خودروهای فرسوده؛ عامل هدررفت ۹ میلیارد دلاری بنزین در کشور
به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ آخرین آمارها نشان می‌دهد که ۵۰ درصد از خودروهای کشور فرسوده‌اند. با توجه به تعداد کل خودروهای موجود، تخمین زده می‌شود که ۱۳ میلیون دستگاه در این دسته قرار دارند. این خودروها شامل سواری، وانت، کامیون و اتوبوس‌های شهری هستند که عمدتا در شهرهای بزرگ و جاده‌های بین‌شهری تردد دارند.
با افزایش سن خودروها و عدم جایگزینی سریع آن‌ها، این بحران هر ساله شدیدتر می‌شود. گفته می‌شود که ۵۷ درصد خودروهای کشور بالای ۱۰ سال عمر دارند و در آینده نزدیک، تعداد خودروهای فرسوده باز هم افزایش خواهند یافت.
فرسوده‌ها چقدر سوخت می‌سوزانند؟
هر خودروی استاندارد به طور میانگین ۷ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، بنزین مصرف می‌کند اما خودروهای فرسوده این میزان را به ۱۲ تا ۱۵ لیتر می‌رسانند. با توجه به پیمایش متوسط ۲۰ هزار کیلومتر در سال، هر خودروی فرسوده ۱۰۰۰ لیتر بنزین بیشتر از خودروهای استاندارد مصرف می‌کند.
حال اگر این عدد را در تعداد کل خودروهای فرسوده ضرب کنیم، به رقم حیرت‌انگیز ۱۳ میلیارد لیتر بنزین اضافه در سال می‌رسیم. این میزان مصرف اضافه، نه فقط منابع سوختی کشور را هدر می‌دهد، بلکه بار مالی سنگینی را بر دوش دولت و مردم می‌گذارد.
۳۹ هزار میلیارد تومان هزینه داخلی
بنزینی که به خاطر خودروهای فرسوده هدر می‌رود، نه فقط تاثیر مستقیم بر مصرف داخلی دارد، بلکه فرصت‌های اقتصادی بزرگی را نیز از بین می‌برد. اگر قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای را ۳۰۰۰ تومان در نظر بگیریم، این میزان مصرف اضافه، ۳۹ هزار میلیارد تومان هزینه اضافی برای کشور ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، اگر این میزان بنزین با قیمت ۰.۷ دلار در بازار جهانی صادر می‌شد، ایران می‌توانست ۹.۱ میلیارد دلار درآمد ارزی از صادرات آن کسب کند. این در حالی است که کشور در شرایط تحریم و کمبود منابع ارزی به شدت نیازمند درآمدهای ارزی است اما خودروهای فرسوده سالانه چنین رقم بزرگی را از چرخه اقتصادی خارج می‌کنند.
اسقاط قطره‌چکانی؛ بحران ادامه دارد
با وجود این بحران، روند خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقل همچنان کند پیش می‌رود. طبق گزارش‌ها، امسال ۳۲۸ هزار دستگاه خودرو اسقاط شده که تا پایان سال، این رقم ممکن است به ۳۴۰ هزار دستگاه برسد اما در مقایسه با تعداد کل خودروهای فرسوده، این رقم بسیار ناچیز است.
با نرخ فعلی ۳۰۰ هزار دستگاه در سال، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل ۴۳ سال طول خواهد کشید. حتی اگر برنامه دولت برای اسقاط ۵۰۰ هزار خودرو در سال اجرایی شود، ۲۶ سال زمان نیاز است تا همه خودروهای فرسوده از ناوگان خارج شوند. این در حالی است که هر سال تعداد زیادی خودرو به لیست فرسوده‌ها اضافه می‌شود و عملا این روند هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
چاره چیست؟
برای مهار این بحران، افزایش نرخ اسقاط خودروهای فرسوده ضروری است. اگر میزان اسقاط سالانه به یک میلیون دستگاه برسد، مدت زمان نوسازی ناوگان به کمتر از ۱۵ سال کاهش می‌یابد. در کنار این موضوع، ارائه تسهیلات مالی برای جایگزینی خودروهای فرسوده و افزایش انگیزه دارندگان این خودروها برای خروج سریع‌تر آن‌ها از ناوگان، یکی از راهکارهای کلیدی است.
بهبود استانداردهای تولید خودرو نیز نقش مهمی در کاهش این بحران دارد. تولید خودروهای کم‌مصرف و جلوگیری از ورود خودروهای پرمصرف و بی‌کیفیت به بازار، می‌تواند از گسترش بحران در آینده جلوگیری کند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی و توسعه ناوگان برقی یکی از راهکارهای بلندمدتی است که می‌تواند نیاز به خودروهای شخصی و درنتیجه مصرف بالای سوخت را کاهش دهد.
ادامه روند فعلی، نه فقط مصرف سوخت را به شدت افزایش خواهد داد، بلکه کشور را با بحران‌های اقتصادی جدی‌تری مواجه خواهد کرد. در شرایطی که ایران نیازمند کنترل مصرف انرژی و مدیریت بهینه منابع ارزی است، نادیده گرفتن بحران خودروهای فرسوده به معنای هدررفت میلیاردها دلار سرمایه ملی در هر سال خواهد بود.
