به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در بند چهارم بیانیه مشترک ۱۷ مرداد سران آمریکا، جمهوری آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید بیان شده: «جمهوری ارمنستان با ایالات متحده آمریکا و طرف‌های ثالثی که به طور مشترک تعیین می‌شوند، همکاری خواهد کرد تا چارچوبی برای پروژه اتصال (مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی در قلمرو جمهوری ارمنستان ایجاد شود.»
در این بند به صراحت به «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی» (TRIPP) اشاره شده است. اگرچه واگذاری این مسیر به آمریکا در متن بیانیه مطرح نشده اما پیش از این رسانه‌های مختلفی به ویژه میدل ایست آی، موضوع واگذاری کنترل این مسیر به آمریکا را به نقل از تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه گزارش داده بودند.
همچنین لابی قدرتمند ارمنی در فرانسه که در دولت ارمنستان دارای نفوذ هستند، اسناد محرمانه‌ای را در اختیار نشریه پریودیستا دیجیتال قرار دادند که بر اساس آن، ارمنستان پذیرفته بود که آمریکا کنترل مسیر مذکور را به واسطه یک شرکت امنیتی خصوصی در اختیار بگیرد.
همچنین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، ۲۳ مرداد در مصاحبه‌ای در شبکه یک سیما این مساله را تایید کرد. وی گفت: «یک شرکت آمریکایی با یک شرکت ارمنی، شرکتی مشترک تشکیل می‌دهند و این مسیر را تاسیس می‌کنند.»
اما پرسش اساسی این است که آمریکا چگونه توانست با وجود سلطه تاریخی روسیه بر قفقاز و نفوذ قابل توجه ایران در این منطقه، جای پایی برای خود در معادلات مناقشه قفقاز باز کند؟
ورود آمریکا به روند صلح پس از جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ، از اصرار جمهوری آذربایجان بر ایجاد راه ارتباطی به نخجوان بدون حاکمیت ارمنستان بر آن مسیر سرچشمه می‌گیرد؛ مسیری که با عنوان «کریدور زنگزور» از استان سیونیک ارمنستان و در مجاورت مرز ایران عبور می‌کند؛ خواسته‌ای که ارمنستان از پذیرش آن امتناع می‌کرده است.
در چنین فضایی، آمریکا که از سال‌ها پیش برای تامین اهداف ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی خود به دنبال ورود به منطقه قفقاز بود با نقاب صلح‌طلبی پیشنهاد کرد که کنترل این مسیر به یک شرکت امنیتی خصوصی آمریکایی سپرده شود تا اختلاف میان باکو و ایروان پایان یابد.
مقامات ارمنستان در تعامل با مقامات جمهوری اسلامی ایران، در حالی بر اعمال حاکمیت خود بر این مسیر تاکید دارند که این موضوع منجر به حضور امنیتی آمریکا در مرزهای شمالی ایران و همچنین زمینه‌سازی حضور نظامی آن در این مناطق خواهد شد. می‌توان گفت طرف ارمنی واقعیت را به طور ناقص بیان کرده است، چراکه «مسیر ترامپ» هرچند روی کاغذ تحت حاکمیت ارمنستان تعریف شده اما در عمل وضعیتی متفاوت دارد.
جمهوری آذربایجان از ابتدا اصرار داشت این مسیر از کنترل ایروان خارج باشد. طرح آمریکا اگرچه کنترل مستقیم مسیر را به باکو نمی‌سپارد اما خواسته اصلی آن یعنی خارج بودن مسیر از کنترل ارمنستان را تامین می‌کند و به همین دلیل نیز باکو با این طرح همراه شد.
در واقع، هنگامی که ارمنستان حق کنترل این مسیر را نداشته باشد، عملا قادر به اعمال حاکمیت بر آن نیز نخواهد بود؛ مساله‌ای که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر منافع و امنیت ملی ایران داشته باشد، چرا که یکی از اهداف اصلی آمریکا از حضور در منطقه قفقاز، محاصره نظامی-امنیتی ایران و ایجاد انزوای ژئوپلیتیکی از طریق جلوگیری از شکل‌گیری کریدور شمال-جنوب است.
در راستای تحقق این اهداف، آمریکا با اقداماتی همچون بازرسی‌های طولانی، ممنوعیت عبور بدون اطلاع قبلی و حتی انسداد کامل، عملا مسیر ارتباطی ایران و ارمنستان را به بهانه تامین امنیت مختل کرده و مقرراتی دست‌وپاگیر برای تردد، تجارت و ترانزیت زمینی ایران از خاک ارمنستان تحمیل خواهد کرد.
در نتیجه حضور آمریکا در جنوب ارمنستان، علاوه بر تهدیدات امنیتی، می‌تواند جایگاه برتر ژئوپلیتیک ایران در کریدور شمال-جنوب را نیز با خطر مواجه سازد. لازم به ذکر است که ایران برای استفاده از شاخه عبوری جمهوری آذربایجان در کریدور شمال-جنوب طی سال‌های اخیر، با مشکلات زیادی روبه‌رو بوده است؛ به گونه‌ای که این کشور بارها در مسیر عبور کامیون‌های ترانزیتی ایران اختلال ایجاد کرده است تا جایی که تاخیرهای طولانی در گذرگاه‌های مرزی موجب فساد بسیاری از محصولات شده است.
در چنین شرایطی، ارمنستان مهم‌ترین مسیر ارتباطی ایران با روسیه و شرق اروپا به شمار می‌رود. به همین دلیل حضور امنیتی و کنترل آمریکا بر «کریدور جعلی زنگزور» می‌تواند این مسیر حیاتی را مختل ساخته و به تکمیل فشار بر تجارت ایران منجر شده و در بلندمدت نیز ایران را از کریدور شمال-جنوب کنار بگذارد.
در نتیجه، ایران نباید توافق ارمنستان با آمریکا مبنی راه‌اندازی مسیر ترامپ را به رسمیت بشناسد و مانع از حضور اقتصادی-امنیتی آمریکا در مرزهای راهبردی خود با ارمنستان شود.
عدم به رسمیت شناختن توافق مسیر ترامپ در کنار افزایش هزینه‌های پذیرش حضور آمریکا در ارمنستان برای دولت این کشور، سبب کاهش هزینه‌های سیاسی مقابله با هرگونه تهدید ناشی از این حضور در آینده علیه منافع و امنیت ملی ایران خواهد شد.