اقتصاد معاصر-رامین غدیری، پژوهشگر اقتصادی: از سال ۲۰۰۰ با ورود یورو به بازارهای جهانی ارز، معادلات اقتصادی و سیاسی دچار تحول اساسی شد. یورو به عنوان ارز مشترک کشورهای اروپایی، رقیب جدی دلار آمریکا در عرصه مالی بین‌الملل ظاهر شد و سهم قابل توجهی از مبادلات تجاری و ذخایر ارزی جهان را به خود اختصاص داد.
این تحول باعث شکل‌گیری یک بازی استراتژیک پیچیده بین دلار و یورو شد که در آن هر دو ارز تلاش می‌کنند سهم خود را در بازار حفظ یا افزایش دهند. هدف این یادداشت نیز بررسی این رابطه از منظر نظریه بازی‌ها و مدل رهبر-پیرو است تا با تحلیل داده‌های اقتصادی و سهم بازار، جایگاه هر یک از این دو ارز در بازی جهانی مشخص شود.
بر اساس مطالعات انجام شده، با استفاده از نظریه بازی‌ها، رابطه دلار و یورو در بازارهای جهانی به عنوان یک بازی استراتژیک تحلیل می‌شود. دو مدل کلیدی در این تحلیل نقش دارند که عبارتند از:
مدل رهبر-پیرو: پس از یک دهه رقابت قیمتی، دلار به عنوان «رهبر» و یورو در نقش «پیرو» ظاهر شده‌اند. این الگو به ویژه پس از بحران‌های اقتصادی اروپا تقویت شد، به طوری که دلار ۶۰-۵۵ درصد سهم بازار جهانی ارز را حفظ کرده است.
تعادل نش: بررسی سهم این دو ارز در مبادلات بین‌المللی نشان‌دهنده رسیدن به نقطه تعادل استراتژیک است. در این وضعیت، هیچ‌یک از طرفین انگیزه‌ای برای تغییر استراتژی خود بدون هماهنگی دیگری ندارند.
سیاست‌های پولی: تفاوت نرخ بهره بانک مرکزی اروپا (ECB) و فدرال رزرو (Fed) به عنوان اهرم‌های اصلی اثرگذارند.
همبستگی بازار: EUR/USD با شاخص دلار (DXY) همبستگی منفی ۸۹ درصد دارد، به طوری که هر یک درصد رشد شاخص دلار موجب ۰.۷ درصد کاهش در این جفت‌ارز می‌شود.
رویدادهای ژئوپلیتیک: بحران‌هایی مانند رکود اروپا در ۲۰۱۲-۲۰۱۵ موجب تقویت موقعیت دلار به عنوان ارز امن شد.
این الگوی تعاملی با حضور ارزهای نوظهوری مانند یوان چین در حال تکامل است اما هنوز ۷۵ درصد مبادلات ارزی جهان توسط این دو ارز انجام می‌شود. مطالعات انجام شده بر اساس نظریه بازی‌ها و مدل رهبر-پیرو نشان می‌دهد که رابطه دلار و یورو در بازار جهانی ارز، پس از یک دهه رقابت شدید قیمتی، به نوعی به تعادل استراتژیک رسیده است. در این بازی، دلار به عنوان رهبر بازار و یورو به عنوان پیرو شناخته می‌شوند، به ویژه پس از بحران‌های اقتصادی اروپا که موقعیت دلار را تقویت کرده است.
تحلیل‌ها بر پایه داده‌های سهم بازار مبادلات ارزی، نرخ بهره و واکنش به شوک‌های اقتصادی و سیاسی صورت گرفته‌اند. سهم دلار در بازار جهانی همچنان بالاتر (حدود ۵۵-۶۰ درصد) و سهم یورو پایین‌تر (۲۰-۲۵ درصد) است که این امر نشان‌دهنده برتری استراتژیک دلار است. مدل‌های بازی مانند تعادل نش-کورنو و تعادل نش-اشتاکلبرگ نیز نشان می‌دهند که تقاضا و سود دلار در این رقابت بیشتر و پایدارتر بوده و یورو نقش پیرو را ایفا می‌کند.
نتیجه‌گیری اصلی این است که اگرچه یورو به عنوان رقیب مهم دلار وارد بازار شده و سهمی از بازار را به دست آورده ولی دلار به دلیل قدرت اقتصادی، سیاست‌های پولی و نقش تاریخی خود همچنان رهبر بازار ارز جهانی باقی‌مانده است. این رابطه بازی استراتژیک بین دلار و یورو، تحت تاثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و ظهور ارزهای نوظهور در حال تغییر است اما تعادل کلی همچنان به نفع دلار خواهد بود.