به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ بانک جهانی در بخشی از گزارش جدید خود موسوم به گزارش توسعه جهانی که سالی یک بار منتشر میکند به بررسی تعداد کارمندان دولتی در کشورهای جهان از جمله ایران پرداخته است.
بر اساس آمار این نهاد بینالمللی، در کل جهان ۳۷۳ میلیون نفر در ادارات دولتی مشغول به کار هستند. ۳۶۱ میلیون نفر از این تعداد کارمند فقط در ۵۰ کشور فعالیت دارند که ایران نیز در بین آنها قرار دارد. این کشورها بزرگترین بوروکراسیها را در مقایسه با سایر کشورها دارند و هر ساله بخش زیادی از منابع دولت را صرف پرداخت حقوق و مزایای کارمندان میکنند.
بر اساس آمار بانک جهانی، ایران از نظر تعداد کارمندان فعال در بخش دولتی در رده ۲۶ جهان قرار دارد، یعنی تنها ۲۵ کشور جهان تعداد کارمند دولتی بیشتری نسبت به ایران دارند. این مساله از نقش پر رنگ بخش دولتی در اقتصاد و اداره امور کشور حکایت دارد.
بر اساس این دادهها، تعداد کارکنان بخش عمومی ایران حدود ۳.۳ میلیون نفر برآورد میشود؛ رقمی که ایران را بالاتر از بسیاری از کشورهای همسطح از نظر جمعیت و سطح توسعه قرار میدهد. حدود ۰.۹ درصد از کل جمعیت کارمندان دولتی در جهان به ایران اختصاص دارد.
در مقایسه با کشورهای بزرگ جهان مانند چین و هند که به دلیل جمعیت بسیار بالا، دهها میلیون کارمند دولتی دارند، عدد ایران به صورت مطلق کوچکتر به نظر میرسد اما نکته کلیدی زمانی آشکار میشود که این آمار نسبت به جمعیت کشور سنجیده شود. با جمعیتی حدود ۹۰ میلیون نفر، سهم کارکنان دولتی در ایران نسبتی قابل توجه است که آن را به سطحی نزدیکتر به دولتهای بزرگ و سنگین سوق میدهد تا دولتهای کوچک و چابک. همچنین مقایسه ایران با کشورهای در حال توسعه نشان میدهد که بخش عمومی ایران از میانگین این گروه بزرگتر است. بسیاری از کشورهایی که در این گروه قرار دارند، با تعداد کمتری نیروی انسانی در بخش دولتی اداره میشوند و نقش بخش خصوصی در آنها پررنگتر است. این تفاوت، بیانگر گستردگی تصدیگری دولت در ایران در حوزههایی مانند آموزش، بهداشت، خدمات اداری و شرکتهای دولتی است.
از منظر اقتصادی، چنین ساختاری پیامدهای مهمی برای بودجه و سیاستگذاری دارد. حجم بالای کارکنان دولتی، بخش قابل توجهی از منابع عمومی را به پرداخت حقوق و مزایا اختصاص میدهد و باعث افزایش هزینههای جاری دولت میشود. در شرایطی که اقتصاد ایران با محدودیت منابع و کسری بودجه مواجه است، این موضوع میتواند قدرت مانور دولت برای سرمایهگذاری عمرانی و توسعهای را کاهش دهد.
بر اساس این گزارش، دولت چین با بیش از ۱۱۰ میلیون کارمند بالاترین جمعیت کارمند در جهان را دارد و پس از این کشور، هند با ۳۹ میلیون نفر در رتبه دوم و روسیه با ۳۲ میلیون نفر به ترتیب در رتبههای دوم و سوم از این نظر قرار گرفتهاند. آمریکا با ۲۱ میلیون کارمند، رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.
اندونزی، مصر، برزیل، آلمان، پاکستان، فرانسه، تایلند، لهستان و عربستان از دیگر کشورهایی هستند که کارمند بیشتری نسبت به ایران دارند. تعداد کارمندان دولتی در عربستان ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر برآورد شده که اندکی بیشتر از ایران است. این کشور در حالی کارمندان بیشتری نسبت به ایران دارد که جمعیت آن حدود یکسوم ایران است.