۱۰:۱۲ ۱۴۰۴/۰۲/۲۵
جزیره قشم آماده تبدیل شدن به قطب صادرات انرژی کشور
جزیره قشم با برخورداری از موقعیتی راهبردی در دهانه تنگه هرمز و بهره‌مندی از منابع عظیم نفت، گاز، ظرفیت‌های گسترده بانکرینگ، انرژی، تجارت و گردشگری، یکی از مهم‌ترین مناطق اقتصادی کشور به شمار می‌رود. با این حال، این جزیره با وجود ظرفیت‌های فراوان، هنوز جایگاه شایسته‌ای در اقتصاد ملی نیافته و نیازمند توجه راهبردی‌تر و توسعه‌محورتر از سوی سیاست‌گذاران است.
به گزارش خبرنگار اقتصاد معاصر؛ جزیره قشم به عنوان پرجمعیت‌ترین جزیره ایرانی و بزرگترین جزیره خلیج فارس، با مساحتی بالغ بر ۱۴۹۱ کیلومتر مربع، در فاصله ۳۷ کیلومتری جنوب بندرعباس، در دهانه تنگه هرمز و در مسیر راه‌های دریایی از خلیج فارس به دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد. این جزیره با واقع شدن در شمال تنگه هرمز، از موقعیت خاص جغرافیایی میان خلیج فارس و اقیانوس هند بهره می‌برد. از سال ۱۳۷۲ محدوده‌ای به وسعت ۳۰۰ کیلومتر مربع در این جزیره به عنوان منطقه آزاد قشم تعیین شد؛ مابقی جزیره (به جز مراکز نظامی و امنیتی) منطقه ویژه اقتصادی است که سازمان مسؤول آن، همان سازمان منطقه آزاد قشم است.
قشم علاوه بر موقعيت راهبردی از ظرفيت‌های متعددی در حوزه‌های انرژی، لجستیک، تجارت، شیلات، گردشگری، بانکرینگ، صنعت، معدن و... برخوردار است اما متاسفانه جایگاه قابل توجهی در اقتصـاد کشور ندارد. همانطور که در نمودار زیر مشاهده می‌شود، میزان صادرات و واردات (به محدوده منطقه آزاد قشم) در سال ۱۴۰۲، به ترتیب ۳۸۷ و ۱۵۱ میلیون یورو بوده است.
با توجه به نمودار فوق دریک روند مثبت، طی سال ۱۴۰۱صادرات به این منطقه آزاد از واردات به آن سبقت گرفته که تداوم آن به شدت ضروری است.
با عنایت به ابلاغ سـیاسـت‌های کلی توسعه دریامحور، بند ١١ سـیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و اسـتفاده حداکثری رقبای منطقه‌ای از ظرفیت دریا، بررسـی ظرفیت‌ها و فرصت‌های جزیره قشم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ادامه مطابق بررسی‌های انجام شده مهم‌ترین ظرفیت‌های اقتصادی منطقه آزاد تجاری و صنعتی قشم تشریح خواهد شد:
میادین نفت و گاز: در جزیره قشم، چندین میدان نفتی و گازی (از قبیل هنگام، گورزین،مبارک و...) وجود دارد که غالبا در محدوده غرب جزیره قرار داشته که هنوز هم برخی از آن‌ها مورد بهره‌بردای کامل قرار نگرفته‌اند. بر اساس آمارهای موجود، در مجموع ١٧ میدان نفتی و گازی با ذخیره‌ای بالغ بر ٤٤ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی و ۴ میلیارد بشکه نفت در غرب جزیره قشم در داخل و نزدیک به محدوده منطقه آزاد قرار دارند.
توسعه تعدادی از میدان‌های نفتی و گازی این جزیره برعهده شرکت نفت فلات قاره ایران است که در نظر دارد منطقه آزاد قشم (که یکی از مناطق شش‌گانه فلات قاره ایران است) را با ایجاد زیرساخت‌های لازم و اجرای طرح‌های توسعه میدان‌های نفتی و گازی‌ِ هنگام، توسن، توسن شمال غربی، تفتان، هرمزها، گورزین، سلخ، دوستکو و فروز A و B به یکی از قطب‌های نفت و گاز انرژی کشور تبدیل کند. فقط به عنوان نمونه، شرکت «پتروبراس برزیل» که عملیات اکتشافی میدان نفتی توسن را در جنوب غربی جزیره قشم انجام داده و میزان ذخایر نفتی آن را ۴۰۰ میلیون بشکه پیش‌بینی کرده است.
احداث پالایشگاه و پتروپالایشگاه: جزیره قشم دارای چند پالایشگاه است که برخی از آن‌ها در شهرک صنعتی کاوه واقع در شمال جزیره، قرار دارند و از طریق اسکله نفتی حرا (کاوه)، اقدام به صادرات یا صادرات مجدد محصولات خود می‌نمایند. بررسی‌ها نشان می‌دهد جزیره قشم از ظرفیت‌های لازم به منظور افزایش و توسعه واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی به منظور افزایش صادرات و کاهش خام‌فروشی برخوردار است. ضمنا لازم به ذکر است، توسعه صادرات از اسکله حرا طی سالیان اخیر، منجر به مثبت شدن تراز تجاری منطقه آزاد قشم از سال ۱۴۰۱ شده است.
سوخت‌رسانی به شناورها (بانکرینگ): بانکرینگ (Bunkering)) به عملیات انتقال سوخت مورد نیاز به کشتی‌ها و سایر شناورها اطلاق می‌شود که به دو روش سوخت‌رسانی بر روی دریا با استفاده از شناورهای خاص و همچنین با پهلوگیری کشتی در اسکله‌های سوخت‌گیری انجام می‌شود. امروزه بانکرینگ صنعتی نوپا و پرسود در دنیا قلمداد می‌شود که ضمن تامین سوخت برای کشتی‌ها و شناورها، خدمات دیگری نظیر تامین ابزار و قطعات، تعویض خدمه، تامین آب و غذا و... را نیز دربرمی‌گیرد.
این صنعت علاوه بر ظرفیت بالای ارزآوری برای کشور، ارتقا سطح اعتبار اقتصادی و سیاسی کشور بانکرینگ‌کننده، کاهش قاچاق سوخت و فرآورده‌های نفتی، ارتقای رتبه بنادر ساحلی و همچنین ارتقای امنیت انرژی کشور از طریق تقویت همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همجوار را فراهم می‌کند. همچنین عملیات بانکرینگ ظرفیت بالایی در اشتغالزایی دارد، به گونه‌ای که برای انتقال هر ٥٠ هزار تن سوخت به کشتی‌ها، حداقل ٤٠ نفر نیروی کار نیاز است.
بر اساس آخرین آمارهای موجود، سالیانه بیش از ٥٠ هزار کشتی وارد خلیج فارس می‌شوند. ازاین‌رو فرصت بی‌بدیلی برای توسعه صنعت بانکرینگ در ایران فراهم شده است. در سال ۱۴۰۲، ارزش بازار فعال بانکرینگ در منطقه خلیج فارس بیش از ۴۰ میلیارد دلار برآورد گردیده است که ۳۶ میلیارد دلار آن سهم کشور امارات است. بندر فجیره امارات با ظرفیت سوخت‌رسانی ١٦ میلیون تن در سال به کشتی‌ها، بزرگترین بندر خلیج فارس در زمینه انجام فعالیت‌های مرتبط با بانکرینگ محسوب می‌شود و از این راه درآمد سرشاری را به دست می‌آورد. با توجه به موقعیت جغرافیایی جزیره قشم، سواحل و بنادر جنوبی این جزیره دارای ظرفیت قابل توجهی برای ارائه خدمات بانکرینگ است. بندر «سلخ» در جنوب جزیره قشم به عنوان اصلی‌ترین بندر جهت توسعه فعالیت بانکرینگ در جزیره قشم جانمایی شده است.
فاصله کریدور بین‌المللی عبور کشتی‌ها از سواحل جنوبی جزیره قشم (بندر سلخ) حدودا ٥ مایل و تا منطقه سوخت‌رسانی صرفا ٢ مایل است که در مقایسه با فاصله ٥٠ مایلی این کریدور از بندر فجیره (امارات متحده عربی)، بسیار اندک است. علاوه بر مزیت نزدیکی بندر «سلخ» به کریدور بین‌المللی، عمق مناسب‌تر دریایی و سوخت نسبتا ارزان‌تر ارائه شده توسط ایران، مزیت اقتصادی غیرقابل رقابتی را برای جزیره قشم و کشور ایجاد می‌کند که از این محل، امکان کسب درآمدهای قابل ملاحظه برای جزیره و کشور وجود دارد. البته این امر مهم در گرو الحاق منطقه سلخ و کلیه تاسیسات مستقر در پسکرانه عملیات سوخت‌رسانی و همچنین نواحی شمال غربی جزیره به محدوده منطقه آزاد خواهد بود.
تولید برق و آب شیرین: با استقرار و توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و سیکل ترکیبی و همچنین احداث آب‌شیرین‌کن‌ها در کنار نیروگاه‌ها (CHP)، می‌توان علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز جزیره، مازاد آن را به سرزمین اصلی یا جزایر همجوار صادر نمود. چند نیروگاه سیکل ترکیبی توسط بنگاه‌های بزرگ اقتصادی چون گروه سرمایه‌گذاری پاسارگاد، مپنا و هلدینگ برق و انرژی غدیر که هر کدام به ظرفیت اسمی ٣٢٠ تا ٥٠٠ مگاوات هستند، به اضافه چند آبشیرین‌کن در جزیره راه‌اندازی شده که در حال حاضر بیش از مصرف جزیره قشم امکان تولید برق وجود دارد. همچنین جزیره قشم از ظرفیت بالایی جهت تولید و توسعه انرژی‌های پاک (مخصوصا انرژی خورشیدی) برخوردار است که در حال حاضر یک مزرعه خورشیدی با سرمایه‌گذاری خارجی کشور ایتالیا به ظرفیت ۵۰ مگاوات فعالیت می‌نماید.
لینک کپی شد
گزارش خطا
0
اخبار مرتبط
ارسال نظرات
