به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ آمریکا برای چند دهه، بزرگ‌ترین صادرکننده غلات، ذرت، سویا و سایر محصولات کشاورزی استراتژیک در جهان بود. صادرات کشاورزی نه فقط منبع اصلی درآمد ارزی برای ایالات متحده محسوب می‌شد، بلکه ابزاری موثر برای اعمال قدرت نرم این کشور در عرصه سیاست خارجی نیز به شمار می‌رفت. با این حال امروز، در میانه یک تحول ژئو‌اکونومیک گسترده، این مزیت تاریخی در حال رنگ باختن است.
کشورهای عضو بریکس -شامل چین، هند، روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی، ایران و...- با برنامه‌ریزی منسجم و اقداماتی هدفمند در حوزه کشاورزی، عملا مسیر خودکفایی را آغاز کرده و به تدریج در حال تسخیر بازارهای جهانی‌اند؛ بازارهایی که تا همین چند سال پیش، به صورت انحصاری در اختیار واشنگتن بودند.
در سال‌های اخیر، بریکس اقدامات چشم‌گیری برای ارتقا ظرفیت‌های کشاورزی داخلی خود انجام داده است. راه‌اندازی بانک بذر مشترک، توسعه سامانه‌های تحقیقاتی یکپارچه، تبادل فناوری‌های پیشرفته کشاورزی و ایجاد خوشه‌های تولید گلخانه‌ای از جمله این اقدامات هستند. همچنین کشاورزی هوشمند، سامانه‌های آبیاری دقیق و تکنولوژی‌های اصلاح ژنتیکی در سطح وسیعی در این کشورها به کار گرفته شده‌اند.
پروژه‌های مشترک روسیه و چین در تولید ماشین‌آلات کشاورزی سنگین، سرمایه‌گذاری‌های فناورانه برزیل در اصلاح نژاد دام و گیاهان و همکاری میان هند و آفریقای جنوبی در توسعه سیستم‌های زراعت پایدار، گواهی بر استراتژی مشترک اعضای بریکس برای استقلال غذایی است.
بر اساس داده‌های مرکز بین‌المللی سیاست غذایی، طی ۵ سال گذشته، واردات محصولات کشاورزی از آمریکا توسط چین، هند و برزیل، بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است. چین که پیش‌تر بزرگ‌ترین خریدار ذرت آمریکا بود، اکنون نیاز خود را از روسیه و برزیل تامین می‌کند. هند و برزیل نیز با سیاست‌های حمایتی از تولید داخلی و تنوع‌بخشی به منابع وارداتی، به طور قابل توجهی وابستگی خود به بازارهای آمریکایی را کاهش داده‌اند.
این تغییر روند، باعث ضربه شدید به درآمد بخش کشاورزی ایالات متحده شده و مشاغل فراوانی در ایالت‌های کشاورزی‌محور آمریکا از جمله آیووا، نبراسکا و ایلینوی را تحت تاثیر قرار داده است. تخمین‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته، صدها هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم در حوزه زنجیره تامین کشاورزی ایالات متحده دچار اختلال یا نابودی شده‌اند.
افزایش تولید، صادرات و شکل‌دهی زنجیره تامین کشاورزی مستقل، کشورهای بریکس را به قطبی نوظهور در امنیت غذایی جهانی بدل کرده است. این کشورها نه فقط در حال پاسخ‌گویی به نیازهای داخلی خود هستند، بلکه به سرعت در حال توسعه بازارهای صادراتی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین هستند. سیاست‌های بریکس، بر پایه توسعه حمل‌ونقل کشاورزی، ایجاد بورس‌های کالای منطقه‌ای و کاهش وابستگی به زیرساخت‌های مالی غرب، مزیت رقابتی قدرتمندی ایجاد کرده است.
یکی از مهم‌ترین اقدامات بریکس در این مسیر، تلاش برای حذف دلار از مبادلات کشاورزی و جایگزینی آن با ارزهای محلی یا مکانیزم‌های تهاتری است. این تحول، ضمن کاهش نفوذ ارزی واشنگتن، استقلال مالی بیشتری برای کشورهای بریکس به همراه آورده و زمینه‌ساز ثبات تجاری بلندمدت‌تر شده است.
افول نفوذ کشاورزی آمریکا در بازار جهانی فقط یک تحول اقتصادی نیست، بلکه پیامی صریح در حوزه ژئوپلیتیک نیز دارد. ایالات متحده که همواره از صادرات کشاورزی به عنوان ابزاری برای جلب نفوذ در کشورهای در حال توسعه استفاده می‌کرد، اکنون با کاهش قدرت چانه‌زنی مواجه شده است. دیگر نمی‌توان با «غذا» بر سیاست‌های کشورهای آسیب‌پذیر فشار آورد، زیرا این کشورها در حال پیوستن به زنجیره‌ای مستقل، پویا و غیرغربی هستند.
هم‌زمان، افزایش قدرت اقتصادی و صادراتی اعضای بریکس، به توان دیپلماتیک این کشورها در نهادهای بین‌المللی نیز افزوده است. اکنون بریکس نه فقط در حال بازتعریف نظم مالی و تجاری جهان است، بلکه با نفوذ فزاینده در بازار غذا، به یکی از پایه‌های نظم سیاسی نوین نیز تبدیل می‌شود.
گروه بریکس، دیگر صرفا یک بلوک تجاری نیست؛ این مجموعه به ائتلافی راهبردی بدل شده که در حال بازطراحی مسیر اقتصاد جهانی است. کشاورزی، به عنوان یکی از ارکان اصلی این تغییر، نمادی از گذار از جهان تک‌قطبی به جهان چندقطبی است.
آینده نظم غذایی جهان، دیگر نه در سیلوهای غلات آمریکا، بلکه در مزارع دیجیتال چین، سامانه‌های هوشمند روسیه، گلخانه‌های نانوپایه برزیل و زنجیره‌های پایدار آفریقای جنوبی رقم می‌خورد؛ آینده‌ای که در آن، هژمونی غذایی ایالات متحده دیگر جایگاهی ندارد.