به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در دهه‌های اخیر، تحریم‌های گسترده علیه برخی کشورها باعث شده تا حوزه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت کالا تحت تاثیر قرار بگیرد. این فشارها، به ویژه در حوزه بیمه‌های دریایی، باربری و بیمه بدنه کشتی‌ها، موجب شده تا مسیرهای تجاری نه فقط از منظر سیاسی، بلکه از نظر بیمه‌پذیری و مدیریت ریسک نیز دچار انسداد شوند.
در این شرایط، کنسرسیوم‌های بیمه‌ای به عنوان راه‌حلی کارآمد و مقاوم برای بازتعریف نقش بازیگران منطقه‌ای در کریدورهای بین‌المللی مطرح می‌شوند.
تحریم‌های مرتبط با بیمه و حمل‌ونقل، به ویژه در حوزه دریایی، از ابتدای دهه ۲۰۱۰ به یکی از ابزارهای اصلی فشار اقتصادی علیه ایران تبدیل شدند. این تحریم‌ها عمدتا توسط ایالات متحده و اتحادیه اروپا اعمال شدند و بخش‌هایی مانند بیمه کشتی‌ها، پوشش مسؤولیت حمل محموله‌ها و خدمات بندری را هدف قرار دادند. از جمله مهم‌ترین این اقدامات می‌توان به قطع دسترسی ناوگان حمل‌ونقل ایران به بیمه‌گران بین‌المللی اشاره کرد.
این اقدامات باعث شد تا بسیاری از شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی از تعامل با بنادر و ناوگان ایرانی خودداری کنند و مسیرهای ترانزیتی ایران دچار اختلال جدی شوند. حتی پس از توافق برجام، بازگشت موقت برخی خدمات بیمه‌ای مشاهده شد اما با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و بازاعمال تحریم‌ها، محدودیت‌ها مجددا تشدید گردید.
این روند نشان داد که تحریم‌های بیمه‌ای، ابزاری موثر برای ضربه زدن به زنجیره تامین و حمل‌ونقل در کشورهایی با وابستگی بالا به تجارت بین‌الملل محسوب می‌شوند.
در ساختار سنتی، خدمات بیمه حمل‌ونقل عمدتا از سوی شرکت‌های بزرگ بین‌المللی ارائه می‌شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت نظارت نهادهای تحریمی قرار دارند. تحریم بیمه‌ای یک کشتی، معادل محروم‌سازی آن از حرکت در بسیاری از مسیرهای جهانی است.
همچنین شرکت‌های بیمه‌گر محلی نیز اغلب فاقد توان مالی یا فنی لازم برای پوشش ریسک‌های بزرگ ترانزیتی هستند. اینجاست که تشکیل کنسرسیوم‌های بیمه‌ای تخصصی در حوزه حمل‌ونقل به عنوان جایگزینی عملی مطرح می‌شود.
کنسرسیوم بیمه‌ای ساختاری مشارکتی است که در آن مجموعه‌ای از شرکت‌های بیمه، نهادهای دولتی یا تجاری، منابع خود را برای ایجاد یک نظام مشترک بیمه‌ای تجمیع می‌کنند. این مدل معمولا شامل دو نوع بوده که در ادامه به آنها اشاره شده است.
کنسرسیوم کاملا بیمه‌شده (Fully-Insured): قرارداد بیمه از طریق یک شرکت بزرگ اجرا می‌شود ولی مدیریت ریسک و ساختار قیمت‌گذاری بین اعضا تقسیم می‌گردد.
کنسرسیوم خودتامین‌شده (Self-Funded): اعضا خود منابع مالی لازم را تامین و ریسک را به صورت مشترک پوشش می‌دهند.
در هر دو حالت، مدیریت کنسرسیوم از طریق کمیسیون بیمه تخصصی انجام می‌شود که بر نحوه تنظیم تعرفه‌ها، ارزیابی ریسک‌ها، سازوکار جبران خسارت و تعامل با نهادهای نظارتی نظارت دارد.
کنسرسیوم‌های بیمه‌ای می‌توانند با فراهم کردن پوشش بیمه‌ای لازم برای مسیرهای جایگزین، نقش مهمی در احیای مسیرهای حمل‌ونقل تحت‌تحریم ایفا کنند. این اقدام نه‌تنها اعتماد شرکت‌های حمل‌ونقل داخلی و خارجی را به بازگشت به این مسیرها افزایش می‌دهد، بلکه با کاهش ریسک بیمه‌ای، فضای سرمایه‌گذاری در بخش لجستیک را نیز تقویت می‌نماید.
از سوی دیگر، کنسرسیوم می‌تواند زیرساختی برای صدور بیمه‌نامه‌های معتبر و قابل اتکا در سطح منطقه‌ای فراهم آورد.
گفتنی است روز ۱۴ خرداد ماه سال جاری، با تفاهم قبلی دو کشور بر سر ایجاد یک بیمه‌نامه مشترک ویژه ترانزیت بار در کریدور شمال-جنوب، تفاهم‌نامه بیمه مشترک ایران-روسیه در مسکو با حمایت سفارت ایران در روسیه به امضا رسید.