به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ سران کشورهای عربی در نشست فوق‌العاده سه‌شنبه گذشته، طرحی را برای بازسازی نوار غزه به تصویب رساندند. صلاح عبدالعاطی، وکیل و فعال حقوقی و رئیس کمیته بین‌المللی حمایت از حقوق ملت فلسطین و عضو شورای امنا در موسسه مطالعات خاورمیانه کانادا که در نوار غزه به سر می‌برد، در گفت‌وگو با اقتصاد معاصر ضمن تشریح جزئیات این طرح به امکان سنجی اجرای آن پرداخت.
متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
طرح مشترک مصر و دیگر کشورهای عربی برای بازسازی غزه بر اساس یک جدول زمانی ۵ ساله به اجرا درخواهد آمد و با به اتمام رسیدن پروژه تا سال ۲۰۳۰، نوار غزه قادر خواهد بود تا بیش از سه میلیون نفر را در خود جای دهد. این طرح مورد حمایت ۲۲ کشور عربی شرکت‌کننده در اجلاس سران عرب در قاهره و همچنین مورد حمایت بسیاری از کشورهای اسلامی و نهادهای بین‌المللی سازمان ملل، اتحادیه اروپا و سازمان همکاری اسلامی قرار دارد.
این طرح مشتمل بر سه مرحله می‌شود. در مرحله نخست که مرحله تعافی و بهبود اولیه نام دارد، شش ماه زمان می‌برد و سه میلیارد دلار سرمایه لازم دارد و در این مدت تلاش می‌شود تا مقادیری از حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تن از آوارها جمع‌آوری و منطقه از بقایای بیش از ۸۰ هزار تن مواد منفجره که اسرائیل روی این منطقه ریخته است، پاکسازی شود. سپس در مرحله دوم طرح که ۲ سال به طول خواهد انجامید و ۲۰ میلیارد دلار هزینه دارد، جمع‌آوری آوار تمام خواهد شد و ۶۰ هزار واحد مسکونی هم که به طور جزئی آسیب دیدند، ترمیم می‌شوند و ۲۰۰ هزار واحد مسکونی جدید برای یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر احداث خواهد شد. در این دو سال همچنین ۲۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی هم اصلاح خواهد شد و تاسیسات و زیرساخت‌های خدمات‌رسانی، اعم از برق و آب و فاضلاب و ساخت مخازن آب و... به طور اساسی از اول تاسیس خواهد شد.
مرحله سوم هم دو سال و نیم به طول خواهد انجامید و ۳۰ میلیارد دلار هزینه دارد. در این مدت هم تاسیس زیرساخت‌ها و اماکن و ساختمان‌ها ادامه خواهد داشت و ۲۰۰ هزار واحد مسکونی دیگر برای اسکان دائم یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر ساخته خواهد شد تا مجموع واحدهای مسکونی دائمی به ۴۶۰ هزار واحد رسیده و ظرفیت اسکان بیش از سه میلیون نفر جمعیت را داشته باشد. این مرحله همچنین شامل تاسیس فرودگاه، سه بندر تجاری، ماهیگیری و بندر غزه و ساخت یک منطقه صنعتی است.
ارائه طرح مشترک عربی برای بازسازی غزه به منظور تضمین حقوق ملت فلسطین و مقابله با نقشه‌ها برای نابودی مساله فلسطین است. رهبران کشورهای عربی در اجلاس سه‌شنبه گذشته خود طرح ترامپ برای خریدن نوار غزه را رد کردند، چراکه طرح ترامپ با هدف آواره ساختن ساکنان نوار غزه و تداوم جنگ برای نسل‌کشی در غزه است و کشورهای عربی هم نمی‌خواهند و قادر هم نیستند که هزاران آواره فلسطینی را پناه دهند و در نهایت مساله فلسطین نابود شود. اما برای این طرح با اطمینان خاطر می‌گوییم که قابلیت اجرایی شدن را دارد و البته که به قدرت و اراده کشورهای عربی برای دفاع از آن و تامین مالی برای پیاده کردن پروژه‌های اقتصادی مربوط به بازسازی نیاز دارد.
صرف نظر از آنچه در طرح بازسازی غزه برای گشوده شدن افق سیاسی در خصوص آینده نوار غزه بر مبنای راه‌حل دو دولتی و تشکیل کشور فلسطین به پایتختی قدس شریف آمده، موضوع مهم در این طرح تضمین حمایت مالی جامعه بین‌المللی از موضوع بازسازی غزه با توقف کامل جنگ در این منطقه است. در همین راستا بر اساس طرح عربی بازسازی غزه، مصر برای برگزاری یک کنفرانس بین‌المللی اعانه‌دهندگان به غزه اقدام خواهد کرد و جامعه بین‌المللی لازم است با حمایت از آن و همچنین با ارسال مداوم کمک‌های بشردوستانه برای بهبود و بازسازی این منطقه پیش قدم شوند.
بر اساس این طرح شرکت‌های عربی و فلسطینی در همان دوره اول شش ماهه که برای بهبود وضعیت نوار غزه و خدمات‌رسانی به شهروندان تعیین شده به این منطقه خواهند آمد و در آنجا سرمایه‌گذاری خواهند کرد و از همین‌رو نیاز است که کنفرانس بین‌المللی حمایت از غزه درآینده نزدیک برگزار شود تا در آن درمورد سازوکار تامین مالی و سرمایه‌گذاری برای ازسرگیری فعالیت شبکه‌های آب و برق و همچنین جمع‌آوری آوار تصمیم‌گیری شود.
لازم به ذکر است که برای این مدت شش ماهه بهبودی اوضاع در نوار غزه، یک کمیته اداری طی یک توافق ملی برای اداره نوار غزه و تحت کنترل تشکیلات خودگردان تشکیل می‌شود، یعنی این کمیته هم ۶ ماه مشغول به کار خواهد بود و بالطبع در آن مسؤولان اقتصادی هم حضور خواهند داشت و برای سر و سامان بخشیدن به امور مربوط به این حوزه تلاش خود را خواهند کرد و در این مدت برای تشکیل دولت توافقی یا بازگشت تشکیلات خودگردان به نوار غزه یا برگزاری انتخابات تدارک دیده می‌شود.
بخش دیگری از برنامه شش ماهه بهبود اوضاع نوار غزه رسیدن خانه‌های پیش ساخته برای اسکان موقت آوارگان تا زمان بازسازی کامل نوار غزه است. بر این اساس دست کم می‌بایست ۲۰۰ هزار کانکس به این منطقه برسد تا در هر کانکس حدود ۶ نفر زندگی کنند، چون در حال حاضر دست کم یک و نیم میلیون آواره فلسطینی از جمعیت قریب به دو و نیم میلیون نفری نوار غزه کماکان در چادرهای اسکان یا پناهگاه‌های آوارگان به سر می‌برند و خانه‌هایشان کاملا تخریب شده و قابل سکونت نیست.
سند مربوط به طرح عربی بازسازی نوار غزه در ۱۱۲ صفحه و توسط کارشناسان و متخصصان امر تهیه شده و از همین‌رو هر آنچه ترامپ و دارو دسته آن درباره عملی نشدن طرح عربی می‌گویند غیرواقعی و به منظور به کرسی نشاندن طرح آمریکایی است. از همین‌روست که بلافاصله پس از مطرح شدن طرح مشترک عربی برای بازسازی غزه کاخ سفید این طرح را غیرقابل اجرا خواند و گفت که غزه غیرقابل سکونت است و دست کم ۱۵ سال زمان می‌برد که بازسازی شود، در حالی که باید گفت به واقع این ادعاهای آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها غیرواقعی است.
اسرائیل به منظور تبدیل کردن آن به مکانی غیرقابل زندگی و اجرای طرح ترامپ در کوچاندن فلسطینیان، در حال اعمال فشار بیشتر معیشتی و مالی بر نوار غزه است. با وجود اینکه بیش از هفت هفته از توافق آتش‌بس و تمام شدن مرحله نخست آن گذشته اما اسرائیل مانع از این می‌شود که بانک مرکزی فلسطین به داخل غزه پول وارد کند.
اسرائیل همچنین از یکشنبه گذشته مانع رسیدن کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه شده و از همین‌رو معیشت مردم سخت‌تر شده، با وجود اینکه وزارت توسعه اجتماعی غزه در این مدت هم توزیع سبدهای غذایی را با مقادیر آذوقه موجود در انبارها ادامه داده اما گرانی‌ها در بازارها، در نتیجه بسته شدن گذرگاه‌ها طی یک هفته اخیر بیشتر شده است. در همین حال با وجود اینکه توافق آتش‌بس، شش هفته‌ای بین حماس و اسرائیل به طور شفاف از ورود پول و نقدینگی نگفته اما شامل رفع بسیاری از محدودیت‌هایی است که اسرائیل از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ بر این منطقه اعمال کرده و از جمله آن وارد نشدن پول شکل، دلار یا دینار اردن است که منجر به بحران کمبود نقدینگی در نوار غزه شده است. از همین‌رو، همین وارد نشدن پول از جمله صدها مورد نقض توافق آتش‌بس از سوی اسرائیل است.
با وجود اینکه بانک مرکزی فلسطین تلاش کرده از طریق اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های الکترونی از مشکلات ناشی از کمبود نقدینگی بکاهند اما همچنان نقد کردن پول نیاز به پرداخت حق کمیسیون ۲۰ درصدی به تاجران و کسبه‌ای دارد که به شکل قاچاقی و غیررسمی به نوار غزه پول وارد می‌کنند.
اجرای این طرح در صورت کارشکنی‌های آمریکا غیرعملی خواهد شد، چراکه از همان دوره دولت بایدن و در جریان جنگ غزه نیز آمریکا نقشه‌های غیرعلنی برای آواره کردن ساکنان غزه داشته و از همین‌رو در پیاده کردن زمین سوخته در این منطقه با اسرائیل شریک شده و بمب‌های سنگر شکن به روی نوار غزه ریخته است. با این حال وزیر خارجه مصر با استیون ویتکاف، فرستاده ترامپ به منطقه درباره جزئیات طرح صحبت کرده و تلاش‌های مصر برای عملی شدن طرح ادامه دارد.
در همین حال هیچ طرفی، اسرائیل را وادار به تحمل هزینه‌های بازسازی نوار غزه نمی‌کند، در حالی که این رژیم مسؤول همه ویرانی‌های نوار غزه است. برای مثال آلمان هنوز بابت آنچه هولوکاست خوانده می‌شود، غرامت پرداخت می‌کند اما درباره هولوکاست اسرائیل در غزه، جامعه بین‌المللی واکنش عملی نشان نداده است. موضوع مهم دیگر این است که کشورهای عربی ادعا می‌کنند خودشان برای اجرای این طرح پول کم می‌آورند که حاضرند صدها میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری کنند. با این حال حکومت‌های عربی حتی اهرم‌های فشار مهمی هم در اختیار دارند تا آمریکا را برای اجرای طرح عربی بازسازی غزه تحت فشار قرار دهند اما متاسفانه ارائه سیاسی برای به کارگیری آن علیه سیاست‌های اسرائیل و آمریکا را در اختیار ندارند.
مساله مهم در بازسازی نوار غزه در وهله نخست توقف کامل هر گونه تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به نوار غزه و رفع محاصره آن است تا سرمایه‌گذاران عربی و خارجی با خیال راحت به غزه بیایند. البته که خود فلسطینی‌های داخل و خارج سرزمین‌های فلسطینی هم می‌توانند سرمایه خود را به غزه بیاورند و نهادهای بین‌المللی مثل بانک جهانی، بانک اروپا و بانک آسیا هم به میدان بیایند.