الگوی کشت مهم‌ترین راهکارهای کنترل فرونشست در تهران
به طور کلی کارشناسان در 3 حوزه کوتاه‌مدت، میان مدت و بلند مدت راهکارهایی را برای کنترل فرونشست ارائه می‌دهند که همگی آنها متمرکز بر کنترل مصارف آبی است.
1. اقدامات کوتاه‌مدت
مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز و کنترل برداشت چاه‌های مجاز
محدودسازی ساخت‌وساز در مناطق پرخطر
توسعه سامانه‌های پایش مستمر با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و GPS
2. اقدامات میان‌مدت
اصلاح الگوی کشت و حذف محصولات آب‌بر اطراف تهران
راه‌اندازی پروژه‌های تغذیه مصنوعی دشت‌های تهران
بازچرخانی آب‌های خاکستری و فاضلاب برای مصارف صنعتی و کشاورزی
3. اقدامات بلندمدت و ساختاری
تدوین سند ملی مقابله با فرونشست با تمرکز ویژه بر تهران
آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی درباره خطرات فرونشست و صرفه‌جویی در مصرف آب
بحران فرونشست در تهران؛ تهدیدی خاموش برای پایتخت
داده های سازمان ملی نقشه برداری نشان می دهد در برخی مناطق تهران شاهد تغییرات گسترده نسبت به سال گذشته بوده‌ایم که این مسئله زنگ خطری است که باید مسئولان امر به آن توجه کنند. فرونشست پدیده‌ای است که شاید در کوتاه مدت عواملی مانند تامین آب و امنیت غذایی به آن ارجعیت داده شود اما در بلند مدت این پدیده موجب آسیب به ساختمان‌های مسکونی و بناهای تاریخی در محدوده‌های شهری خواهد شد.
به این ترتیب نباید با نگاه کوتاه مدت به این پدید که در مناطق مهمی از کشور به نقطه بحران رسیده است، از اهمیت آن در نگاه مسئولان اجرایی کاسته شود./تسنیم
