ضرورت اصلاح مدت‌ زمان‌ ترخیص کالا در بنادر کشور

اقتصاد معاصر-بهرام بهرامی، مدرس و پژوهشگر: بندر شهید رجایی در فاصله ۲۴ کیلومتری بندرعباس، مرکز استان هرمزگان واقع شده و با بیش از ۴۸۰۰ هکتار وسعت، ظرفیت پذیرش بیش از ۸۸ میلیون تن کالا را دارد. بیش از ۵۵ درصد از صادرات و واردات و بیش از ۷۰ درصد ترانزیت دریایی کشور نیز از این بندر انجام می‌شود. 

این بندر در مرکز کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی در دنیا است. دسترسی به آب‌های آزاد جهان، اتصال به شبکه بین‌المللی راه‌آهن و جاده، برخورداری از تجهیزات نوین و... باعث شده تا این بندر به مرکز راهبردی و منحصر به‌ فردی تبدیل شود که تنظیم‌کننده نبض اقتصاد کشور باشد. از همین‌رو اتفاق اخیر در این بندر، خاطر بسیاری از مردم و مسؤولان را مکدر ساخت.

با این حال نوع حادثه به‌ گونه‌ای است که هنوز مسؤولان ذی‌ربط با وجود صرف انرژی بسیار نتوانسته‌اند تا مسبب و مقصر اصلی حادثه را بیابند. غافل از آنکه در این حادثه، حکمرانی و نظام تدبیر کشور، هرکدام سهم کوچک یا بزرگ‌تری در پدیداری این حادثه و اوضاع داشته و دارند. از همین‌رو اگر خوب بنگرند، به‌ درستی مقصر و مقصران حادثه را خواهند شناخت. همان‌ طور که رهبر معظم انقلاب در پیام خود ذکر فرمودند که همه مسؤولان باید خود را در پیگیری از حوادث تلخ و خسارت‌بار موظف بدانند. 

به راستی چرا زمان توقف کالا در بندر شهید رجایی به‌ صورت خوشبینانه از ۶ روز تا ۶۰ روز است و در مواقعی هم کالا آن‌ قدر در بندر می‌ماند تا فاسد می‌شود و پای قوه قضائیه به پرونده باز می‌شود؟ چگونه است که رئیس‌ جمهور از دیدن توقف ۱۴۰ هزار کانتینر به پرسش می‌افتد؟ این در حالی است که اگر به بنادر دیگر کشورها نظر کنیم، می‌بینیم که مدت زمان ترخیص کالا ۱۲ تا ۴۸ ساعت و حتی کمتر از این زمان هم است. 

پس باید یک اشکال اساسی در کار باشد که با وجود همه تلاش‌ها و صرف منابع مالی و معنوی، دستاوردهای ما مجموعه‌ای از بحران‌های مزمن شده است. حکمرانی و نظام تدبیر در شرایط کنونی توان پیش‌بینی و پیشگیری از حوادث را در درون خودش ندارد. تاخیر در تخصیص ارز، سیستم دیجیتال ناقص و سنتی، هزینه انبارداری بالا، تحمیل خسارت به بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری، انباشت کشتی‌ها، کاهش اعتماد تجاری، تضعیف موقعیت ایران در زمینه صادرات، اختلال در ترانزیت، تضعیف لجستیک کشور در رقابت با کشورهای منطقه، همه باعث دپو شدن کالا و بروز حادثه شده‌اند. 

حادثه اخیر یک هشدار جدی به نظام تدبیر و حکمرانی کشورمان است که باید بیماری‌های خود را به موقع تشخیص و درمان کند و اولین و مهم‌ترین آن این است که بندر شهید رجایی، هرچه زودتر به مدار قبلی خود باز گردد و فعالیت خود را از سر گیرد.