۳۰/مهر/۱۴۰۴ | ۱۲:۴۰
قیمت جدید محصولات سایپا اعلام شد+جدول جزئیات فروش ارزهای صادراتی در مرکز مبادله وضعیت تردد و محدودیت ترافیکی جاده‌ها تا ۳ آبان قیمت روز گوشی ۳۰ مهر ۱۴۰۴ قیمت گوشت‌ های وارداتی گرم و منجمد اعلام شد آخرین مهلت استفاده از کالابرگ الکترونیک + جزییات اخطار سازمان حمایت به خودروسازان ثبت نام خودرو‌های وارداتی امروز ۳۰ مهر ۱۴۰۴+ لینک ثبت نام افزایش ۱۳ میلیون تنی تخلیه و بارگیری کالا در بندر شهید بهشتی دستور پزشکیان روی بسته بخش خصوصی برای شرایط پسا ماشه وزیر جهاد کشاورزی: کنترل قیمت‌ها خواست عمومی جامعه است ترخیص سه‌روزه کالا در گمرک با اجرای دقیق ۲ ماده قانون گمرکی ۶۰ لیتر سهمیه بنزین آبان شارژ می‌شود جزئیات تعرفه‌های جدید برق قیمت جهانی طلا امروز ۳۰ مهر ۱۴۰۴ گزارش هواشناسی امروز ۳۰ مهر ۱۴۰۴ جدول قیمت گوشی شیائومی امروز سه شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ زمان واریز حقوق مهرماه فرهنگیان بازنشسته جدول قیمت گوشی سامسونگ امروز سه شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ ثبت نام خودور‌های وارداتی سایپا امروز ۲۹ مهر ۱۴۰۴+ شرایط و لینک سرنوشت برداشت از میادین مشترک «آزادگان» و «آرش» چه شد؟ وزارت نیرو در حال آماده‌سازی زیرساخت‌های هوشمند شبکه برق است قیمت برنج به زودی کاهش می‌یابد ۱۵ میلیارد صادرات به کشورهای همسایه در ۶ ماه نخست امسال تلاش برای توسعه همکاری‌های مشترک آبی ایران با عربستان سعودی در آب معدنی‌های ایرانی صادراتی به عمان مواد مخدر تزریق شده بود اعلام آخرین آمار خط فقر / قطعنامه ۲۲۳۱ تمام شده است تصویب ۵۳ درخواست سرمایه‌گذاران خارجی به ارزش ۲۶۲ میلیون دلار سیاست‌گذاری ۳ وزارتخانه و دفتر معاون اول برای جذب سرمایه‌گذار خارجی طلای ۱۸ عیار نرخ ارز دلار سکه طلا سه شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ + جدول قیمت روز گوشی ۲۹ مهر ۱۴۰۴ جزئیات بیمه فراگیر گندم تشریح شد وزارت جهادکشاورزی اخذ پشت فاکتوری در سامانه بازارگاه را تایید کرد قیمت دلار و سایر ارز‌ها امروز ۲۹ مهر ۱۴۰۴ ثبت نام سایپا بدون قرعه کشی امروز ۲۹ مهر ۱۴۰۴+ جزییات + شرایط و لینک ثبت نام خودرو‌های سایپا گواهی سپرده کالایی گندله چادرملو رونمایی شد پورمحمدی: سازمان برنامه و بودجه بر اساس مصالح مردم تصمیم گیری می کند سایپا دیزل رکورد ۶ ساله تولید را شکست شرط جدید در حذف یارانه‌بگیران | جزییات معیار‌های جدید قطع یارانه نقدی در سال ۱۴۰۴ اعلام نرخ سود سپرده بانکی در سال ۱۴۰۴+ جزییات رکورد تاریخی صنایع پتروشیمی کرمانشاه در نیمه نخست سال ۱۴۰۴؛ از پیشانی تولید تا قله سودآوری کاهش 20درصدی جابجایی مسافران پروازهای داخلی طی نیمه نخست امسال قیمت جهانی نفت امروز ۲۹ مهر ۱۴۰۴ قیمت جهانی طلا امروز ۲۹ مهر ۱۴۰۴ قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو سه شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ گزارش هواشناسی امروز ۲۹ مهر ۱۴۰۴ توضیح سازمان مالیاتی درباره برداشت 6 همت از شرکت نفت ارائه خدمت رایگان اتصال کد ملی به کد پستی توسط سامانه املاک ملاک اعتبار چک، سامانه صیاد است جدول قیمت گوشی شیائومی امروز دوشنبه ۲۸ مهر ۱۴۰۴ جدول قیمت گوشی سامسونگ امروز دوشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۴ وزیر نیرو عازم عربستان سعودی شد قیمت نهایی ۲۸ محصول ایران خودرو اعلام شد+ جدول ثبت‌ 332 هزار دقیقه تاخیر پروازی در شهریورماه نرخ خرید تضمینی گندم باید واقعی‌سازی شود رقم قرارداد پرسپولیس با وحید هاشمیان لو رفت قیمت روز گوشی ۲۸ مهر ۱۴۰۴ جزئیات طرح جدید فروش خودروهای وارداتی یارانه میلیونی برای کدام خانوار واریز می‌شود؟ طلای ۱۸ عیار نرخ ارز دلار سکه طلا دوشنبه ۲۸ مهر ۱۴۰۴ + جدول افت ۴۰ درصدی فروش لوازم خانگی در سال ۱۴۰۴ وضعیت تردد در جاده‌های کشور امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ قیمت دلار و ارز در بازار ارز تجاری عرضه گواهی سپرده کالایی گندله برای اولین بار در کشور توسط چادرملو اسقاط خودروی فرسوده امسال تقریبا متوقف شده کاهش ۵ میلیارد مترمکعبی منابع آب حوضه کارون بزرگ ۸۰ درصد مبادلات ایران و روسیه با ریال و روبل انجام می‌شود قیمت مصوب مرغ و تخم‌مرغ تا پایان سال تغییر نمی‌کند شرط دریافت دوباره وام ۵ میلیاردی اشتغال سقف ارزی قیمت جدید قهوه خام مشخص شد سرعت قابل قبول در تغییرات دهک‌بندی یارانه‌ای و تفکیک خانوارها پیش‌فروش محصولات سایپا از فردا اتابک: دستور روان‌سازی واردات قطعات ریلی صادر شد پول‌ها بلوکه شد، اما خودروها نیامدند قیمت جهانی طلا امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ قیمت میوه و سبزیجات در بازار امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ تسویه یک‌روزه در بورس؛ گامی کوچک با اثری بزرگ قیمت جهانی نفت امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ ابلاغ مجدد لغو ممنوعیت ترخیص برنج در فصل برداشت بدهی گندم‌کاران دیروز تسویه شد نماینده مجلس: احتمال خاموشی خانگی کم شد ثبت‌نام خودرو‌های وارداتی امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ +شرایط و لینک ثبت‌نام قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو دوشنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴ گزارش هواشناسی امروز ۲۸ مهر ۱۴۰۴ خبر جدید درباره پرداخت معوقات بازنشستگان تامین‌اجتماعی جدول قیمت گوشی شیائومی امروز یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ جدول قیمت گوشی سامسونگ امروز یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ پاییز کم‌بارش و زمستان گرم در پیش است ورود دوباره نقدینگی حقیقی؛ شاخص کل بورس از ۳.۰۹ میلیون واحد گذشت افزایش لحظه‌ای ۵۰۰۰ لیتری ظرفیت تأمین آب تهران محقق شد هشدار وزارت صنعت به تولیدکنندگان موتورسیکلت رییس کل بیمه مرکزی: استفاده از فناوری های نوین در صنعت بیمه اجتناب ناپذیر است نصب پنل‌های خورشیدی در نیروگاه ۱۵.۲ مگاواتی آغاز شد ثبت‌نام خودرو‌های سایپا بدون قرعه‌کشی مهر ۱۴۰۴ + شرایط و لینک ثبت‌نام سایپا آزمون ۱۲ هزار ترازوی سبک و سنگین در استان تهران پایداری گاز صنایع در زمستان در دستور کار است توزیع ۳۷۰۰ قلم ویلچر، واکر و عصا در مناطق محروم توسط بنیاد برکت اعتراضات مؤدیان به بی‌عدالتی در تشخیص مالیات کاهش یافته است سقف ارز مسافرتی اعلام شد/ کدام مسافران ۵۰۰ یورو می‌گیرند؟ دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۵ از وارد آمدن فشار مضاعف به بخش خصوصی جلوگیری نماید مدیرعامل جی‌پی مورگان: قیمت طلا به ۱۰ هزار دلار می‌رسد کرمان‌موتور ۵ محصول خود را گران کرد+ جدول قیمت روز گوشی ۲۷ مهر ۱۴۰۴ تنش آبی در ۱۰۴ شهر ایران افزایش ۱۰۰ درصدی تولید آرد کامل در سال جاری لیست جدید قیمت محصولات ایران خودرو معاون وزیر خارجه: دشمن به دنبال هراس افکنی در بازار ایران است بازديد معاون معدنی وزیر صمت از غرفه چادرملو در متافو تبريز ثبت سفارش برنج هندی هفته آینده آغاز می‌شود کاهش ۸۰ درصدی ذخایر آبی سد کرج وضعیت تردد در جاده‌های کشور امروز ۲۷ مهر ۱۴۰۴ ممنوعیت خروج مرغ از استان‌ها لغو شد سیاست ارز ترجیحی باید اصلاح شود صورت‌حساب کاغذی از اول دی‌ماه اعتبار مالیاتی ندارد ذخایر طلای بانک مرکزی افزایش یافت/ ورود شمش‌های طلا گامی هوشمندانه در تقویت استقلال مالی کشور تولید برخی اقلام کشاورزی کاهش یافته اما تأمین بازار به‌موقع و برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود دارایی‌های ملکی بانک‌ها فراتر از هزار همت بانک مرکزی ۹ میلیارد دلار ارز به بخش کشاورزی تخصیص داد قول وزارت نفت به نیرو برای تامین سوخت روزانه نیروگاه‌ها و عدم قطع برق در زمستان قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴ هشدار هواشناسی/ورود دو سامانه بارشی جدید به ۱۳ استان کشور لیست قیمت خرید مسکن در غرب تهران + جدول ارسال گازوئیل به جایگاه‌ها مانند بنزین نامحدود نیست مدیر کل دفتر آمار گمرک منصوب شد آیا سازمان حمایت جایزه ارزبری به مونتاژکاران خودرو می‌دهد؟ قطار تهران - آنکارا آماده راه‌اندازی مجدد است، منتظر تایید ترکیه‌ایم افزایش خرید نفت روسیه توسط هندی ها بر خلاف ادعای ترامپ قیمت روز گوشی ۲۶ مهر ۱۴۰۴ خرید و فروش این خانه‌ها ممنوع است استقرار گمرک در درب ورود بندر شهید رجایی پایان فاکتورهای جعلی در نظام مالیاتی با اجرای صورت‌حساب الکترونیک نرخ خوراک؛ متغیر پنهان سود پالایشی‌ها در بورس توقیف ۱۱۶۸ پرونده اوراق بهادار در شهریورماه قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو شنبه ۲۶ مهر۱۴۰۴ حراج یکصد و سی‌ام شمش طلا ۲۷ مهرماه برگزار می‌شود قرمزپوشی کامل بازار رمزارزها؛ ریزش ۴ درصدی بیت‌کوین در بازار جهانی راهکار تقویت آنتن‌دهی تلفن همراه و پوشش اینترنت چیست؟ ورود بلاک‌چین‌ها به سیستم پرداخت ملی انگلیس بازار طلای داخلی از تلاطم جهانی دور ماند قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو جمعه ۲۵ مهر ۱۴۰۴ رکود ساخت و ساز در 70درصد روستاها به‌دلیل سخت‌گیری در تغییر کاربری زمین وزیر کار: آینده هر کشوری را مهارت‌آموزان رقم می‌زنند کارت بازرگانی باید از چرخه تجارت حذف شود یارانه نقدی مهرماه دهک‌های یک تا سه واریز شد اطراق پس از شتاب/ بورس به مرز اصلاح رسید؟ سقف وام اشتغال زایی افزایش یافت ثبات نرخ سود بین‌بانکی در سطح 24 درصد قیمت روز ارزهای تجاری/ دلار توافقی کاهشی شد عراقچی: جنبش عدم تعهد از مواضع ایران در موضوع اسنپ‌بک حمایت می‌کند شرط انگلیس برای لغو سقف نگهداری ارزهای دیجیتال قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو پنجشنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۴ پزشکیان: از آمریکا و این تهدیدات نمی‌ترسم/ ما روی طلا خوابیده ایم و گرسنه‌ایم! طرح سامانه جدید نشانی منتفی شد صورتحساب الکترونیکی مودیان را در برابر ریسک‌های مالیاتی محافظت می‌کند طلای جهانی از ۴۲۰۰ دلار عبور کرد ۳۴ هزار میلیارد تومان مبادله اوراق بهادار و کالا در چهار بورس کشور دولت در حذف یارانه دهک‌های ثروتمند سریع‌تر عمل کند پایان جریمه‌های مدیرمحور در نظام بانکی ماهواره هدهد هک نشده است قیمت روز گوشی ۲۳ مهر ۱۴۰۴ «شورای ملی راهبری هوش مصنوعی» تشکیل می‌شود هشدار آژانس بین‌المللی انرژی درباره مازاد عرضه نفت ابلاغ دستورالعمل جدید بخشودگی جرائم مالیاتی+ جزئیات طراحی نقشه راه صادرات دیجیتال ایران توسط اتاق بازرگانی ایران جزییات حذف یارانه نقدی ۸ میلیون نفر+ مشمولین و نحوه اعتراض قیمت روز خودرو‌های سایپا و ایران خودرو چهارشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۴ خبر خوش برای بازنشستگان تامین اجتماعی+ جزییات فهرست بخشی از مقررات منسوخ سازمان امور مالیاتی کشور اعلام شد مجلس به پیشنهاد تبدیل سازمان هوش مصنوعی به «ستاد» رای نداد تجارت الکترونیک ایران به ۵۵۰۰ همت رسید کمیته مشترک برای تقویت صادرات خدمات فنی‌و‌مهندسی تشکیل شد بانک مرکزی: عملکرد شبکه بانکی در پرداخت وام ازدواج بیش از ۱۰۲ درصد است بریکس ابزار دفع فشار‌های ارزی و نفتی؛ تحریم را با پیمان‌های چندجانبه دور بزنیم آخرین وضعیت پرونده کرسنت/ مبلغ پرداختی بابک زنجانی بیش از بدهی آن بوده است عرضه نخستین شمش طلای سرمایه‌گذاران خارجی در مرکز مبادله ایران ابلاغ ۱۲ آیین‌نامه اجرایی برنامه هفتم در بخش آب، کشاورزی و محیط زیست صادرات خدمات فنی و مهندسی را با هدف ۱۰ میلیارد دلاری احیا می‌کنیم بازسازی غزه و بازار هزار میلیارد دلاری منطقه، فرصتی بزرگ برای شرکت‌های ایرانی است نیازمند تغییر پارادایم از صادرات کالا به خدمات فنی و مهندسی هستیم صادرات جهانی چین در سپتامبر رکورد زد عارف: دولت ناگزیر به مداخله در بازار است پزشکیان: استان‌ها سهم خود از انرژی را هوشمندانه مدیریت کنند صدور ۳۲۶ گواهی تمکن مالی الکترونیک در شهریور ماه + راهنمای دریافت گواهی فهرست جدید ابربدهکاران ۲۵ بانک منتشر شد واگذاری صدور مجوز تاکسی‌های اینترنتی بین‌شهری به اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی کشف فرار مالیاتی ۵۳ میلیارد تومانی در حوزه فرآورده‌های غذایی در استان مرکزی مهلت جدید گمرک برای ارسال کوتاژهای صادراتی فاقد قبض محصول تا ۳۰ آبان افزایش حقوق ۱۴۰۵ به اندازه تورم، درخواست جدی کارگران مجوز فروش ۳۱۷ فقره ملک دولتی به ارزش ۱۴ همت صادر شد زمان پرداخت معوقات بازنشستگان تامین اجتماعی +مبلغ دقیق معوقات و جزییات «کروز» واحد صنعتی نمونه استان تهران شد واریز بیش از ۶۶۵۰ میلیارد تومان سود ناشران بورسی برای بررسی احکام فصـل توسـعه مسـکن برنامه هفتم وزرای نفت و کار به کمیسیون عمران می‌آیند اولین عرضه فوب متانول ایران در بورس انرژی معامله ۶۶ همت کالا در بورس طی یک هفته کالابرگ الکترونیکی جایگزین یارانه نقدی می‌شود؟ اجرای «مسیر ترامپ» در قفقاز با بودجه ۱۴۵ میلیون دلاری آمریکا آغاز شد اعلام زمان‌ پرداخت باقی‌مانده معوقات متناسب سازی حقوق بازنشستگان+ جزییات وزیر ارتباطات: تصمیم‌گیری درباره رفع فیلتر با شورای عالی فضای مجازی است جزئیات صدور کد معاملات بورسی برای خارجی‌ها در ایران اعلام شد افزایش کارمزد معاملات بلوکی سهام و کالا تا ۳ ماه آینده کاخ سفید دوباره هشدار اخراج صادر کرد تصویب شیوه‌نامه جدید نظارت بر بنگاه‌های واگذار شده بورس سبزپوش ماند عرضه کامیون فورس ۶ تن کابین خواب‌دار بهمن‌دیزل در بورس کالا تمامی منازل در مراکز استان‌ها تا شهریور سال آینده به فیبرنوری مجهز می شود ارزش گمرکی آیفون ۱۷ اعلام شد لزوم حمایت مالی و ارائه تسهیلات خرید برای گسترش خودروهای هیبریدی ساخت داخل بانک های مرکزی جهان در یک ماه چقدر طلا خریدند؟ فاصله بیت‌کوین تا شکستن رکورد جدید کم شد بانک تجاری ایران و اروپا تحریم شد ایلان ماسک نخستین فرد ۵۰۰ میلیارد دلاری جهان شد بیت‌کوین رکورد ۲ ماهه را شکست دستور جدید انگلیس برای دسترسی به داده‌های محرمانه کاربران اپل بدهکارترین کشورهای جهان معرفی شدند برنامه ایران‌خودرو دیزل برای گسترش ارتباط با قطعه‌سازان داخلی ادامه خرید نفت روسیه توسط هند، چین و اروپا علیرغم تهدیدهای ترامپ تقویت سرمایه بانک کشاورزی ضروری است آخرین وضعیت بازار رمزارزها در جهان ترامپ دستور فروش تیک‌تاک را امضا کرد تمدید به‌روزرسانی‌های امنیتی رایگان ویندوز ۱۰ کیف‌‏پول ایرانی‌‏ها چقدر امنیت دارد؟ مسیر تحول کشتیرانی جمهوری اسلامی در شش دهه افزایش حجم تبادلات پستی ایران و ارمنستان با اجرای تفاهم‌نامه جدید عضو کمیسیون امنیت ملی: با تقویت بانک کشاورزی، ظرفیت های پنهان بخش کشاورزی شکوفا می شود سیم‌کارت الکترونیکی، گامی نوین در صنعت ارتباطات دانسته‌های گمرکی اربعین ویژه زائران کدام خانه‌ها مشمول مالیات برخانه‌های خالی می‌شوند؟ میزان تقاضای مصرف برق همچنان نزدیک ۸۰ هزار مگاوات صدور صورتحساب الکترونیکی در ۱۲۰ ثانیه قیمت ارز اربعین/دلار مبادله‌ای رشد کرد افت قیمت دام زنده/ متعادل شدن قیمت گوشت قرمز در بازار تولید محصولات لبنی ؛ صنعتی حساس و استراتژیک در صنایع غذایی کشور خشکی تالاب گاو خونی منشأ ریز گرد‌ها و آلودگی هوا‌ی استان اصفهان تنور نفت
۱۱:۲۰ ۱۴۰۴/۰۲/۰۱
محسن فاطمی، کارشناس اقتصاد

بازآرایی نظم تجارت جهانی و الزامات توسعه صادرات غیرنفتی ایران

در میانه تحولات پرشتاب اقتصاد جهانی و تغییر قواعد بازی در تجارت بین‌الملل، صادرات غیرنفتی به یکی از گزینه‌های کلیدی ایران برای کاهش فشار تحریم‌ها و افزایش تاب‌آوری اقتصادی بدل شده اما موفقیت در این مسیر، نیازمند نگاهی فراتر از خام‌فروشی، وابستگی جغرافیایی و سیاست‌های حمایتی سنتی است.
بازآرایی نظم تجارت جهانی و الزامات توسعه صادرات غیرنفتی ایران
کد خبر:۲۰۷۵۲

اقتصاد معاصر-محسن فاطمی، کارشناس اقتصاد: در حالی که اقتصاد جهانی در سال‌های اخیر با روندهای واگرایانه‌تری نسبت به دهه‌های گذشته روبه‌رو شده (از جنگ‌های تعرفه‌ای و تشدید رقابت‌های ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های بزرگ گرفته تا افزایش نقش سیاست صنعتی و حمایت‌گرایی اقتصادی)، ایران نیز در تلاش است تا از مسیر صادرات غیرنفتی، بخشی از فشار تحریم‌ها را جبران کرده و درآمدهای ارزی خود را متنوع‌ کند.

با این حال، چشم‌انداز صادرات غیرنفتی ایران در شرایط کنونی نه فقط به توانمندی‌های تولیدی و رقابتی کشور، بلکه به میزان سازگاری ساختار اقتصادی ایران با نظم تجاری نوظهور وابسته است. 

جایگاه صادرات غیرنفتی در ساختار تجارت خارجی ایران 

طبق آمارهای رسمی گمرک، در سال ۱۴۰۳ مجموع صادرات غیرنفتی ایران به حدود ۵۸ میلیارد دلار رسید که عمدتا شامل کالاهایی همچون محصولات پتروشیمی، مواد معدنی، فلزات اساسی، محصولات کشاورزی و بخشی از صنایع غذایی و دارویی بود. با وجود رشد اسمی در برخی بخش‌ها، ترکیب صادرات غیرنفتی ایران همچنان با چالش «خام‌فروشی» و «تمرکز جغرافیایی» مواجه است؛ به‌ طوری‌ که کشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات و افغانستان بیشترین صادرات غیرنفتی را جذب می‌کنند. 

این وابستگی جغرافیایی، در کنار ضعف در برند‌سازی، بسته‌بندی، استانداردهای فنی و لجستیک صادراتی، موجب شده صادرات غیرنفتی ایران نتواند به موتور پایدار ارزآوری برای اقتصاد تبدیل شود. 

جهان در حال واگرایی؛ نقطه آغاز با ترامپ 

تا پیش از دهه ۲۰۱۰، تجارت جهانی به‌ سمت همگرایی، کاهش تعرفه‌ها و ادغام در زنجیره‌های ارزش جهانی حرکت می‌کرد اما آغاز دوره دونالد ترامپ در آمریکا، نقطه عطفی در واگرایی نظم تجاری بود. جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین که از سال ۲۰۱۸ آغاز شد، نه‌ فقط میلیاردها دلار کالا را مشمول تعرفه‌های سنگین کرد، بلکه به شکاف ژئوپلیتیکی و تجاری بزرگی در اقتصاد جهانی دامن زد.

این روند، به‌ ویژه در ماه‌های اخیر و پس از تشکیل دولت دوم ترامپ به شکل فزاینده‌ای در حال افزایش است و وی علاوه بر تشدید تعرفه‌ها علیه چین، جنگ تعرفه‌ای خود را علیه بسیاری از کشورها آغاز کرده است. 

اکنون دولت‌ها بیش از گذشته به سمت حمایت‌گرایی صنعتی، سیاست‌های ضدبرون‌سپاری، تنوع‌بخشی زنجیره تامین و بلوک‌بندی‌های منطقه‌ای گرایش پیدا کرده‌اند. در نتیجه، صادرات در چنین جهانی نه صرفا با تکیه بر قیمت و مزیت نسبی، بلکه با ملاحظات سیاسی، فناورانه و امنیتی هدایت می‌شود. 

برای کشوری چون ایران که در چهارراه رقابت‌های ژئوپلیتیکی قرار دارد و با محدودیت‌های تحریمی نیز روبه‌رو است، این تغییر قواعد بازی، بسته به اینکه تا چه حد بتواند خود را با این نظم جدید سازگار کند، هم تهدید و هم فرصت به حساب می‌آید. 

فرصت‌ها؛ از کریدورهای جدید تا بازارهای همسایه 

با وجود محدودیت‌ها، برخی تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی می‌توانند در کوتاه‌مدت و میان‌مدت به نفع توسعه صادرات غیرنفتی ایران عمل کنند که در ادامه به آنها پرداخته شده است: 

گسترش بازارهای پیرامونی: با تثبیت نسبی روابط ایران با کشورهای همسایه، به‌ ویژه عراق، عمان، افغانستان و آسیای مرکزی، امکان افزایش صادرات کالاهای کشاورزی، غذایی، دارویی و مصالح ساختمانی به این کشورها فراهم شده است. ساختار مصرفی این کشورها و نزدیکی فرهنگی-جغرافیایی، مزیت نسبی برای ایران ایجاد کرده که در صورت تسهیل مالی و حمل‌ونقل می‌تواند پایدار شود. 

فرصت در بازار روسیه: جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب علیه روسیه موجب شده تا مسکو برای تامین کالاهای اساسی به‌ دنبال شرکای جدید باشد. ایران از این مسیر می‌تواند در زمینه صادرات مواد غذایی، میوه، محصولات پتروشیمی و حتی ماشین‌آلات سبک کشاورزی نقش ایفا کند، هرچند زیرساخت‌های لجستیکی بین دو کشور هنوز کافی نیست. 

فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب و مسیرهای تهاتری: کریدور شمال-جنوب که از هند و ایران تا روسیه امتداد دارد، در صورت تکمیل، می‌تواند زمان و هزینه صادرات به بازارهای شمالی را به‌ شدت کاهش دهد. همچنین تجارت تهاتری با کشورهایی همچون پاکستان، سوریه و ونزوئلا در حال گسترش است که می‌تواند راهی برای صادرات کالاهای بدون پشتوانه ارزی باشد. 

چالش‌ها؛ از تحریم تا ناکارآمدی داخلی 

توسعه صادرات غیرنفتی ایران با چالش‌های متعددی مواجه است که برخی از آن‌ها ماهیت داخلی داشته و برخی دیگر بین‌المللی هستند: 

تحریم‌های بانکی و ریسک مبادلات مالی: حتی در بازارهایی که تقاضا برای کالاهای ایرانی وجود دارد، نبود کانال‌های مالی پایدار و مطمئن باعث شده بسیاری از تجار خارجی تمایلی به همکاری نداشته باشند یا درخواست تخفیف‌های سنگین کنند. تسویه با ارزهای محلی یا تهاتر، گرچه چاره‌ساز موقت است اما نمی‌تواند جایگزین سیستم مالی بین‌المللی باشد. 

ضعف در رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی: بعضی از کالاهای غیرنفتی صادراتی ایران به‌ دلیل کیفیت پایین، ضعف در طراحی بسته‌بندی، عدم انطباق با استانداردهای روز و نداشتن برند، در رقابت با کالاهای مشابه از ترکیه، هند یا چین بازنده‌اند. سیاست‌های ارزی و حمایتی نیز به جای تمرکز بر کالاهایی با ارزش افزوده بالا، بیشتر بر صادرات مواد خام تمرکز دارد. 

نبود سیاست صنعتی صادرات‌محور: در ایران، سیاست‌گذاری صنعتی عمدتا در خدمت تولید داخلی و بازار داخل طراحی شده، نه برای توسعه صادرات. به‌ همین‌ دلیل، حلقه اتصال میان «تولید» و «بازارهای جهانی» هنوز ضعیف است و بسیاری از تولیدکنندگان حتی آشنایی لازم با استانداردها و قواعد ورود به بازارهای هدف را ندارند. 

الزامات عبور از صادرات سنتی 

برای اینکه صادرات غیرنفتی ایران بتواند در دنیای واگرا جایگاه بگیرد، چند تحول راهبردی ضروری است که عبارت از «بازتعریف دیپلماسی اقتصادی با تمرکز بر بازارهای منطقه‌ای و آسیایی»، «استفاده هدفمند از ظرفیت‌های سازمان‌ها و گروه‌هایی چون اکو، شانگهای و بریکس که می‌تواند فرصت‌ساز باشد»، «توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و گمرکی، به‌ ویژه در مرزهای شرقی و شمالی»، «حمایت هوشمند از صنایع با قابلیت صادرات بالا (مثل دارو، فرآورده‌های غذایی و مصالح ساختمانی)»، «ایجاد صندوق ضمانت صادرات منطقه‌ای برای کاهش ریسک مبادلات در شرایط تحریمی» و «تشویق صادرات خدمات (فنی-مهندسی، فناوری اطلاعات، توریسم درمانی) به‌ عنوان حوزه‌ای با ظرفیت بالا و ارزآوری پایدار» هستند. 

فرصت‌های کوچک در دل تغییرات بزرگ 

صادرات غیرنفتی ایران در دورانی حساس قرار دارد؛ از یک‌سو تحریم‌ها و ناکارآمدی داخلی آن را محدود کرده‌اند اما از سوی دیگر، تغییرات در نظم تجارت جهانی، جنگ تعرفه‌ای، شکاف میان شرق و غرب و نیاز فزاینده کشورهای منطقه به کالا و خدمات، فرصت‌هایی تازه خلق کرده‌اند. 

در چنین شرایطی، اگر نگاه راهبردی به صادرات شکل بگیرد و به جای نگاه ارزی کوتاه‌مدت، به دنبال خلق برند، زنجیره ارزش و نفوذ منطقه‌ای باشیم، می‌توان صادرات غیرنفتی را به یکی از ستون‌های اصلی تاب‌آوری اقتصاد ایران در دوران تحریم و فراتر از آن تبدیل کرد.