۱۸:۲۳ ۱۴۰۳/۱۲/۰۴
اقتصاد معاصر گزارش می‌دهد
امنیت غذایی در تیررس بحران اقلیمی/۳ شیوه کاهش اثر زیست‌محیطی کشاورزی گلخانه‌ای
کشاورزی به عنوان یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های انسانی، هم در ایجاد تغییرات اقلیمی نقش دارد و هم از تبعات آن آسیب می‌بیند، یعنی با انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن، به گرمایش جهانی دامن می‌زند، در عین حال، تغییرات اقلیمی تهدیدی جدی برای امنیت غذایی است؛ کشاورزی پایدار و اتخاذ راهکارهایی نظیر کشاورزی کربن‌محور، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی روش‌های آبیاری می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کنند.
به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ کشاورزی از دیرباز یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های انسانی بوده که تاثیر قابل توجهی بر محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی داشته است. از طرفی، تغییرات اقلیمی نیز بر میزان تولید و بهره‌وری محصولات کشاورزی اثر می‌گذارند، به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهند که کشاورزی عامل انتشار حدود ۹ درصد از کل گازهای گلخانه‌ای ایالات‌متحده بوده که این مساله عامل موثری بر تغییرات اقلیمی این کشور محسوب می‌شود. در واقع این مساله نشان می‌دهد که این بخش نه فقط در ایجاد بحران اقلیمی سهیم است، بلکه از تبعات آن نیز آسیب می‌بیند.
سه‌گانه دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن
کشاورزی از طریق انتشار سه گاز گلخانه‌ای اصلی یعنی دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن نقش پررنگی در گرمایش زمین دارد. دی‌اکسید کربن عمدتا از سوخت‌های فسیلی مصرف‌شده در ماشین‌آلات کشاورزی و تغییر کاربری اراضی ناشی می‌شود. متان هم که ۲۵ برابر اثر گلخانه‌ای قوی‌تری نسبت به دی‌اکسید کربن دارد، از فرآیند گوارش دام‌های نشخوارکننده و مدیریت نادرست کودهای دامی منتشر می‌شود. اکسید نیتروژن نیز که ۳۰۰ برابر قوی‌تر از CO۲ دارد، عمدتا از مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی در مزارع کشاورزی ناشی می‌شود.
دامداری صنعتی؛ عامل پنهان بحران زیست‌محیطی
دامداری صنعتی یکی از پرمصرف‌ترین بخش‌های کشاورزی است که نیاز بالایی به خوراک دام، آب، انرژی و زمین دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید یک پوند گوشت گاو در سیستم‌های صنعتی منجر به انتشار حدود ۲۶ پوند دی‌اکسید کربن می‌شود. این میزان بسیار بیشتر از انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تولید محصولات گیاهی است. علاوه بر این، مدیریت نامناسب کودهای دامی باعث افزایش انتشار متان و اکسید نیتروژن می‌شود که این موضوع بر شدت گرمایش جهانی می‌افزاید.
کودهای شیمیایی و افزایش تصاعدی گازهای گلخانه‌ای
کودهای نیتروژنی که یکی از منابع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشاورزی محسوب می‌شوند، نقش مهمی در تغییرات اقلیمی دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که در ۵۰ سال گذشته، مصرف بی‌رویه این کودها منجر به رشد چشمگیر غلظت اکسید نیتروژن در جو شده است. این در حالی است که روش‌های جایگزین مانند کشاورزی ارگانیک و استفاده از کودهای آلی می‌توانند انتشار این گازها را کاهش دهند.
تغییر کاربری اراضی و جنگل‌زدایی؛ تهدیدی برای تعادل اقلیمی
یکی از اصلی‌ترین مشکلات زیست‌محیطی در بخش کشاورزی، تغییر کاربری اراضی و جنگل‌زدایی است. برآوردها نشان می‌دهد که ۷۵ درصد از جنگل‌زدایی جهانی به دلیل گسترش زمین‌های کشاورزی و دامداری صورت می‌گیرد. جنگل‌ها به عنوان چاه‌های کربن طبیعی عمل می‌کنند و نابودی آن‌ها به معنی کاهش ظرفیت زمین برای جذب دی‌اکسید کربن و مقابله با تغییرات اقلیمی است. این امر علاوه بر تشدید گرمایش زمین، بر چرخه آب، تنوع زیستی و کیفیت خاک نیز اثر منفی دارد.
تغییرات اقلیمی و تهدید امنیت غذایی
تغییرات اقلیمی می‌توانند مستقیما بر تولیدات کشاورزی اثر بگذارند و امنیت غذایی جهان را تهدید کنند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این بخش، تغییرات اقلیمی می‌توانند موجب کاهش بهره‌وری محصولات کشاورزی، افزایش خطر سیلاب و خشکسالی و افزایش آفات و بیماری‌ها در کشاورزی شوند.
راهکارهای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در کشاورزی
برای مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش اثرات زیست‌محیطی کشاورزی، راهکارهای متعددی وجود دارد.کشاورزی کربن‌محور یکی از این راهکارها است. استفاده از روش‌هایی مانند عدم‌شخم‌زنی برای حفظ رطوبت و ساختار خاک، کمپوست‌سازی برای تقویت مواد آلی خاک، کاشت پوشش گیاهی جهت جلوگیری از فرسایش و افزایش جذب کربن و چرای چرخشی دام‌ها برای توزیع یکنواخت مواد مغذی و حفظ تعادل اکوسیستم، می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود پایداری کشاورزی کمک کند.
همچنین استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند از دیگر راهکارهای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در کشاورزی باشد که نصب سیستم‌های خورشیدی برای تامین انرژی تجهیزات کشاورزی و پمپ‌های آبیاری راهکاری موثر برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی را شامل خواهد شد.
یکی دیگر از راهکارها، بهینه‌سازی روش‌های آبیاری است. بهره‌گیری از روش‌های آبیاری قطره‌ای و تکنیک‌های ذخیره‌سازی آب می‌تواند به مقابله با بحران خشکسالی کمک کند. این در حالی است که سیاست‌گذاران باید در راستای اصلاح الگوی کشت نیز اقداماتی انجام دهند تا از کشت محصولات آب‌بر در مناطق کم‌آب جلوگیری شود.
از نظر کارشناسان، انتخاب محصولات مقاوم به خشکی و گرما یکی دیگر از راهکارهای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در کشاورزی است. در واقع پرورش گیاهانی که توانایی مقاومت در برابر تغییرات اقلیمی را دارند، می‌توانند بخشی از چالش‌های آینده کشاورزی را حل کند.
نقش مصرف‌کنندگان در کاهش اثرات زیست‌محیطی کشاورزی
مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند نقش مهمی در کاهش اثرات منفی کشاورزی بر محیط‌زیست داشته باشند. انتخاب غذاهای گیاهی به جای محصولات دامی، خرید محصولات محلی و ارگانیک و کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده، می‌تواند در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای موثر باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که کاهش مصرف گوشت گاو حتی به میزان یک وعده در هفته، می‌تواند به کاهش قابل توجهی در میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر شود.
تغییرات اقلیمی؛ یک بحران جهانی
تغییرات اقلیمی یک بحران جهانی است که مستقیما بر کشاورزی و امنیت غذایی تاثیر می‌گذارد. بخش کشاورزی نه فقط یکی از عوامل تشدیدکننده این بحران است، بلکه خود نیز از آن آسیب می‌بیند اما این بخش می‌تواند بخشی از راه‌حل نیز باشد. استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار و مدیریت بهینه منابع، نه فقط می‌توانند اثرات زیست‌محیطی کشاورزی را کاهش دهند، بلکه به تضمین امنیت غذایی در آینده نیز کمک خواهند کرد. با این حال مسیر پیش رو نیازمند همکاری جدی کشاورزان، سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان است.
لینک کپی شد
گزارش خطا
0
اخبار مرتبط
