به گزارش اقتصاد معاصر به نقل از وزارت نفت، ایران و روسیه در سال‌های اخیر برای توسعه همکاری‌های خود در تمام زمینه‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی گام‌های اساسی برداشتند. به گفته عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان روابط ایران و روسیه شاید هیچ‌گاه در طول تاریخ خود، به این اندازه نزدیک و مستحکم نبوده است. در همین شرایط برگزاری هجدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی میان ایران و روسیه در مسکو از اهمیت بالایی برخوردار است؛ وزارت نفت به‌عنوان متولی برگزاری این کمیسیون از سمت ایران در تلاش است با بهره‌گیری از فرصت‌های موجود، زمینه ارتقای همکاری‌ها میان دو کشور در تمام بخش‌ها فراهم شود.
سید علی‌محمد موسوی، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت با اشاره به برگزاری هجدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: امضای توافقنامه مشارکت جامع راهبردی میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در ژانویه ۲۰۲۵ و تصویب موافقت‌نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در فوریه ۲۰۲۵ در مجلس شورای اسلامی ایران، زمینه‌های همکاری بین دو کشور را ارتقا داده است.
بر اساس اظهارات وی، پیش‌بینی می‌شود در این اجلاس، توسعه همکاری‌ها در محورهای مختلفی ازجمله «اقتصادی، تجاری، مالی و بانکی»، «حمل‌ونقل و لجستیک و گمرک»، «صنعت و معدن»، «کشاورزی»، «انرژی»، «سلامت و بهداشت»، «فرهنگی»، «گردشگری»، «علمی و فناوری» مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
مشروح گفت‌وگوی شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی درباره برگزاری هجدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه را در ادامه می‌خوانید.
تاکنون ۱۷ کمیسیون مشترک ایران و روسیه برگزار شده است. به‌طور کلی این کمیسیون تاکنون در چه زمینه‌هایی فعالیت داشته است؟
کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در همه زمینه‌های مورد علاقه طرفین ازجمله «توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی، مالی و بانکی»، «حمل‌ونقل و لجستیک»، «گمرک»، «صنعت نفت»، «صنعت و معدن»، «کشاورزی»، «انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای»، «سلامت و بهداشت»، «فرهنگی و رسانه‌ای»، «گردشگری، علمی و فناوری»، «منطقه‌ای»، «ارتباطات»، «فضایی» و سایر حوزه‌ها فعالیت می‌کند تا با رفع موانع توسعه همکاری‌های دوجانبه، اتخاذ راهکارهای گسترش هرچه بیشتر همکاری‌های آتی مورد پیگیری بخش دولتی و خصوصی دو کشور قرار گیرد.
مهم‌ترین دستاوردهای کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه چه بوده است؟
در خصوص دستاوردهایی که حاصل برگزاری نشست‌های این کمیسیون بوده است، باید به چند نکته اشاره کنم:
حجم همکاری‌های تجاری دو کشور در سال‌های اخیر با افزایش دو برابری، به حدود ۴ میلیارد دلار رسیده است.
کریدور بین‌المللی شمال- جنوب به‌ویژه با تمرکز بر استفاده کامل از ظرفیت موجود و توسعه زیرساخت‌ها و تکمیل راه‌آهن رشت - آستارا به‌عنوان حلقه مفقوده کریدور فعال شده است.
همکاری‌های بانکی با ایجاد یک نظام پرداخت مناسب و قابل اتکا و استفاده از پرداخت‌های دوجانبه با ارزهای ملی برای تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری گسترش یافته است.
همکاری‌ها در حوزه کشاورزی شامل تأمین اقلام اساسی و تجارت محصولات کشاورزی بیش‌ازپیش تقویت شده است.
در نشست‌های گذشته سندهای همکاری متعددی به امضای طرفین رسیده، اکنون میزان پیشرفت این پروژه‌ها چقدر است؟
بندهای سند یادداشت تفاهم به نحوی مورد مذاکره و توافق قرار گرفته که قابلیت اجرا داشته باشد تا سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها فعالانه عمل کنند و عملکرد آنها مورد ارزیابی قرار بگیرد و توافق‌ها در مسیر توسعه هر چه بیشتر همکاری‌های اقتصادی و تجاری عملیاتی و اجرایی شود. پس از برگزاری هر اجلاس، به‌طور سالانه عملکرد وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط در خصوص هر بند درج‌شده در یادداشت تفاهم کمیسیون مشترک مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که خوشبختانه دستگاه‌های ایرانی با جدیت موضوعات همکاری را پیگیری می‌کنند.
افزون بر سند یادداشت تفاهم اجلاس، اسناد دوجانبه‌ای نیز به امضا رسیده که موجب رشد همکاری‌ها و تجارت دو کشور شده است که برای نمونه می‌توان به «امضای قرارداد اتصال سیستم پیام‌رسان و پذیرش متقابل کارت‌های بانکی دو کشور»، «فعال شدن کریدور بین‌المللی شمال - جنوب با قرارداد احداث راه‌آهن رشت - آستارا»، «امضای سند لغو روادید گردشگری گروهی»، «امضای یادداشت تفاهم همکاری میان سازمان ملی استاندارد ایران (INSO) و آژانس قانون‌گذاری فنی و اندازه‌شناسی روسیه (GOST R)» اشاره کرد.
همکاری ایران و روسیه در عرصه اقتصاد، چه تأثیری در حوزه خنثی‌سازی تحریم‌ها دارد؟
از سال ۱۴۰۰ که با مصوبه هیئت وزیران، وزارت نفت به‌عنوان متولی برگزاری کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در نظر گرفته شد، رویکرد مسئولان و کارشناسان دو کشور به‌واسطه تحریم‌های ظالمانه غرب علیه دو کشور و شرایط کنونی اقتصادی و فضای بین‌المللی ایران و روسیه نسبت به کمیسیون‌های مشترک اقتصادی گذشته بسیار متفاوت شد و طرفین با جدیت، اجرایی شدن هرچه سریع‌تر تفاهم‌نامه‌ها و توافق‌نامه‌ها با یکدیگر را در برنامه کاری خود قرار دادند.
مسئولان، متخصصان و کارشناسان دو کشور در تلاش هستند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود خود، این تحریم‌ها را بی‌اثر کنند و همکاری‌های خود را در تمام زمینه‌ها توسعه دهند. بر این اساس، سیستم‌های پیام‌رسان و کارت‌های پرداخت دو کشور به هم متصل شده و طرح تسویه تجارت به ارزهای ملی موسوم به پل نقدینگی نیز در حال نهایی شدن است، همکاری در زمینه‌های فنی و مهندسی، صادرات تجهیزات و دارویی و برخی حوزه‌های دیگر نیز گسترش یافته است.
همکاری با شرکت‌های روسی تاکنون به چه میزان موجب تقویت زیرساخت‌های انرژی و به‌طور مشخص، افزایش تولید روزانه نفت ایران شده است؟
قراردادهای بزرگی با شرکت‌های روسی به‌منظور توسعه میدان‌های نفتی کشور در سال‌های گذشته منعقد شده که مجموع حجم سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در ایران را نزدیک به ۴ میلیارد دلار می‌رساند. ازجمله مهم‌ترین قراردادها می‌توان به توسعه میدان‌های «آبان» و «پایدار غرب» (با ۷۶ درصد پیشرفت)؛ توسعه میدان‌های «چشمه‌خوش»، «دالپری» و «پایدار شرق» (با ۲۶ درصد پیشرفت) اشاره کرد.
نکته قابل‌توجه این است که قراردادهای دیگری نیز در چند میدان دیگر با شرکت‌های روسی امضا شده که اکنون در مرحله اجرا یا واگذاری هستند.
یکی از توافق‌های راهبردی اخیر با روسیه مربوط به واردات گاز از این کشور به‌منظور افزایش سهم ایران از تجارت بین‌المللی گاز بوده است؛ آیا در نشست پیش رو به این موضوع نیز پرداخته می‌شود؟
تفاهم‌نامه همکاری راهبردی در تجارت گاز بین شرکت ملی گاز ایران و گازپروم اکسپورت روسیه با هدف افزایش تجارت و سوآپ گاز و طرح ایجاد هاب گازی در ایران، در ششم تیر سال ۱۴۰۳ (۲۶ ژوئن ۲۰۲۴) امضا شد. مذاکرات قراردادی به‌صورت مستمر و در سطوح بالا در حال انجام بوده و در مورد بسیاری از بندها توافق صورت گرفته است. با توجه به ضرورت موضوع و لزوم تسریع در اجرای این توافقنامه راهبردی، در اجلاس هجدهم نیز قطعاً به این موضوع پرداخته خواهد شد.
برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه تاکنون چه تأثیری بر صادرات غیرنفتی کشور داشته است؟
حجم همکاری‌های تجاری دو کشور در سال‌های اخیر با افزایش دو برابری به حدود ۴ میلیارد دلار در سال رسیده است. با توجه به اینکه قسمت اعظم همکاری‌های تجاری دو کشور در زمینه کشاورزی و کالاهای اساسی بوده است، در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از خروج شرکت‌های غربی از روسیه، همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های خدمات فنی و مهندسی، تجهیزات و ماشین‌آلات، دارو و تجهیزات پزشکی و برخی مواد دیگر نیز گسترش یافته است.
مهم‌ترین زمینه‌های همکاری با روسیه در هجدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه چه خواهد بود؟
امضای توافقنامه مشارکت جامع راهبردی میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در ژانویه ۲۰۲۵ و تصویب موافقت‌نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در فوریه ۲۰۲۵ در مجلس شورای اسلامی ایران، زمینه‌های همکاری بین دو کشور را بیش‌ازپیش فراهم کرده و پیش‌بینی می‌شود محورهای مختلفی ازجمله «توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی، مالی و بانکی»، «حمل‌ونقل و لجستیک و گمرک»، «صنعت و معدن»، «کشاورزی»، «انرژی»، «سلامت و بهداشت»، «فرهنگی»، «گردشگری» و «علمی و فناوری» در راستای اجرای توافقنامه‌های مذکور و برای گسترش همکاری‌های جامع دو کشور در این اجلاس مورد بررسی قرار گیرد.