سرنوشت صادرات نفت ایران به چین چه خواهد شد؟

به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ شرکت سینوپک، غول پالایشی چین اعلام کرده که مصرف نفت این کشور تا سال ۲۰۲۷ به اوج خود خواهد رسید. این پیش‌بینی در حالی مطرح شده که تقاضا برای بنزین و گازوئیل در چین رو به کاهش بوده و این موضوع بازارهای جهانی نفت را در سال جاری تحت تاثیر قرار داده است. 

بر اساس پیش‌بینی سینوپک، مصرف نفت چین در بالاترین سطح خود از ۸۰۰ میلیون تن متریک، معادل ۱۶ میلیون بشکه در روز فراتر نخواهد رفت. این شرکت سال گذشته نیز همین سطح مصرف را برای بازه زمانی ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰ پیش‌بینی کرده بود. 

کاهش تقاضای بنزین و گازوئیل در چین

در سال ۲۰۲۵ انتظار می‌رود که تقاضای گازوئیل ۵.۵ درصد کاهش پیدا کرده و به ۱۷۴ میلیون تن برسد. این کاهش بیشتر به دلیل افزایش استفاده از کامیون‌هایی است که با گاز طبیعی مایع (LNG) کار می‌کنند. در ۹ ماهه سال ۲۰۲۴، حدود ۲۲ درصد از فروش کامیون‌ها به این نوع وسایل نقلیه اختصاص داشت. 

تقاضای بنزین نیز در سال ۲۰۲۵ حدود ۲.۴ درصد کاهش خواهد یافت و به ۱۷۳ میلیون تن می‌رسد. رشد استفاده از خودروهای برقی باعث شده حدود ۱۵ درصد از مصرف بنزین، معادل ۲۶ میلیون تن کاهش پیدا کند. در مقابل، فقط فرآورده‌ای که انتظار می‌رود در سال آینده رشد کند، سوخت هواپیماست که پیش‌بینی می‌شود ۷ درصد افزایش یافته و به ۴۵.۵ میلیون تن برسد.

افزایش سهم پتروشیمی از مصرف نفت

با کاهش تقاضای سوخت‌های حمل‌ونقل، صنایع پتروشیمی به یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت در چین تبدیل خواهند شد. در سال ۲۰۲۴ سهم پتروشیمی از مصرف نفت ۲۲ درصد است اما انتظار می‌رود این سهم تا سال ۲۰۶۰ به ۵۵ درصد افزایش پیدا کند.

تاثیر تحریم‌های ایران بر واردات نفت چین

وانگ پی، معاون موسسه تحقیقات اقتصادی سینوپک هشدار داده که بازگشت ترامپ به کاخ سفید ممکن است منجر به افزایش تنش‌های تجاری و ایجاد اختلال در صادرات نفت ایران شود. به گفته وی، ترامپ احتمالا تحریم‌های ایران را سخت‌تر اجرا خواهد کرد و این موضوع می‌تواند باعث کاهش واردات نفت ایران به چین شود. 

در حال حاضر، ایران روزانه حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند که بخش عمده‌ای از آن به چین و پالایشگاه‌های مستقل این کشور ارسال می‌شود. وانگ تاکید کرده که سرمایه‌گذاران باید به عدم قطعیت سیاست‌های ترامپ در قبال ایران توجه داشته باشند.

واردات نفت چین در مسیر کاهش

تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که واردات نفت خام چین تا سال ۲۰۲۵ به بالاترین سطح خود برسد. مصرف نفت این کشور در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۵۰ میلیون تن خواهد بود که این مقدار ۱۰ میلیون تن کمتر از سال گذشته است. این کاهش، دومین افت تقاضا در دو دهه اخیر به شمار می‌آید. 

با رشد سریع خودروهای برقی و گسترش استفاده از گاز طبیعی مایع، چین در حال کاهش وابستگی خود به واردات نفت خام است. این تغییرات تاثیر گسترده‌ای بر بازار جهانی نفت خواهد داشت.

افزایش عرضه نفت ایران

بر اساس داده‌های منتشر شده توسط موسسه ورتکسا، واردات نفت ایران به چین در بازه زمانی یک تا بیست فوریه، به ۱.۴ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. این در حالی بوده که در ژانویه، این میزان به کمتر از ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته بود که پایین‌ترین سطح در دو سال گذشته محسوب می‌شود. 

داده‌ها همچنین نشان می‌دهد که حجم نفت صادراتی ایران به استان شاندونگ چین از ۱.۱ میلیون بشکه در روز عبور کرده و میانگین سال ۲۰۲۴ را پشت سر گذاشته است. 

بر اساس اطلاعات موسسه کلیپر، میزان ورود نفت خام ایران به چین در فوریه به ۷۷۱ هزار بشکه در روز افزایش یافت، در حالی که این میزان در ژانویه ۶۹۲ هزار بشکه در روز بود. البته اعداد ارائه‌شده توسط این دو موسسه به دلیل تفاوت در روش‌های ردیابی محموله‌های نفتی متفاوت است.

فعالیت نفتکش‌های VLCC و تاثیر تحریم‌ها

از اواخر ژانویه، حداقل هشت نفتکش بزرگ VLCC که یا اخیرا به ناوگان غیررسمی اضافه شده‌اند یا از اوایل سال ۲۰۲۴ غیرفعال بوده‌اند، برای انتقال محموله‌های نفتی از مالزی به چین فعال شده‌اند. با این حال، تحلیلگران ورتکسا هشدار داده‌اند که اگر ترامپ تحریم‌های ایران را شدت ببخشد، روند صادرات نفت ایران به چین دچار اختلال خواهد شد و در نهایت ممکن است طی چند ماه آینده، تولید نفت ایران کاهش یابد.

چین در حال رسیدن به نقطه اوج مصرف

چین به‌ سرعت در حال نزدیک شدن به نقطه اوج مصرف نفت خود است. افزایش خودروهای برقی و کامیون‌های گازسوز، به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در بخش حمل‌ونقل منجر شده، در حالی که صنایع پتروشیمی به یکی از مهم‌ترین مصرف‌کنندگان نفت تبدیل خواهند شد. 

در این میان، تحریم‌های احتمالی آمریکا علیه ایران می‌تواند بر مسیر تجارت نفت بین دو کشور تاثیر بگذارد. اگر دولت ترامپ تحریم‌های ایران را تشدید کند، ممکن است صادرات نفت ایران به چین کاهش یابد و این امر بر تولید نفت ایران نیز تاثیر بگذارد. از سوی دیگر، کاهش وابستگی چین به واردات نفت، پیامدهای گسترده‌ای بر بازار جهانی خواهد داشت. اگرچه عرضه نفت ایران در ماه‌های اخیر بهبود یافته اما فشارهای سیاسی و اقتصادی می‌تواند این روند را تغییر دهد. به همین دلیل، آینده بازار نفت همچنان تحت تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی باقی خواهد ماند. 

در همین راستا مصطفی سعیدی، کارشناس انرژی در رابطه با عدم اثرگزاری تحریم‌ها در صادرات نفت ایران گفت: «با وجود نگرانی‌ها درباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران، داده‌های اخیر نشان می‌دهد که این تحریم‌ها تاکنون تاثیر محسوسی بر صادرات نفت ایران به چین نداشته است. واردات نفت ایران توسط چین در ماه‌های اخیر افزایش یافته و حتی به سطوحی بالاتر از میانگین سال ۲۰۲۴ رسیده است. همچنین، انتقال نفتکش‌های ایرانی از طریق مسیرهای غیررسمی همچنان ادامه دارد و حجم بالایی از نفت ایران به پالایشگاه‌های چینی، به‌ ویژه در استان شاندونگ، ارسال می‌شود. این روند نشان می‌دهد که با وجود فشارهای سیاسی، جریان صادرات نفت ایران به چین تاکنون بدون اختلال جدی ادامه داشته است.» 

علاوه بر این مسعود پزشکیان، رئیس‌ جمهور امروز در صحن علنی مجلس گفت: «تعداد زیادی از کشتی‌های ما تحت تحریم قرار گرفته‌اند و اکنون در بلاتکلیفی به سر می‌برند که چگونه محموله‌های خود را تخلیه کنند.»

این اعتراف درحالی است که پیش‌تر محسن پاک‌نژاد وزیر نفت ادعا می‌کرد: «نگران تحریم‌های ترامپ نباشید. رویای صفر شدن صادرات نفت محقق نخواهد شد.» 

برنده نبرد سه جانبه ایران، چین و آمریکا کیست؟ 

با افزایش تقاضای نفت در چین، ایران به عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی این کشور همچنان نقش قابل‌ توجهی در بازار انرژی ایفا می‌کند. با این حال، استمرار تحریم‌های آمریکا و فشارهای واشنگتن برای محدود کردن صادرات نفت ایران، این معادله را پیچیده‌تر کرده است. از یک‌سو، چین به‌ عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان به منابع متنوعی از انرژی نیاز دارد و همکاری با ایران می‌تواند به تامین پایدار این نیاز کمک کند. از سوی دیگر، ایالات متحده با ابزارهای تحریمی و تهدیدات ثانویه، به دنبال کاهش توانایی ایران در دور زدن محدودیت‌ها و دستیابی به درآمدهای نفتی است. در این میان، موفقیت یا ناکامی ایران در ادامه این مسیر، به عواملی چون شدت اجرای تحریم‌ها، انعطاف‌پذیری چین در برابر فشارهای آمریکا و همچنین راهکارهای ایران برای حفظ جریان صادرات وابسته خواهد بود.