به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ در حالی که روابط سیاسی میان ترکیه و اسرائیل در ماه‌های اخیر به شدت تیره شده، این تنش‌ها اکنون ابعاد اقتصادی بی‌سابقه‌ای به خود گرفته‌اند که می‌تواند برای اسرائیل خساراتی چند میلیارد دلاری به همراه داشته باشد و حتی جرقه یک درگیری مستقیم با یک کشور عضو ناتو را بزند.
آغاز موج تازه تنش‌ها را می‌توان به سخنان خصمانه نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو نسبت داد که در مراسمی در قدس اشغالی مدعی شد: «این شهر متعلق به ماست، نه اردوغان.»
سخنی که با واکنش قاطع رئیس جمهور ترکیه روبه‌رو شد. رجب طیب اردوغان در پاسخ گفت: «نتانیاهو به سطحی از جنون رسیده که حتی هیتلر را به حسادت وا می‌دارد. ما قرن‌ها خادم قدس بودیم و اجازه نخواهیم داد تا این شهر بیش از این آلوده شود.»
تنش‌ها به سرعت از فضای دیپلماتیک فراتر رفتند و ابعاد اقتصادی پیدا کردند. ترکیه به صورت رسمی اعلام کرد روابط تجاری خود با اسرائیل را به طور کامل قطع می‌کند و حریم هوایی خود را نیز به روی هواپیماهای این رژیم بست؛ اقدامی که تحلیلگران اقتصادی اسرائیلی از آن با واژه «تحریم جنگی» یاد کردند و هشدار دادند که تبعات آن به زودی اقتصاد اسرائیل را دچار بحران خواهد کرد.
بر اساس داده‌های رسمی منتشر شده توسط وزارت اقتصاد ترکیه و بانک مرکزی اسرائیل در سال ۲۰۲۳، اسرائیل بیش از ۵.۳ میلیارد دلار کالا از ترکیه وارد کرده بود که معادل ۶.۳ درصد کل واردات این رژیم به شمار می‌رود. از جمله مهم‌ترین اقلام وارداتی، می‌توان به سیمان، گچ، آهن و فولاد، قطعات پلاستیکی، وسایل نقلیه، ماشین‌آلات و تجهیزات الکترونیکی اشاره کرد.
این در حالی است که صادرات اسرائیل به ترکیه فقط حدود ۱.۵ میلیارد دلار بوده که شامل مواد شیمیایی، پلاستیک و فلزات قراضه می‌شود. به عبارتی اسرائیل همواره با کسری تجاری چشمگیری در برابر ترکیه روبه‌رو بوده و اکنون، با بسته شدن کامل کانال‌های تجاری، این کسری به یک تهدید ساختاری برای صنایع داخلی این رژیم بدل شده است.
مجله اقتصادی «گلوبس» نیز در گزارشی تایید کرده که از ماه می ۲۰۲۵، ترکیه به صورت کامل اسرائیل را از فهرست شرکای تجاری خود حذف کرده و حتی همه همکاری‌های تجاری و نمایشگاهی را به حالت تعلیق درآورده است. طبق داده‌های این گزارش، صادرات ترکیه به اسرائیل از ماهانه ۵۵۰ میلیون دلار به کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار کاهش یافته و بسیاری از کارخانه‌های اسرائیلی اکنون با کمبود مواد اولیه و افزایش شدید قیمت‌ها مواجه شده‌اند.
یکی از پیامدهای فوری این بحران، افزایش قیمت بلیت‌های پرواز، اختلال در زنجیره تامین کالا و تورم ناشی از هزینه‌های وارداتی است. بر اساس گزارش بانک اسرائیل، ۵۰ درصد سیمان و گچ مصرفی و ۲۰ درصد آهن و فولاد وارداتی اسرائیل از ترکیه تامین می‌شد. قطع این واردات، پروژه‌های عمرانی را متوقف کرده و قیمت مسکن را به شدت افزایش داده است.
در حالی که بسیاری از کارشناسان، اقدام ترکیه را یک حرکت تاکتیکی قلمداد کردند، هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، آن را بخشی از یک «استراتژی چندبُعدی» علیه اسرائیل خوانده است. به گفته تحلیلگران ترک، این قطع رابطه فقط آغاز یک روند بلندمدت برای فشار بر رژیمی است که بی‌محابا به خطوط قرمز منطقه تجاوز می‌کند.
گالیا لیندنشتراوس، کارشناس روابط ترکیه و اسرائیل از دانشگاه تل‌آویو هشدار داده که تحریم اقتصادی ترکیه «غیرقابل بازگشت» است و حتی در صورت کاهش تنش سیاسی، اعتماد اقتصادی میان دو طرف دیگر برقرار نخواهد شد.
اما تنش‌ها فقط اقتصادی نیست. ترکیه امروز به عنوان یک قدرت نظامی نوظهور، وارد محاسبات امنیتی اسرائیل شده است. رزمایش نظامی مشترک ترکیه و مصر تحت عنوان «دریای دوستی»، ساخت سامانه دفاع هوایی ملی با بودجه ۱.۹ میلیارد دلار و افزایش صادرات تجهیزات نظامی به بیش از ۷ میلیارد دلار، همه نشان از جهشی استراتژیک در موقعیت ترکیه در منطقه دارد. به ویژه پروژه ساخت مفاعلات هسته‌ای توسط ترکیه که اولین واحد آن با کمک روسیه در آک‌قویو فعال شده و دو واحد دیگر نیز در دست احداث هستند؛ تهدیدی بلندمدت که برای برتری هسته‌ای اسرائیل در منطقه محسوب می‌شود.
در این میان، تهدیدات آشکار و پنهان اسرائیل برای ترور رهبران حماس در خاک ترکیه، به یکی از محورهای اصلی تشدید بحران بدل شده است. مقامات اسرائیلی صراحتا اعلام کرده‌اند که مانند حمله به دوحه، ممکن است عملیات‌های مخفیانه‌ای علیه چهره‌های فلسطینی در استانبول انجام شود. با این حال، کارشناسان امنیتی هشدار داده‌اند که هرگونه اقدام خصمانه علیه خاک ترکیه، ممکن است واکنشی سخت و حتی بین‌المللی در پی داشته باشد.
با توجه به جایگاه ترکیه به عنوان دومین ارتش بزرگ ناتو، با تولید ۷۰ درصد تجهیزات نظامی در داخل و صادرات عظیم انرژی به اروپا، بسیاری از تحلیلگران اسرائیلی هشدار داده‌اند که تحریک این کشور، اشتباهی راهبردی و فاجعه‌بار خواهد بود. از جمله بوعاز گولانی، استاد علوم تصمیم‌گیری در موسسه تخنیون حیفا که در مقاله‌ای نوشت: «غرور سیاسی اسرائیل، خطرناک‌تر از دشمنان خارجی است.»
از دیگر مولفه‌های تنش میان آنکارا و تل‌آویو، گسترش نفوذ اسرائیل در خاک سوریه و نزدیکی تدریجی آن به مرزهای ترکیه است. برخلاف روایت رسمی اسرائیل که حضورش در سوریه را به مقابله با تهدیدات ایران و حزب‌الله محدود می‌داند، تحلیلگران امنیتی ترکیه معتقدند هدف اصلی تل‌آویو، دستیابی به منابع نفت و گاز شرق سوریه و کنترل بر مسیرهای انرژی منطقه‌ای است؛ منابعی که با توجه به بی‌ثباتی سوریه، به راحتی می‌توانند به اهرمی ژئواستراتژیک برای اسرائیل بدل شوند.
بخش قابل توجهی از منابع نفتی و گازی سوریه، به ویژه در استان الحسکه و دیرالزور، در مجاورت با مناطق تحت نفوذ کردها و نزدیک به خطوط مرزی ترکیه قرار دارند. از نگاه آنکارا، حضور اسرائیل در این مناطق نه فقط تهدیدی امنیتی محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند جایگاه ترکیه را به عنوان گذرگاه اصلی انرژی بین آسیا و اروپا به چالش بکشد. به ویژه آنکه گزارش‌هایی از تلاش تل‌آویو برای سرمایه‌گذاری پنهانی در پروژه‌های انرژی شرق سوریه منتشر شده است.
در سناریویی بلندمدت، اسرائیل می‌تواند از مسیرهای زمینی و دریایی، نفت و گاز استخراج‌شده از سوریه را به بنادر مدیترانه‌ای منتقل کرده و از آنجا به شبکه صادرات انرژی خود متصل کند؛ اقدامی که در صورت تحقق، عملا ترکیه را از یکی از مهم‌ترین برگ‌های برنده اقتصادی و ژئوپلیتیک خود محروم خواهد کرد. همین مساله، به ویژه در سایه تحریم اقتصادی ترکیه علیه اسرائیل، ابعاد تنش را از یک اختلاف دیپلماتیک ساده فراتر برده و به جنگی برای تسلط بر منابع انرژی و راهبردهای منطقه‌ای تبدیل کرده است.
در این شرایط، نزدیکی اسرائیل به مرزهای جنوبی ترکیه و تثبیت حضورش در بخش‌هایی از سوریه، از دید آنکارا نه فقط اقدامی خصمانه، بلکه مقدمه‌ای برای تغییر موازنه انرژی در منطقه و تهدیدی برای امنیت اقتصادی ترکیه تلقی می‌شود.
ترکیه امروز دیگر یک شریک اقتصادی ساده برای اسرائیل نیست، بلکه رقیب استراتژیکی تمام‌عیار است. اقتصادی قدرتمند، صنعتی پیشرفته، ارتشی نیرومند و جایگاهی تعیین‌کننده در معادلات انرژی و امنیتی منطقه. اسرائیل که خود را تنها قدرت منطقه‌ای می‌دانست، اکنون در برابر یک بازیگر منطقه‌ای پویا و چندوجهی قرار گرفته که نه فقط پاسخ اقتصادی قاطع داده، بلکه می‌تواند در صورت لزوم، بازی را به زمین امنیتی نیز بکشاند.
در چنین شرایطی، اصرار بر ماجراجویی امنیتی، مانند اقدام احتمالی موساد در ترکیه، می‌تواند آتش یک جنگ بزرگ‌تر را شعله‌ور کند؛ جنگی که نه اسرائیل آمادگی اقتصادی‌اش را دارد و نه توان نظامی‌اش برای مقابله با یک عضو ناتو کافی است.